Đại biểu tham dự phiên họp. Ảnh: Dương Giang/TTXVN

Phó Chủ tịch Thường trực Quốc hội Trần Thanh Mẫn điều hành phiên thảo luận. Ảnh: Lâm Hiển

Xây dựng chính sách giảm nghèo theo hướng đầu tư cho con người

Phát biểu thảo luận tại hội trường, hầu hết đại biểu đánh giá cao ý nghĩa của chương trình khi Đảng và Nhà nước ta luôn xác định công tác giảm nghèo bền vững là chủ trương lớn, nhất quán, xuyên suốt quá trình thực hiện công cuộc đổi mới, xây dựng và phát triển đất nước. Việc xây dựng chương trình là cần thiết trong giai đoạn hiện nay với mục tiêu đến năm 2025, tỷ trọng lao động nông nghiệp trong tổng lao động xã hội khoảng 25%; tỷ lệ lao động qua đào tạo là 70%; tỷ lệ nghèo đa chiều duy trì mức giảm 1-1,5% hằng năm.

Đại biểu Triệu Thị Huyền (Đoàn Yên Bái) phát biểu.

Đánh giá cao mục tiêu của chương trình, đại biểu Triệu Thị Huyền (Đoàn Yên Bái) kiến nghị, ngay sau khi được Quốc hội phê duyệt chủ trương đầu tư, Chính phủ cũng như các bộ, ngành liên quan cần khẩn trương ban hành các văn bản hướng dẫn cụ thể về nội dung, đối tượng, nguyên tắc hỗ trợ, tiêu chí, định mức cũng như kế hoạch phân bổ nguồn lực để các địa phương chủ động triển khai thực hiện.

"Trong việc thiết kế chính sách giảm nghèo, cần cân đối hợp lý giữa các chính sách hỗ trợ có điều kiện và hỗ trợ cho không, giữa hỗ trợ trực tiếp và hỗ trợ gián tiếp. Đặc biệt, mở rộng đối tượng thụ hưởng là hộ cận nghèo, mới thoát nghèo nhằm bảo đảm thoát nghèo bền vững", đại biểu nêu ý kiến.

Toàn cảnh phiên họp

Cùng quan điểm đánh giá cao ý nghĩa của chương trình, đại biểu Trần Thị Hiền (Đoàn Hà Nam) cho rằng, mỗi chương trình mục tiêu quốc gia lại ban hành một cơ chế thực hiện khác nhau nên rất khó lồng ghép, phối hợp thực hiện trên cùng một địa bàn, khiến chính quyền địa phương lúng túng, còn người dân thì thiệt thòi. 

"Cần thống nhất chung một Ban chỉ đạo để điều hành, tổ chức thực hiện cả 3 chương trình mục tiêu quốc gia trong giai đoạn tới. Sau khi Quốc hội ban hành nghị quyết về chủ trương đầu tư, Chính phủ cũng như các bộ, ngành liên quan cần sớm xây dựng báo cáo khả thi, hoàn thiện các dự án và ban hành văn bản hướng dẫn thực hiện để bảo đảm sự thống nhất, trong đó chú trọng phân cấp, phân quyền cho các địa phương", đại biểu nêu quan điểm.

ĐBQH Trần Thị Hiền (Hà Nam) đề nghị, cần có một ban chỉ đạo chung, thống nhất để điều phối cho cả ba chương tình mục tiêu quốc gia. Tránh lặp lại tình trạng năm 2016, chúng ta đã ban hành, thực hiện nhiều dự án mang tính quốc gia nhưng mỗi chương trình lại điều hành một kiểu, theo cơ chế khác nhau, định mức tài chính khác nhau dù có cùng một nội dung tương đồng, dẫn đến khó lồng ghép, phối hợp các chương trình cùng một địa bàn, làm cho địa phương lúng túng, người dân thuộc đối tượng thụ hưởng thiệt thòi, giảm hiệu quả của chương trình.

