Ủy ban MTTQ Việt Nam thành phố Hà Nội tổ chức Hội nghị phản biện xã hội

Những năm qua, dưới sự lãnh đạo của Đảng, Đảng bộ thành phố Hà Nội đã nỗ lực, hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ chính trị, phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội, giữ vững an ninh chính trị, đời sống Nhân dân được nâng lên, công tác an sinh xã hội được chăm lo. Để đạt được những thành công đó là sự vào cuộc của cả hệ thông chính trị, đặc biệt là sự vào cuộc của hệ thống Mặt trận Tổ quốc các cấp trên địa bàn thành phố, hệ thống Mặt trận Tổ quốc các cấp đã làm tốt vai trò là trung tâm khối đại đoàn kết toàn dân, là cơ sở chính trị của chính quyền nhân dân tham gia xây dựng Đảng, xây dựng chính quyền trong sạch, vững mạnh.

Thực hiện Quyết định số 217-QĐ/TW, Quyết định số 218-QĐ/TW ngày 12/12/2013 của Bộ Chính trị và Nghị quyết liên tịch số 403/2017/NQLT/UBTVQH14-CP-ĐCTUBTWMTTQVN ngày 15/6/2017 giữa Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Chính phủ, Đoàn Chủ tịch Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam ban hành quy định chi tiết các hình thức giám sát, phản biện xã hội của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam; các văn bản chỉ đạo, hướng dẫn của Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, năm 2021, Ban Thường trực Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam thành phố Hà Nội đã ban hành 19 kế hoạch và 6 hướng dẫn nhằm thực hiện hoạt động giám sát, phản biện xã hội và tham gia góp ý xây dựng Đảng, xây dựng chính quyền. Ban Thường trực Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam thành phố đã ban hành hướng dẫn về giám sát của Mặt trận Tổ quốc các cấp với việc tu dưỡng, rèn luyện đạo đức lối sống của Đảng viên tại nơi cư trú, đồng thời triển khai trong hệ thống Mặt trận Tổ quốc từ thành phố đến Ban Công tác Mặt trận các khu dân cư. Mặt trận Tổ quốc các cấp đã tham gia trên 17.000 ý kiến trong đó cấp huyện có 1.037 ý kiến góp ý xây dựng Đảng, 6.118 ý kiến góp ý xây dựng chính quyền; cấp xã có 1.189 ý kiến góp ý xây dựng Đảng, 9.627 ý kiến góp ý xây dựng chính quyền; 1.005 lượt ý kiến góp ý cho cá nhân, cán bộ, đảng viên.

Bên cạnh đó, Ban Thường trực Mặt trận Tổ quốc Việt Nam thành phố đã ban hành hướng dẫn Mặt trận Tổ quốc các cấp và các tổ chức thành viên thực hiện công tác giám sát đối với các biểu hiện suy thoái về đạo đức, lối sống được nêu cụ thể trong Nghị quyết Hội nghị Trung ương 4 khóa XII ngày 30/10/2016 “Về tăng cường xây dựng, chỉnh đốn Đảng; ngăn chặn, đẩy lùi sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, những biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ”; giám sát việc thực hiện các chuẩn mực đạo đức công vụ và đạo đức nghề nghiệp của cán bộ, đảng viên, người đứng đầu, cán bộ chủ chốt; phát huy vai trò của Nhân dân trong đấu tranh ngăn chặn, đẩy lùi sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ, phòng ngừa quan liêu, tham nhũng, lãng phí;... Công tác giám sát đã đạt được những kết quả bước đầu, thu hút sự quan tâm của người dân trong theo dõi, nhận xét, phản ánh những biểu hiện không lành mạnh trong đạo đức, lối sống, việc thực hiện không đúng các quy định của Đảng và Nhà nước..., liên quan đến trách nhiệm của các cá nhân là cán bộ, đảng viên, nhất là người đứng đầu.

Bằng nhiều hình thức, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam đã phản ánh trực tiếp với người đứng đầu, hoặc thông qua các cuộc họp, hội nghị mà một số vụ việc đã được phản ánh hoặc đề nghị bằng văn bản, có tác dụng tốt cho việc phòng ngừa các biểu hiện vi phạm của cán bộ, đảng viên. Việc giám sát những vấn đề Nhân dân quan tâm, bức xúc và những nội dung kiến nghị sau giám sát đã được các cơ quan, tổ chức, cá nhân có trách nhiệm tạo điều kiện, tiếp thu, phản hồi, đem lại hiệu quả thiết thực, góp phần bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp, chính đáng của công dân, tổ chức; bảo vệ lợi ích của Nhà nước; ngăn ngừa, hạn chế nguy cơ vi phạm pháp luật của cán bộ, đảng viên, công chức, viên chức.

