Thủ tướng Phạm Minh Chính chủ trì phiên họp Chính phủ chuyên đề về xây dựng pháp luật tháng 8 năm 2022. Ảnh: Dương Giang/TTXVN

Dự phiên họp có các Phó Thủ tướng Chính phủ: Phạm Bình Minh, Lê Minh Khái, Vũ Đức Đam, Lê Văn Thành; các Bộ trưởng, Thủ trưởng các cơ quan ngang Bộ, cơ quan thuộc Chính phủ.

Trong buổi sáng, Chính phủ nghe tờ trình tóm tắt dự thảo, cơ quan chủ trì soạn thảo giải trình, tiếp thu ý kiến thẩm định; nghe báo cáo thẩm tra Luật Đất đai (sửa đổi); đồng thời dành thời gian thảo luật, đóng góp ý kiến, làm rõ các nội hàm, chỉnh sửa, bổ sung nội dung vào các dự thảo Luật Đất đai (sửa đổi).

Trong đó, Chính phủ tập trung thảo luận đối với nhiều vấn đề còn ý kiến khác nhau, các nội dung mới, các nội dung còn vướng mắc trên thực tiễn trong dự án Luật Đất đai (sửa đổi) như: các trường hợp Nhà nước thu hồi đất; về mở rộng hạn mức nhận chuyển nhượng quyền sử dụng đất nông nghiệp của hộ gia đình, cá nhân; về mở rộng đối tượng được nhận chuyển nhượng đất lúa cho tổ chức kinh tế, hộ gia đình, cá nhân không trực tiếp sản xuất nông nghiệp...

Các thành viên Chính phủ quan tâm nội dung về thành lập Quỹ hỗ trợ cho người bị thu hồi đất thuộc đối tượng hạn chế khả năng lao động; trách nhiệm của chủ đầu tư xây dựng và kinh doanh kết cấu hạ tầng khu, cụm công nghiệp phải dành một tỷ lệ diện tích đất để Nhà nước thực hiện các chính sách về đất đai; về cho phép chuyển nhượng, thế chấp “quyền thuê trong hợp đồng thuê đất trả tiền hàng năm”; về tiếp cận đất đai của tổ chức kinh tế có vốn đầu tư nước ngoài; về giao dịch thông qua sàn giao dịch bất động sản...

Cùng với các ý kiến cụ thể vào từng nội dung của dự thảo luật, kết luận nội dung thảo luận về Luật Đất đai (sửa đổi), Thủ tướng Phạm Minh Chính khẳng định, đây là luật khó, nhạy cảm, phạm vi rộng, liên quan nhiều đối tượng, liên quan nhiều luật và trên thực tế thực hiện đang gặp nhiều vướng mắc.

Thủ tướng yêu cầu bộ chủ trì soạn thảo Luật tiếp thu ý kiến các thành viên Chính phủ và các chuyên gia, nhà khoa học, đối tượng mà Luật tác động để hoàn thiện, trình Quốc hội vào tháng 9/2022.

Thủ tướng chỉ đạo, Luật Đất đai (sửa đổi) phải đảm bảo thể chế hóa Nghị quyết số 18-NQ/TW của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khoá XIII và Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng; tháo gỡ khó khăn, giải phóng nguồn lực phục vụ phát triển; giảm thủ tục hành chính, tránh phiền hà cho nhân dân, doanh nghiệp, các tổ chức; đảm bảo kế thừa, phát triển Luật Đất đai cũ và các luật, quy định liên quan; đảm bảo tính hệ thống, liên thông, đồng bộ giữa Luật Đất đai (sửa đổi) với các luật liên quan.

Thủ tướng đề nghị nội dung Luật phải dễ hiểu, dễ thực hiện, dễ giám sát, kiểm tra; đẩy mạnh chuyển đổi số, ứng dụng công nghệ vào quản lý đất đai, chống tham nhũng, tiêu cực; tiếp tục phân cấp phân quyền, phân bổ nguồn lực; chống cơ chế "xin - cho"; song phải có công cụ để tăng cường giám sát kiểm tra, kịp thời phát hiện những vấn đề phát sinh để uốn nắn.

Người đứng đầu Chính phủ cho ý kiến cụ thể đối với những nội dung được quan tâm, có nhiều ý kiến. Theo đó, đối với các trường hợp Nhà nước thu hồi đất, Thủ tướng đề nghị cần cụ thể hóa trong Luật các tiêu chí, điều kiện đối với trường hợp Nhà nước thu hồi đất, tránh tình trạng lạm dụng các trường hợp phát triển kinh tế để thu hồi đất, gây bức xúc trong nhân dân, nhất là thu hồi cho dự án nhà ở thương mại.