Đại biểu Nguyễn Thị Minh Trang (Đoàn Vĩnh Long) phát biểu.

Ở góc độ khác, đại biểu Nguyễn Thị Minh Trang (Đoàn Vĩnh Long) đề nghị, Chính phủ cần dành trọng tâm ưu tiên cho đối tượng là phụ nữ khi chiếm hơn 48% lực lượng lao động xã hội hiện nay. Cùng với đó, cần tăng cường thu hẹp khoảng cách giảm nghèo giữa hai giới để bảo đảm tăng thu nhập và giảm nghèo bền vững. Đối với việc huy động, phân bổ các nguồn lực phục vụ giảm nghèo bền vững thì cần chú trọng triển khai các chính sách hỗ trợ có điều kiện, ưu tiên hỗ trợ phụ nữ, người nghèo, hộ cận nghèo.

Đại biểu Nguyễn Thị Minh Trang cho biết thêm, giai đoạn 2021 – 2026, chúng ta cũng áp dụng chuẩn nghèo mới, nên tỷ lệ hộ nghèo, cận nghèo sẽ tăng lên đáng kể. Trong khi đó, đại dịch Covid – 19 đã và đang ảnh hưởng trực tiếp, tiêu cực đến nhóm đối tượng yếu thế, khiến đối tượng này đã khó khăn, nay càng khó khăn hơn. Từ đó, sẽ tác động không nhỏ đến các chỉ tiêu chủ yếu và chỉ tiêu cụ thể để giải quyết mức độ thiếu hụt các dịch vụ xã hội cơ bản. Do đó, đại biểu đề nghị, Chính phủ, bộ chủ quản phải giải quyết quyết liệt, chỉ đạo rà soát, đánh giá tổng thể, dự báo cơ hội, thách thức trong quá trình triển khai thực hiện với các chương trình mục tiêu quốc gia khác, không đề lặp lại tình trạng trùng lắp về nội dung địa bàn, nguồn lực đầu tư, đối tượng thụ hưởng chương trình.

ĐBQH Nguyễn Thị Mai Hoa (Đồng Tháp) phát biểu. Ảnh: Quang Khánh

Cũng theo ĐBQH Nguyễn Thị Mai Hoa (Đồng Tháp), chúng ta cần thay đổi tư duy tiếp cận, đó là: chuyển hộ nghèo từ đối tượng sang chủ thể, quan tâm hỗ trợ kinh tế hộ, nhóm hộ coi đây là giải pháp đòn bẩy trong công tác giảm nghèo. Việc giảm cho không, tăng cho vay ưu đãi là thiết yếu, Nhà nước chỉ hỗ trợ chính sách, nguồn lực và hướng dẫn, bản thân hộ nghèo phải cố gắng vươn lên thoát nghèo. Quan trọng là các chính sách giảm nghèo phải khơi dậy khát vọng, tạo động lực thoát nghèo.

Bên cạnh đó, đại biểu Nguyễn Thị Mai Hoa cũng đề nghị cần đổi mới quan điểm xây dựng chính sách giảm nghèo theo hướng đầu tư cho con người. Nêu thực tế, giai đoạn 2016 – 2020 Nhà nước đã dành khoảng 74% cho phát triển hạ tầng; ở vùng nghèo thì hạ tầng đi trước một bước - đây là quan điểm đúng, nhưng theo kết quả giảm nghèo thì tỷ lệ hộ cận nghèo, thoát nghèo chưa đạt như mong muốn.

"Rõ ràng, hiệu quả công tác giảm nghèo không thể chỉ dựa vào đầu tư cơ sở hạ tầng. Điều quan trọng hơn, cốt lõi hơn là phải thiết kế chính sách mềm dựa trên nhu cầu cho người dân và thay đổi chủ thể là người dân. Chú trọng đầu tư cho sức khỏe giáo dục, đào tạo nghề, tạo sinh kế. Đặc biệt tập trung đào tạo nghề và chuyển giao tiến bộ khoa học kỹ thuật, quan tâm phát triển sinh kế tại chỗ, khai thác nhưng sản phẩm bản địa có tiềm năng phát triển, kết nối thị trường việc làm cho người nghèo", đại biểu Nguyễn Thị Mai Hoa khẳng định.

