Bí thư Trung ương Đảng, Chủ tịch UBTƯ MTTQ Việt Nam Trần Thanh Mẫn thăm quan các gian hàng tại Lễ trao Giải thưởng Lương Định Của lần thứ 13, cho 50 nhà nông trẻ xuất sắc được bình chọn từ 63 tỉnh, thành đoàn trên cả nước năm 2018. Ảnh: Quốc Trung

Sự ra đời của Mặt trận Dân tộc Thống nhất Việt Nam

Ngày 18/11/1930, Ban Thường vụ Trung ương Đảng Cộng sản Đông Dương ra Chỉ thị thành lập Hội Phản đế Đồng minh. Bản Chỉ thị đã đề ra những nội dung cơ bản về tính chất, nhiệm vụ và những biện pháp xây dựng Mặt trận Dân tộc Thống nhất trên cơ sở phân tích hai nhiệm vụ chiến lược của cách mạng, đặc biệt là mối quan hệ giữa dân tộc và giai cấp. Bản Chỉ thị đã xác định Hội Phản đế Đồng minh phải bảo đảm tính công - nông, đồng thời phải mở rộng tới các thành phần trong dân tộc để Mặt trận thực sự là của toàn dân và nhấn mạnh: "Giai cấp vô sản lãnh đạo cuộc cách mạng tư sản dân quyền ở Đông Dương mà không tổ chức được toàn dân lại thành một lực lượng thật rộng, thật kín thì cuộc cách mạng cũng khó thành công"1.

Hội Phản đế Đồng minh - hình thức tổ chức đầu tiên của Mặt trận Dân tộc Thống nhất Việt Nam ra đời đã gây được cao trào phản đế mạnh mẽ trong cả nước, có ảnh hưởng sâu rộng trong các tầng lớp nhân dân, đánh dấu sự trưởng thành về nhận thức và chỉ đạo thực tiễn của Đảng trong quá trình tổ chức và xây dựng Mặt trận Dân tộc Thống nhất Việt Nam. Đó là kết quả của quá trình chuẩn bị công phu suốt trong một thập kỷ, đó cũng là cống hiến vĩ đại về lý luận và thực tiễn của lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc, gắn phong trào yêu nước Việt Nam với phong trào công nhân quốc tế, đưa nhân dân Việt Nam đi theo con đường mà chính Người đã trải qua, từ chủ nghĩa yêu nước đến chủ nghĩa Mác - Lênin, kết hợp độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội.

Từ Hội Phản đế Đồng minh - hình thức tổ chức đầu tiên của Mặt trận Dân tộc Thống nhất Việt Nam, đến nay Mặt trận Tổ quốc Việt Nam đã trải qua lịch sử 88 năm xây dựng và không ngừng phát triển, cùng với những chặng đường lịch sử vẻ vang của cách mạng Việt Nam. Ở mỗi thời kỳ, mỗi giai đoạn cách mạng, Mặt trận Dân tộc Thống nhất Việt Nam có những hình thức và tên gọi khác nhau cho phù hợp với nhiệm vụ, nhưng đều nhằm mục đích xây dựng, tập hợp các tầng lớp nhân dân thành một khối đoàn kết, thống nhất về ý chí và hành động, tạo thành sức mạnh to lớn của cả dân tộc để hoàn thành những mục tiêu cách mạng do Đảng Cộng sản Việt Nam khởi xướng và lãnh đạo thực hiện.

Đại đoàn kết dân tộc là đường lối chiến lược cách mạng của Đảng Cộng sản Việt Nam

Phát huy sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc là trách nhiệm của cả hệ thống chính trị, song Mặt trận Tổ quốc Việt Nam có vai trò rất quan trọng, đó là: Củng cố, tăng cường khối đại đoàn kết toàn dân tộc, thắt chặt mối quan hệ giữa nhân dân với Đảng và Nhà nước, góp phần tạo nên sự đồng thuận cao trong xã hội, động viên nhân dân phát huy quyền làm chủ, tích cực tham gia xây dựng Đảng, xây dựng chính quyền trong sạch, vững mạnh, gắn bó mật thiết với nhân dân.