Về mở rộng hạn mức nhận chuyển nhượng quyền sử dụng đất nông nghiệp của hộ gia đình, cá nhân, Thủ tướng thống nhất với phương án phù hợp với Nghị quyết 18-NQ/TW và bối cảnh hiện nay. Về mở rộng đối tượng được nhận chuyển nhượng đất lúa cho tổ chức kinh tế, hộ gia đình, cá nhân không trực tiếp sản xuất nông nghiệp, Thủ tướng cho rằng, việc mở rộng cho phép tổ chức kinh tế, hộ gia đình cá nhân không trực tiếp sản xuất nông nghiệp được nhận chuyển nhượng đất trồng lúa là một nội dung lớn, nhạy cảm, cần đánh giá kỹ tác động đối với quy định này; cần quy định cơ chế, điều kiện chặt chẽ, bảo đảm người nông dân có đất để sản xuất, tránh hệ quả lâu dài cho xã hội.

Về thành lập Quỹ hỗ trợ cho người bị thu hồi đất thuộc đối tượng hạn chế khả năng lao động, Thủ tướng cho rằng, có thể giao chức năng này cho địa phương để thực hiện chính sách hỗ trợ, nhằm giúp các đối tượng không còn sức lao động hoặc chưa đến tuổi lao động khi nhận được tiền bồi thường, hỗ trợ một lần mà không có điều kiện quản lý khoản tiền này hiệu quả, không có thu nhập thường xuyên để ổn định cuộc sống. Cân nhắc theo hướng chỉ quy định nguyên tắc, cơ chế hỗ trợ trong luật và giao Chính phủ quy định chi tiết về các chính sách hỗ trợ cụ thể để có cơ sở thực hiện linh hoạt.

Đối với nội dung về trách nhiệm của chủ đầu tư xây dựng và kinh doanh kết cấu hạ tầng khu, cụm công nghiệp phải dành một tỷ lệ diện tích đất để Nhà nước thực hiện các chính sách về đất đai, Thủ tướng thống nhất, việc quy định chủ đầu tư phải dành quỹ đất để UBND cấp tỉnh cho thuê đất đối với các doanh nghiệp vừa và nhỏ, các cơ sở di dời do ô nhiễm môi trường là cần thiết. Tuy nhiên, cần giao quyền chủ động cho địa phương để xác định phương thức hỗ trợ đối tượng này phù hợp với thực tế của từng địa phương, đồng thời cần nghiên cứu quy định cụ thể về điều kiện, tiêu chí để các doanh nghiệp được tiếp cận quỹ đất này công khai, minh bạch, tránh cơ chế “xin - cho”.

Đối với nội dung về cho phép chuyển nhượng, thế chấp “quyền thuê trong hợp đồng thuê đất trả tiền hàng năm”, Thủ tướng chỉ rõ, quy định này nhằm phát triển thị trường quyền sử dụng đất, tăng thu ngân sách nhà nước, thúc đẩy các nhà đầu tư lựa chọn hình thức trả tiền thuê đất hàng năm phù hợp với quan điểm của Nghị quyết số 18-NQ/TW. Tuy nhiên, cần quy định chặt chẽ các điều kiện để tránh trường hợp nhà đầu tư chưa thực hiện nghĩa vụ tài chính đất đai với nhà nước mà lợi dụng chính sách này để thế chấp, chuyển nhượng thu lời.

Về cơ chế tự thỏa thuận nhận chuyển nhượng quyền sử dụng đất để thực hiện dự án đô thị, nhà ở thương mại, Thủ tướng cho biết đã được nêu trong Nghị quyết 18-NQ/TW. Tuy nhiên, tinh thần xuyên suốt của Nghị quyết 18-NQ/TW là chủ yếu thực hiện đấu giá quyền sử dụng đất, đấu thầu dự án có sử dụng đất. Đây là vấn đề phức tạp, nên tiếp tục đánh giá thêm tác động về các nội dung liên quan đến chính sách này. Ngoài ra, đối với trường hợp dự án khu đô thị, dự án nhà ở thương mại vừa thuộc đối tượng thu hồi đất, vừa thuộc đối tượng nhận chuyển nhượng thì cần có quy định cụ thể khi nào thực hiện thu hồi đất, khi nào thực hiện nhận chuyển nhượng.