Đề xuất các cơ chế lồng ghép tích hợp các nguồn lực

Bộ trưởng Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội Đào Ngọc Dung phát biểu tiếp thu giải trình.

Thừa ủy quyền của Chính phủ, phát biểu tiếp thu giải trình các ý kiến tại phiên thảo luận, Bộ trưởng Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội Đào Ngọc Dung đánh giá cao sự quan tâm của các đại biểu về chương trình.

Bộ trưởng nhấn mạnh, công tác giảm nghèo bền vững là chủ trương lớn của Đảng, Nhà nước và nhân dân ta. Thời gian qua, với sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị, sự nỗ lực của toàn dân, công tác giảm nghèo đã đạt được nhiều kết quả tích cực. Việt Nam lần đầu tiên và là một trong 30 quốc gia áp dụng chuẩn nghèo đa chiều, bảo đảm mức sống tối thiểu gắn với mục tiêu phát triển bền vững; đã hoàn thành sớm mục tiêu Thiên niên kỷ của Liên hợp quốc về xóa đói, giảm nghèo được cộng đồng quốc tế đánh giá là điểm sáng về giảm nghèo trên thế giới.

Bộ trưởng Đào Ngọc Dung cho biết: "Trong giai đoạn 2021-2025, chúng ta đặt ra mục tiêu, yêu cầu cao hơn để giảm nghèo đa chiều nhưng thực chất và bền vững. Vì thế, chúng ta cần đầu tư thỏa đáng để mức sống của người dân tăng dần, gắn với mục tiêu bao trùm bền vững và tăng khả năng tiếp cận dịch vụ xã hội cơ bản của người dân. Trong giai đoạn này, chúng ta vừa giảm tỷ lệ hộ nghèo nhưng phải quan tâm giảm nghèo thực chất, bền vững. Giảm nghèo bao trùm có nghĩa là phải xóa bỏ đói nghèo cho tất cả mọi người, ở mọi nơi, mọi thời điểm và mọi chiều thụ hưởng".

Giải trình về việc trùng lặp của 3 chương trình, Bộ trưởng Đào Ngọc Dung cho biết, Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021-2025 có đối tượng và địa bàn là hộ nghèo, hộ cận nghèo trên phạm vi toàn quốc, bao gồm cả hộ nghèo mới phát sinh do dịch Covid-19. 

"Tiếp thu ý kiến của các đại biểu, Chính phủ sẽ chỉ đạo các chương trình đề xuất ban hành các tiêu chí xác định cụ thể, đối tượng, địa bàn, nội dung hỗ trợ đầu tư, xây dựng báo cáo khả thi nhằm hạn chế sự trùng lặp, giao thoa; đồng thời sẽ đề xuất các cơ chế lồng ghép tích hợp các nguồn lực đem lại hiệu quả cao nhất", Bộ trưởng nhấn mạnh.

Ủy viên Bộ Chính trị, Phó Chủ tịch Thường trực Quốc hội Trần Thanh Mẫn điều hành phiên họp.

Kết luận phiên thảo luận, Ủy viên Bộ Chính trị, Phó Chủ tịch Thường trực Quốc hội Trần Thanh Mẫn cho biết, phiên thảo luận đã có 14 ý kiến phát biểu tại hội trường.

"Đa số các ý kiến đều thống nhất với báo cáo của Chính phủ; đồng thời, đề xuất những ý kiến, kiến nghị cụ thể. Chúng tôi xin ghi nhận và tiếp thu các ý kiến của các đại biểu để hoàn thiện chương trình để Quốc hội xem xét thông qua", Phó Chủ tịch Thường trực Quốc hội Trần Thanh Mẫn cho biết.

Hương Diệp (tổng hợp)