Vai trò của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam trong hệ thống chính trị đã được Hiến pháp nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam, Luật Mặt trận Tổ quốc Việt Nam xác định: “Mặt trận Tổ quốc Việt Nam là tổ chức liên minh chính trị, liên hiệp tự nguyện của tổ chức chính trị, các tổ chức chính trị - xã hội, tổ chức xã hội và các cá nhân tiêu biểu trong các giai cấp, các tầng lớp xã hội, các dân tộc, các tôn giáo và người Việt Nam ở nước ngoài”2. Vai trò và tầm quan trọng của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam trong sự nghiệp đổi mới đã được khẳng định trong thực tế. Thông qua nhiều hình thức tổ chức và vận động quần chúng, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam đã góp phần cùng với Đảng, Nhà nước giải quyết những khó khăn, bức xúc, tạo điều kiện và môi trường thuận lợi để các tầng lớp nhân dân tham gia phát triển kinh tế - xã hội, khơi dậy và phát huy những giá trị đạo đức - văn hóa truyền thống tốt đẹp của dân tộc như sự tương thân, tương ái, tình dân tộc, nghĩa đồng bào. Phát biểu tại Đại hội đại biểu toàn quốc Mặt trận Tổ quốc Việt Nam lần thứ VIII (26/9/2014), Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng nhấn mạnh "Đảng Cộng sản Việt Nam luôn đánh giá cao vai trò của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và rất vui mừng trước sự phát triển, lớn mạnh không ngừng của Mặt trận - hình ảnh của khối đại đoàn kết toàn dân tộc, một nhân tố quyết định thắng lợi của cách mạng Việt Nam"3.

Trong công cuộc đổi mới, nền dân chủ ngày càng phát triển, vai trò của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam ngày càng quan trọng, nhiệm vụ càng nặng nề hơn. Mặt trận Tổ quốc Việt Nam có nhiệm vụ tiếp tục tăng cường khối đại đoàn kết toàn dân tộc, tập hợp ngày càng rộng rãi mọi tầng lớp nhân dân, phát huy tinh thần yêu nước, ý chí tự lực tự cường và quyền làm chủ của nhân dân, giữ vững kỷ cương và ổn định xã hội, huy động tối đa các nguồn lực để đầu tư phát triển kinh tế - xã hội, thực hiện công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, đẩy mạnh công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, làm tốt vai trò là cơ sở chính trị của chính quyền nhân dân, cầu nối vững chắc giữa nhân dân với Đảng và Nhà nước, tăng cường đoàn kết, hữu nghị giữa nhân dân Việt Nam với nhân dân các nước.

Tình hình chính trị, kinh tế, an ninh khu vực và quốc tế diễn biến phức tạp, khó lường. Bên cạnh đó, những tác động tiêu cực của quá trình biến đổi khí hậu; nhiều loại dịch bệnh mới xuất hiện khó kiểm soát; sự chống phá của các thế lực thù địch đối với sự nghiệp đổi mới; sự suy thoái về tư tưởng, chính trị, đạo đức, lối sống của một bộ phận cán bộ, đảng viên; tệ quan liêu, tham nhũng, lãng phí cùng với những hạn chế, yếu kém trong quản lý, điều hành trên một số lĩnh vực kinh tế, xã hội... làm kìm hãm, cản trở sự nghiệp đổi mới của đất nước.

Trong bối cảnh tình hình quốc tế và trong nước hiện nay, tăng cường phát huy sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc là động lực quan trọng trong công cuộc đổi mới đất nước. Do vậy, việc nâng cao vị trí, vai trò của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam trong hệ thống chính trị và đời sống xã hội là một yêu cầu khách quan, có ý nghĩa quan trọng đối với sự nghiệp xây dựng khối đại đoàn kết toàn dân tộc, bảo đảm cho sự phát triển vững chắc của đất nước.

