38% người dân phản ánh tố cáo

Góp ý tại Hội nghị, ông Lưu Bình Nhưỡng, Ủy viên Thường trực Ủy ban Về các vấn đề xã hội của Quốc hội khẳng định sự cần thiết của việc xây dựng đề án nhưng cần cơ cấu lại việc đánh giá thực trạng. Đề án được kế thừa rất nhiều kết quả nghiên cứu từ việc ban  hành Luật Tố cáo sửa đổi, Luật Phòng, chống tham nhũng sữa đổi cũng như các kết quả nghiên cứu để ban hành Nghị quyết Trung ương 4. Bên cạnh đó, phải cập nhật được tình trạng tố cáo, phản ánh, tố giác và tính tích cực của người dân cũng như của các cơ quan đã thực hiện hoạt động tố giác, tố cáo. Đây không phải là hình thức ban ơn để bảo vệ mà là trách nhiệm của Đảng, trách nhiệm của Nhà nước bảo vệ theo đúng quyền công dân, quyền con người theo Hiến pháp.

Khi thực hiện việc này, phải chỉ rõ cơ cấu nào, thiết chế nào để bảo vệ người phản ánh, tố cáo. Trong đó có 4 nhóm thiết chế: Nhóm Đảng; nhóm chính quyền, tức là bộ máy nhà nước; nhóm Mặt trận, các tổ chức đoàn thể xã hội và bản thân những người dân thì cần phải có giải pháp và các giải pháp đó phải đi kèm với việc Đảng, chính quyền, Mặt trận và người dân phải làm gì. Một người có súng bảo vệ người khác thì khác với một người có dao găm. Một người có dao găm bảo vệ người khác thì khác với một người tay không. Người có võ khác người không có võ. Người vạm vỡ bảo vệ khác với người chân yếu, tay mềm. Như vậy, cách bảo vệ như thế nào thì phải đưa nhóm giải pháp ấy vào cho phù hợp với từng nhóm thiết chế.

“Đề xuất của Đề án có chỗ không đầy đủ, nhưng tinh thần thì đúng. Đây là tố cáo cán bộ, đảng viên có chức, có quyền. Người dân giúp Đảng tố cáo thì Đảng phải bảo vệ người dân. Việc tố giác tội phạm, tố giác vi phạm pháp luật hay là tố cáo đều là vấn đề hết sức bình thường. Điều quan trọng nhất là cơ chế bảo vệ họ. Hiện nay, chúng ta đã có Luật Tố cáo thì luật này chính là một biện pháp để bảo vệ họ”, ông Lưu Bình Nhưỡng nhấn mạnh.

Ông Nhưỡng cho rằng, Mặt trận phải có quy định phối hợp với các tổ chức thuộc hệ thống của mình đồng loạt vào cuộc, thống nhất các hình thức văn bản triển khai. Khi có Đề án, Mặt trận phải giải thích cụ thể, hướng dẫn đến tận Ban Công tác Mặt trận ở cơ sở: Đối với vụ việc bình thường cần xử lý như thế nào; đối với vụ việc nghiêm trọng cần phối hợp nhiều bộ, ngành thì Mặt trận phải có trách nhiệm chủ trì, thực hiện quyền giám sát theo quy định của Luật Mặt trận và các quy định có liên quan. Có những vấn đề Mặt trận giám sát bằng văn bản nhưng cũng có những vấn đề Mặt trận phải giám sát bằng vụ việc cụ thể.

Ở góc độ khác, PGS. TS Bùi Xuân Đức, Giám đốc Trung tâm Công tác lý luận, MTTQ Việt Nam cho rằng, cơ chế bảo vệ người tố cáo, người dám đấu tranh là chưa có. Trước nhiều sự việc đang diễn ra, người dân rất bức xúc nhưng sự tham gia của người dân trong lĩnh vực này lại rất yếu. Nếu so sánh với nhiều nước trên thế giới thì người Việt Nam tham gia đấu tranh phòng, chống tham nhũng thuộc tốp những nước yếu nhất. Theo số liệu thống kê, Việt Nam chỉ có 38% người dân tham gia vào đấu tranh chống tham nhũng, tiêu cực, trong khi Malaysia con số này là gần 80%. Nguyên nhân của tình trạng này là do cơ chế không cởi mở, tổ chức chưa rõ ràng. Cơ chế không chỉ là pháp luật mà còn là sự chỉ đạo của Đảng, các ban Đảng và nhân dân.