Từ năm 2013 đến 2021, Ban Thường trực Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam thành phố đã chủ trì tổ chức 40 cuộc giám sát về: Công tác tiếp công dân, giải quyết đơn khiếu nại, tố cáo; công tác bầu cử đại biểu Quốc hội và đại biểu Hội đồng nhân dân các cấp; công tác hỗ trợ đối với người dân gặp ảnh hưởng do dịch bệnh Covid-19; cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cho các cơ sở tôn giáo trên địa bàn thành phố Hà Nội; công tác triển khai lấy phiếu đánh giá sự hài lòng về kết quả xây dựng Nông thôn mới; việc thực hiện Nghị quyết Trung ương 6 khóa XI về phát triển khoa học, công nghệ và Luật Khoa học và Công nghệ; công tác đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm; việc thực hiện xây dựng nông thôn mới…; tham gia 208 cuộc giám sát, kiểm tra do Đoàn đại biểu Quốc hội, Hội đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân thành phố chủ trì giám sát việc triển khai thực hiện các nghị quyết của Hội đồng nhân dân thành phố về phát triển kinh tế - văn hóa - xã hội, công tác phòng cháy chữa cháy, các chính sách an sinh xã hội, cải cách thủ tục hành chính, xây dựng nông thôn mới, giải quyết khiếu nại, tố cáo của công dân, ý kiến, kiến nghị của cử tri và Nhân dân… Phối hợp với các tổ chức chính trị - xã hội giám sát việc đảm bảo quyền và lợi ích hợp pháp của đoàn viên, hội viên do các tổ chức chính trị - xã hội chủ trì. Mặt trận Tổ quốc Việt Nam cấp huyện, cấp xã đã tổ chức thành lập 10.186 đoàn giám sát và phối hợp tham gia giám sát 30.081 cuộc giám sát việc thực hiện Nghị quyết, quyết định, kế hoạch, của chính quyền về phát triển kinh tế - văn hóa - xã hội; việc thực hiện Pháp lệnh dân chủ ở xã, phường, thị trấn; việc thực hiện các chính sách an sinh xã hội, cải cách thủ tục hành chính, xây dựng nông thôn mới; việc tiếp công dân và giải quyết khiếu nại, tố cáo của công dân; việc thu, quản lý, xây dựng các khoản đóng góp các loại quỹ; giám sát cán bộ, đảng viên ở nơi cư trú... Giám sát qua hoạt động của Ban Thanh tra nhân dân, Ban Giám sát đầu tư của cộng đồng, từ năm 2013-2021, các Ban Thanh tra nhân dân đã tổ chức giám sát 55.746 cuộc, các Ban Giám sát đầu tư của cộng đồng trên địa bàn thành phố đã thực hiện 30.060 cuộc giám sát đối với các công trình, dự án được đầu tư trên địa bàn. Thông qua hoạt động giám sát, các Ban Thanh tra nhân dân, Ban Giám sát đầu tư của cộng đồng đã kiến nghị với chính quyền thu hồi 255.040 m2 đất, 15.151,4 triệu đồng. Trong 8 tháng đầu năm 2022, các Ban Giám sát đầu tư của cộng đồng đã tham gia giám sát 3.606 công trình, dự án; phát hiện 126 vụ vi phạm, kiến nghị các cơ quan có thẩm quyền xử lý kịp thời 119 vụ, qua đó, đã giúp cho việc đầu tư phù hợp với quy hoạch được duyệt, phù hợp với mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội, đạt hiệu quả cao. Đồng thời, khẳng định được vị trí, vai trò giám sát của Mặt trận Tổ quốc của Nhân dân, góp phần tích cực trong công tác phòng, chống tham nhũng, tiêu cực, thất thoát nguồn lực trong quá trình triển khai thực hiện các dự án, công trình công trên địa bàn…