Đối với nội dung về tiếp cận đất đai của tổ chức kinh tế có vốn đầu tư nước ngoài,  Thủ tướng yêu cầu bổ sung thêm vào Luật hiện hành quy định về hạn chế và kiểm soát được việc tiếp cận các khu vực trọng yếu, nhạy cảm về quốc phòng, an ninh. Ngoài ra, cần cân nhắc bổ sung quy định người nước ngoài thuộc đối tượng được phép sở hữu nhà ở theo pháp luật về nhà ở thì được quyền sử dụng đất ở để có căn cứ cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất và tài sản gắn liền với đất nhằm thống nhất với dự án Luật Nhà ở (sửa đổi) về đối tượng được sở hữu nhà ở là người nước ngoài.

Về giao dịch thông qua sàn giao dịch bất động sản, Thủ tướng chỉ đạo quy định phải tránh tạo thêm trung gian, phát sinh chi phí, tác động tiêu cực đến quyền tài sản hợp pháp của người dân, đồng thời cần đẩy nhanh việc chuyển đổi số đối với giao dịch bất động sản để công khai, minh bạch các giao dịch, phục vụ cho công tác quản lý nhà nước, tạo thuận lợi cho người dân trong giao dịch nhà, đất. Nội dung này cần quy định thống nhất với dự án Luật Kinh doanh bất động sản (sửa đổi) và dự án Luật Nhà ở (sửa đổi)...

Quang cảnh phiên họp. (Ảnh: Dương Giang/TTXVN)

Đối với Luật Giá (sửa đổi), các đại biểu thảo luận một số vấn đề như: Các trường hợp sử dụng khái niệm thu phí, thu giá; về quỹ bình ổn giá; vấn đề thẩm định giá; danh mục Nhà nước quy định giá và không quy định giá, thẩm quyền quy định giá.

Đối với Luật Đấu thầu (sửa đổi) các đại biểu thảo luận các nội dung liên quan thủ tục đấu thầu; hình thức đấu thầu; thủ tục lập, lựa chọn nhà đầu tư; phê duyệt danh mục đầu tư; chính sách sử dụng sản phẩm khuyến khích thúc đẩy đổi mới, sáng tạo, thân thiện môi trường, mua sắm xanh; nguyên tắc lựa chọn nhà thầu; trường hợp chỉ định thầu; nâng cao hiệu quả, hiệu lực quản lý nhà nước trong lĩnh vực đấu thầu, chống tham nhũng, tiêu cực trong lĩnh vực đấu thầu...

Về Luật Hợp tác xã (sửa đổi), các thành viên Chính phủ thảo luận các quy định về tên gọi của luật; bản chất hợp tác xã, phát triển thành viên hợp tác xã; về mở rộng phạm vi điều chỉnh và hoàn thiện các quy định về loại hình tổ chức kinh tế hợp tác, tổ chức đại diện; về mở rộng thị trường, nâng cao khả năng huy động vốn, tạo động lực cho hợp tác xã phát triển; hoàn thiện và nâng cao hiệu quả công tác quản lý, điều hành hợp tác xã; về nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước trong lĩnh vực kinh tế tập thể...

Thủ tướng Phạm Minh Chính phát biểu chỉ đạo. (Ảnh: Dương Giang/TTXVN)

Cùng với cho ý kiến trực tiếp đối với từng nội dung của các dự án luật được quan tâm, thảo luận, phát biểu kết luận phiên họp, Thủ tướng Phạm Minh Chính nêu rõ, hoàn thiện thể chế, xây dựng pháp luật là một trong 3 đột phá chiến lược mà các Đại hội Đảng gần đây đã chỉ ra. Chính phủ coi việc xây dựng và hoàn thiện thể chế là một trong những nhiệm vụ quan trọng, phải thực hiện thường xuyên, liên tục với quan điểm đầu tư cho xây dựng thể chế, thực hiện thể chế là đầu tư cho sự phát triển.

Thời gian qua, cùng với Quốc hội, Chính phủ đã dành nhiều công sức, thời gian đầu tư cho công tác xây dựng các văn bản quy phạm pháp luật. Chính phủ có nhiều văn bản trình Bộ Chính trị, Quốc hội và ban hành các nghị định, nghị quyết, thông tư… tạo chuyển biến tích cực trong quá trình vận hành bộ máy, chỉ đạo, điều hành; góp phần tháo gỡ vướng mắc, khơi thông, tạo điều kiện cho phát triển, nhất là phục hồi, phát triển kinh tế - xã hội sau đại dịch COVID-19; góp phần xây dựng nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa.

Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính cho rằng, cả 4 dự án luật được thảo luận tại phiên họp này đều là luật khó, liên quan nhiều đối tượng, nhiều lĩnh vực, nhiều luật.