Chia sẻ về kinh nghiệm bảo vệ người đấu tranh, phản ánh, tố cáo, PGS. TS Bùi Xuân Đức cho rằng, cần phải hình thành cơ chế bảo vệ hữu hiệu người tố cáo, tham nhũng như: Cơ chế tiếp nhận thông tin tố cáo; vấn đề xử lý, bồi thường vật chất và tinh thần; vấn đề khen thưởng, vinh danh và trách nhiệm của người xử lý… Nếu cần thiết phải có luật riêng để bảo vệ người phản ánh, tố cáo.

Đưa ra quan điểm của mình, GS. TS Nguyễn Đăng Dung, giảng viên Khoa Luật, Đại học Quốc gia Hà Nội nhận định, vấn đề này không thể tách ra khỏi Luật Tố cáo. Đề án này phải chăng vẫn chỉ nằm trong tư tưởng, trong suy nghĩ chứ chưa biến thành hành động cụ thể. Nhiều người đi tố cáo rơi vào hoàn cảnh vô cùng khốn khổ, vì thế phải có cơ chế bảo vệ họ. Tuy nhiên, trong Đề án này của Ban Nội chính lại chủ yếu đề cập đến vấn đề chống suy thoái trong tư tưởng chứ không đề cập đến cơ chế bảo vệ người dân và những người phản ánh, tố cáo. Vì vậy, việc bảo vệ người dân cần thiết phải được luật hóa, Đảng cũng phải “hóa thân” vào chính quyền chứ không chỉ nằm ở nghị quyết, chỉ thị.

Tiêp tục khuyến khích người dân tố giác

Phát biểu tại Hội nghị, Phó Chủ tịch Ngô Sách Thực cho rằng, để khuyến khích người dân tham gia vào thực hiện Nghị quyết Trung ương 4, khóa XII, trong Nghị quyết của Trung ương có nêu ra là cần phải đề ra cơ chế để khuyến khích, bảo vệ người dân tích cực tham gia, phản ánh, tố giác và tích cực đấu tranh phòng, chống các biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa”. Đây là nhiệm vụ cần phải được thể chế bằng những quy định cụ thể, rõ trách nhiệm của các cơ quan có thẩm quyền cũng như quy trình để làm việc này. Với tinh thần đó, Đề án khuyến khích người dân tham gia vào việc phán ánh, tố giác, tích cực đấu tranh phòng, chống các biểu hiện suy thoái “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” thì không cần phải cụ thể. Tuy  nhiên, khi thực hiện những nội dung này trong thực tế lại có những quy định khác nhau. Mặt khác, cần phải có quy định cụ thể để người dân yên tâm khi những phản ánh, tố giác đó của họ được xử lý và phản hồi.

Phó Chủ tịch Ngô Sách Thực khẳng định, đối với hệ thống chính trị phải có quy định của Đảng. Đảng cũng cần phải có chỉ thị về nội dung này để xác định rõ nhiệm vụ của từng cơ quan trong hệ thống chính trị, rõ nhiệm vụ của cơ quan nhà nước, trách nhiệm của Mặt trận và các tổ chức đoàn thể để người dân thông qua Mặt trận và các tổ chức đoàn thể có thể phản ánh, nêu ý kiến.

“Để thực hiện tốt việc này, Mặt trận cũng cần phải có quy trình để những ý kiến gửi tới Mặt trận, gửi tới các tổ chức đoàn thể được thông tin, phản ánh kịp thời đến các cấp có thẩm quyền xử lý. Bên cạnh đó, Mặt trận cũng phải đeo bám những nội dung đã được phản ánh xem những ý kiến xác đáng của người dân được xử lý, được các cơ quan có thẩm quyền giải quyết như thế nào?. Đặc biệt, phải có biện pháp giữ bí mật cho người tố cáo. Với những hành vi có dấu hiệu bị trù dập, Mặt trận cũng cần phải có ý kiến để làm sao người dân thấy rằng những ý kiến đúng đắn của mình được giải quyết; đối với những ý kiến chưa rõ cũng phải tuyên truyền, giải thích cho rõ hơn để người dân yên tâm.

Trên cơ sở chắt lọc và tiếp thu các ý kiến xác đáng của các đại biểu tham dự Hội nghị, UBTƯ MTTQ Việt Nam sẽ có văn bản gửi Ban Nội chính Trung ương, Bộ Chính trị, Ban Bí thư để hoàn thiện Đề án để Đề án phát huy được tối đa tác dụng, để những nội dung, những giải pháp đưa ra sát với tình hình thực tế và phù hợp với yêu cầu hiện nay.

Tuệ Phương