Song song với việc chủ trì giám sát, tham gia phối hợp giám sát cùng với các cơ quan Trung ương và thành phố, trong 5 năm qua, Mặt trận thành phố còn chủ trì xây dựng và ký kết kế hoạch liên tịch phối hợp giám sát với Thường trực Hội đồng nhân dân và Ủy ban nhân dân thành phố và các sở, ban, ngành của thành phố, tổ chức triển khai thực hiện công tác phòng, chống tham nhũng trên địa bàn thành phố Hà Nội, đảm bảo tính công khai, minh bạch. Đồng thời, triển khai thực hiện có hiệu quả công tác giám sát của Mặt trận và các đoàn thể chính trị - xã hội từ cơ sở, khu dân cư. Chú trọng phát huy vai trò trách nhiệm của Ban Thanh tra nhân dân, Ban Giám sát đầu tư của cộng đồng tại các phường, xã, thị trấn; vai trò của Trưởng Ban công tác Mặt trận tại khu dân cư trong hoạt động giám sát; giám sát việc chấp hành pháp luật của các cơ sở y tế tư nhân trên địa bàn thành phố Hà Nội; giám sát chuyên đề về quản lý, sản xuất, kinh doanh, sử dụng phân bón, thuốc bảo vệ thực vật, thuốc thú ý, thức ăn chăn nuôi; giám sát và nâng cao hiệu quả việc giải quyết khiếu nại, tố cáo ở cơ sở tại Ủy ban nhân dân phường Hoàng Văn Thụ và quận Hoàng Mai, Ủy ban nhân dân xã Liên Phương và huyện Thường Tín, Ủy ban nhân dân huyện Thanh Oai…; giám sát việc triển khai và thực hiện Nghị quyết Trung ương 06 (khóa XI) phát triển khoa học và công nghệ và Luật Khoa học và Công nghệ.

Trong hai năm 2014 và 2015, Mặt trận thành phố phối hợp với Sở Lao động - Thương binh và Xã hội rà soát và tổng rà soát công tác “Chính sách ưu đãi người có công với cách mạng” trên toàn địa bàn thành phố. Năm 2016 tham gia với Hội Liên hiệp Phụ nữ thành phố giám sát việc triển khai thực hiện nâng cao năng lực công tác của phụ nữ tại các quận Tây Hồ, Hai Bà Trưng, …

Đối với hoạt động phản biện xã hội, từ tháng 10 năm 2010 Ban Thường vụ Thành ủy đã chỉ đạo xây dựng và thực hiện Quy chế phối hợp số 37/QCPH - HĐND - UBND - UBMTTQ ngày 29/4/2010 về phản biện xã hội của Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam thành phố. Sau khi có Quyết định số 217-QĐ/TW ngày 12/12/2013 của Bộ Chính trị, Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam thành phố đã phối hợp với Thường trực Hội đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân thành phố ký Quy chế phối hợp số 03 ngày 30/1/2015 (thay thế Quy chế phối hợp số 37) triển khai tới 30/30 quận, huyện, thị xã và 584 xã, phường thị trấn trên địa bàn thành phố. Từ 2013 - 2021, Ban Thường trực Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam thành phố đã phối hợp với Thường trực Hội đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân thành phố tổ chức 36 hội nghị phản biện xã hội vào Tờ trình và dự thảo Nghị quyết Hội đồng nhân dân thành phố, dự thảo Quyết định, Đề án của Ủy ban nhân dân thành phố trình tại kỳ họp. 30/30 Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam cấp huyện đã ký Quy chế phối hợp tổ chức phản biện xã hội giữa Thường trực Hội đồng nhân dân - Ủy ban nhân dân - Uỷ ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam cùng cấp và Kế hoạch thực hiện Quyết định 217 và Quyết định 218 phù hợp với nhiệm vụ chính trị của địa phương; đã tổ chức 441 hội nghị phản biện xã hội, tập trung vào các kế hoạch, nghị quyết, đến các đề án chuyên ngành, chuyên lĩnh vực liên quan đến quyền lợi và nghĩa vụ của Nhân dân; 100% Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam cấp xã tổ chức phản biện xã hội, đã tổ chức 4.318 hội nghị phản biện xã hội với nội dung liên quan đến việc thực hiện nhiệm vụ chính trị của địa phương trong phát triển kinh tế - xã hội, sản xuất làng nghề, nông thôn mới…

Với sự lãnh đạo, chỉ đạo của Ban Thường vụ Thành ủy cũng như các cấp ủy Đảng, hoạt động giám sát, phản biện xã hội của Mặt trận các cấp thành phố Hà Nội từng bước đi vào chiều sâu, phát huy sự tham gia của các tổ chức chính trị - xã hội và Nhân dân trong xây dựng, chỉnh đốn Đảng, xây dựng chính quyền, góp phần nâng cao năng lực lãnh đạo của Đảng, quản lý của Nhà nước, xây dựng khối đại đoàn kết toàn dân tộc.