Thủ tướng biểu dương các bộ đã có nỗ lực lớn, quyết tâm cao, khẩn trương chuẩn bị, trình các dự án luật; nghiêm túc tiếp thu, giải trình cặn kẽ, có cơ sở; cơ bản bảo đảm tiến độ, chất lượng; hoan nghênh các thành viên Chính phủ đã phát huy tinh thần dân chủ, phát biểu trách nhiệm, sôi nổi, bám sát thực tiễn xây dựng các dự án luật.

Về nhiệm vụ tiếp theo, Thủ tướng yêu cầu các cơ quan chủ trì tiếp tục huy động trí tuệ tập thể, lấy ý kiến chuyên gia, nhà khoa học, đối tượng tác động; thảo luận, tôn trọng ý kiến phản biện sao cho nội dung mang tính khả thi, hiệu quả để trình cấp có thẩm quyền đảm bảo chất lượng, đúng thời gian. Đặc biệt là đối với dự án Luật Đất đai (sửa đổi) vì đây là luật khó, nhạy cảm, phạm vi rộng, liên quan nhiều đối tượng, liên quan nhiều luật và trên thực tế thực hiện đang gặp nhiều vướng mắc.

Thủ tướng chỉ đạo, việc xây dựng các luật bám sát và thể chế hóa chủ trương, đường lối của Đảng; đảm bảo tăng cường quản lý Nhà nước; tháo gỡ vướng mắc mà thực tiễn đặt ra và đáp ứng mong mỏi của người dân, doanh nghiệp.

Theo đó, các luật phải tôn trọng quy luật thị trường, song phải là công cụ để Nhà nước can thiệp kịp thời, hiệu quả khi cần thiết; đảm bảo an sinh xã hội; các luật phải bao quát được các đối tượng, phạm vi điều chỉnh, phù hợp với khả năng quản lý và điều kiện đất nước; luật phải tháo gỡ khó khăn, giải phóng nguồn lực phục vụ phát triển; giảm thủ tục hành chính, tránh phiền hà cho nhân dân, doanh nghiệp, các tổ chức; đẩy mạnh phân cấp, phân quyền, phân bổ nguồn lực; chống cơ chế "xin - cho"; đảm bảo kế thừa, phát triển các luật, quy định liên quan; đảm bảo tính hệ thống, liên thông, đồng bộ giữa các luật. Các quy định của luật phải dễ hiểu, dễ thực hiện, dễ giám sát, kiểm tra; góp phần phòng, chống tham nhũng, tiêu cực...

Bên cạnh đó, Thủ tướng chỉ đạo các bộ, ngành tập trung cho nhiệm vụ hoạch định chiến lược, xây dựng thể chế, pháp luật, quy hoạch, kế hoạch, cơ chế, chính sách, quy trình, thủ tục, quy chuẩn, tiêu chuẩn; tạo hành lang pháp lý thuận lợi cho sự phát triển; không để khoảng trống pháp lý khi thực hiện các nội dung chuyển đổi; phân cấp mạnh về thẩm quyền, trách nhiệm cho địa phương, các cơ quan trực tiếp tổ chức thực hiện, gắn với kiểm tra, giám sát, kiểm soát quyền lực, xử lý vi phạm.

Thủ tướng yêu cầu các bộ chịu trách nhiệm trước Chính phủ về ý kiến góp ý đối với các dự án luật; tinh thần chung là vì chất lượng cao nhất của các luật, vì lợi ích quốc gia. Các bộ, cơ quan chủ động hơn nữa trong việc tham gia ý kiến và cùng nhau trao đổi, thảo luận để tạo sự đồng thuận khi trình cấp có thẩm quyền. Bảo đảm nguyên tắc không có ý kiến khác với quan điểm của Chính phủ khi đã thông qua.

Người đứng đầu Chính phủ yêu cầu các bộ, ngành phối hợp tích cực, trách nhiệm với các cơ quan của Quốc hội trong việc chuẩn bị các dự án, dự thảo luật, pháp lệnh chuẩn bị cho Kỳ họp thứ 4, Quốc hội khóa XV.

Liên quan đến những vướng mắc hiện nay trong công tác mua sắm, nhất là mua sắm thiết bị y tế, sách giáo khoa, thiết bị dạy học..., Thủ tướng chỉ đạo các cơ quan có thẩm quyền và cơ quan liên quan phối hợp, cố gắng xem xét, giải quyết ngay vướng mắc, ách tắc khi luật chưa được sửa, đảm bảo tiết kiệm, hợp lý, hiệu quả.

TTXVN