Tuy nhiên, hoạt động giám sát, góp ý của Nhân dân với Đảng, chính quyền các cấp còn những bất cập. Việc tiếp thu các ý kiến của Nhân dân thông qua đối thoại có nơi còn mang tính hình thức. Việc tiếp nhận và giải quyết các ý kiến, kiến nghị của cử tri còn chưa thực sự hiệu quả. Việc giám sát tu dưỡng, rèn luyện đạo đức, lối sống của đảng viên ở nơi cư trú còn mang tính hình thức, còn biểu hiện nể nang, chưa phát hiện kịp thời, dẫn đến cán bộ, đảng viên vi phạm, bị kỷ luật. Hiệu lực, hiệu quả công tác góp ý của Mặt trận Tổ quốc còn chưa cao. Việc thực hiện sau kết luận, giám sát, góp ý của Mặt trận Tổ quốc các cấp chưa hiệu quả. Chưa có chế tài trong việc thực hiện công tác giám sát, phản biện xã hội của Mặt trận Tổ quốc các cấp. Trong thời gian tới, yêu cầu, nhiệm vụ trong công tác giám sát, phản biện xã hội của Mặt trận Tổ quốc các cấp đòi hỏi phải nâng cao được chất lượng và đi vào thực tiễn những vấn đề bất cập được cử tri và Nhân dân quan tâm, do đó đòi hỏi cần có sự thống nhất lãnh đạo, chỉ đạo của cấp ủy các cấp, sự phối hợp chặt chẽ giữa Mặt trận Tổ quốc các cấp với các tổ chức chính trị - xã hội và chính quyền các cấp.

Phó Chủ tịch Ủy ban MTTQ Việt Nam Thành phố Hà Nội chủ trì Đoàn giám sát của Ủy ban MTTQ Việt Nam thành phố Hà Nội về việc thực hiện công tác thu hồi tài sản thất thoát, chiếm đoạt trong các vụ án hình sự về tham nhũng, kinh tế của các cơ quan tư pháp quận Tây Hồ

Một số giải pháp để nâng cao sự chỉ đạo của cấp ủy Đảng trong công tác giám sát, phản biện xã hội của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam

Thứ nhất, tăng cường sự lãng đạo của các cấp ủy Đảng về công tác giám sát, phản biện xã hội. Các cấp ủy Đảng cần có sự thống nhất quán triệt sâu rộng Quyết định 217, 218 của Bộ Chính trị gắn với Quyết định 99-QĐ/TW ngày 3/10/2017 của Ban Bí thư về việc ban hành Hướng dẫn khung về phát huy vai trò của nhân dân trong đấu tranh ngăn chặn, đẩy lùi sự suy thoái, “tự diễn biến“, “tự chuyển hóa“ trong nội bộ; Quy định 124 ngày 2/2/2018 của Ban Bí thư Trung ương Đảng (khóa XII) về giám sát của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, các tổ chức chính trị - xã hội và Nhân dân đối với việc tu dưỡng, rèn luyện đạo đức, lối sống của người đứng đầu, cán bộ chủ chốt và cán bộ, đảng viên gắn với Nghị quyết Trung ương 4 (khóa XII, khóa XIII), Nghị quyết Đại hội lần thứ XIII của Đảng.

Cấp ủy các cấp cần có quy định cụ thể về quy chế làm việc giữa cấp ủy với Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam các cấp về công tác giám sát, phản biện xã hội. Có nghị quyết về công tác lãnh đạo, chỉ đạo chính quyền các cấp tiếp thu và thực hiện các kiến nghị giám sát của Mặt trận; cần thiết cụ thể hóa bằng việc xây dựng Luật Giám sát, phản biện xã hội.

Thứ hai, chỉ đạo hệ thống chính trị tham gia hoàn thiện hệ thống pháp luật, đặc biệt là pháp luật liên quan đến dân chủ cơ sở, giám sát, phản biện xã hội. Đề nghị Quốc hội ban hành Luật Dân chủ ở cơ sở, Luật Giám sát, phản biện xã hội, cấp ủy các cấp cần có quy định cụ thể về trách nhiệm của người đứng đầu cấp ủy trong công tác này.

Thứ ba, nâng cao năng lực, sức chiến đấu của đảng viên và tổ chức Đảng, thực hiện tốt quy chế làm việc giữa Đảng với Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức chính trị - xã hội trong công tác giám sát. Nâng cao bản lĩnh chính trị, năng lực lãnh đạo, kỹ năng và nghiệp vụ công tác đảng cho đội ngũ cấp ủy viên cơ sở, nhất là bí thư cấp ủy. Cấp ủy các cấp cần chú ý lựa chọn những đảng viên có tâm huyết, tinh thần trách nhiệm cao, biết tập hợp quần chúng, có trình độ chuyên môn, nghiệp vụ vững vàng để lãnh đạo toàn diện công tác của tổ chức cơ sở Đảng.

Nâng cao chất lượng đào tạo đội ngũ cán bộ, nhất là cán bộ cấp chiến lược, bố trí, sử dụng cán bộ đúng năng lực, sở trường, luân chuyển, rèn luyện cán bộ theo đúng quy định của Trung ương, kiên quyết không bố trí cán bộ đã bị kỷ luật ở cấp dưới giữ các vị trí lãnh đạo cấp trên và tương đương, kiên quyết đưa ra khỏi quy hoạch đối với cán bộ, đảng viên có biểu hiện cơ hội chính trị, thiếu bản lĩnh, thiếu sức chiến đấu, thiếu tu dưỡng, rèn luyện bản thân.

Thực hiện thí điểm mô hình Bí thư cấp ủy kiêm Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp huyện, cấp tỉnh; thí điểm mô hình Phó Bí thư cấp ủy đồng thời là Chủ tịch Mặt trận Tổ quốc các cấp; đồng thời có cơ cấu Phó Chủ tịch Mặt trận Tổ quốc các cấp tham gia cấp ủy các cấp để tăng cường vai trò lãnh đạo của cấp ủy đối với Mặt trận Tổ quốc.

Thứ tư, cấp ủy chỉ đạo chính quyền các cấp phối hợp và tạo điều kiện cho công tác giám sát, phản biện xã hội, đặc biệt là tiếp thu, thực hiện các kiến nghị sau giám sát. Cấp ủy các cấp tăng cường công tác kiểm tra, giám sát và xử lý nghiêm tổ chức đảng, cán bộ, đảng viên, chính quyền các cấp, đặc biệt là vai trò, trách nhiệm của người đứng đầu không quán triệt, triển khai, thực hiện nghị quyết, buông lỏng quản lý dẫn đến các sai phạm gây bức xúc trong dư luận Nhân dân.

Nâng cao vai trò, trách nhiệm trong công tác phối hợp giữa Mặt trận Tổ quốc với các tổ chức chính trị - xã hội trong công tác giám sát, phản biện xã hội. Phát huy vai trò giám sát của Ban Thanh tra nhân dân, Ban Giám sát đầu tư của cộng đồng, đặc biệt chú trọng vai trò giám sát của Nhân dân.

Thứ năm, chỉ đạo hệ thống chính trị, đổi mới nội dung, phương thức hoạt động của Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức chính trị - xã hội theo hướng trọng tâm, thực chất, hiệu quả. Lựa chọn, đào tạo, bồi dưỡng và có cơ chế, chính sách động viên đội ngũ cán bộ, kiên quyết không bố trí cán bộ thiếu gương mẫu làm công tác Mặt trận. Thực hiện nghiêm túc và nhất quán nguyên tắc tự nguyện, tự quản, tự bảo đảm kinh phí hoạt động và tuân thủ pháp luật Nhà nước chỉ cấp kinh phí để thực hiện những nhiệm vụ do Đảng và Nhà nước giao cho đối với tổ chức và hoạt động của các hội quần chúng.

Thứ sáu, tiếp tục tạo sự chuyển biến mạnh mẽ trong nhận thức, hành động về công tác xây dựng Đảng, hệ thống chính trị, nâng cao trách nhiệm người đứng đầu trong công tác lãnh đạo, chỉ đạo; phát huy vai trò của Nhân dân tham gia xây dựng Đảng, chính quyền trong sạch, vững mạnh.

Đàm Văn Huân

Phó Chủ tịch Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam thành phố Hà Nội