Vai trò của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam trong sự nghiệp đổi mới đất nước

Mặt trận Tổ quốc Việt Nam góp phần tích cực trong xây dựng khối đại đoàn kết toàn dân tộc, động viên toàn dân thực hiện đường lối đổi mới đất nước

Mặt trận Tổ quốc Việt Nam có vai trò rất quan trọng trong việc tập hợp khối đại đoàn kết toàn dân, phát huy quyền làm chủ nhân dân thực hiện việc hiệp thương và phối hợp thống nhất hành động giữa các thành viên trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.

Trong sự nghiệp đổi mới đất nước với nền dân chủ ngày càng phát triển, vai trò của Mặt trận và các đoàn thể ngày càng được mở rộng. Mặt trận có nhiệm vụ cao cả là tập hợp xây dựng khối đại đoàn kết toàn dân, tăng cường sự nhất trí về chính trị và tinh thần trong nhân dân. Trong thời kỳ đổi mới, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam đã tăng cường tập hợp, vận động, đoàn kết rộng rãi các tầng lớp nhân dân, phát huy truyền thống yêu nước, lòng tự hào dân tộc, ý chí tự lực, tự cường, đoàn kết mọi người Việt Nam trong và ngoài nước, không phân biệt thành phần xã hội, dân tộc, tôn giáo, tín ngưỡng, quá khứ, ý thức hệ và chính kiến, miễn là tán thành công cuộc đổi mới, nhằm mục tiêu giữ vững độc lập, thống nhất chủ quyền quốc gia và toàn vẹn lãnh thổ, thực hiện thắng lợi sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước vì mục tiêu dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh. Mặt trận ngày càng phát huy vai trò đại diện, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của nhân dân; đáp ứng yêu cầu là cơ sở chính trị của chính quyền nhân dân; đủ sức thực hiện giám sát và phản biện xã hội; tham gia xây dựng Đảng, xây dựng Nhà nước; làm nòng cốt là trung tâm tập hợp, đoàn kết mọi người Việt Nam yêu nước, tạo được sự đồng thuận và lòng tin vững chắc trong nhân dân, hội tụ tinh thần đại đoàn kết toàn dân tộc, phát huy giá trị của dân chủ, đóng góp xứng đáng vào sự nghiệp đổi mới, xây dựng và phát triển đất nước.

Mặt trận Tổ quốc Việt Nam tham gia tạo dựng và phát triển các phong trào thi đua yêu nước, các cuộc vận động góp phần nâng cao đời sống vật chất và tinh thần của nhân dân

Xuất phát từ yêu cầu đổi mới nội dung và phương thức hoạt động, nâng cao hiệu quả hoạt động của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam trong thời kỳ mới, Hội nghị lần thứ hai Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam (khóa IV, tháng 2/1995) đã quyết định mở cuộc vận động "Toàn dân đoàn kết xây dựng cuộc sống mới ở khu dân cư" và ban hành Thông tư số 04-TT/MTTW, ngày 3/5/1995 để hướng dẫn thực hiện cuộc vận động.

Cuộc vận động "Toàn dân đoàn kết xây dựng cuộc sống mới ở khu dân cư" năm 2002 đổi tên là cuộc vận động "Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa ở khu dân cư" là cuộc vận động của thời kỳ đổi mới đất nước, đổi mới công tác Mặt trận. Cuộc vận động được hình thành trên cơ sở kế thừa, phát huy, quy tụ, mở rộng và nâng cao các phong trào, các cuộc vận động được tiến hành ở khu dân cư, dưới sự lãnh đạo của các cấp ủy đảng, có sự phối hợp của các cấp chính quyền do Mặt trận Tổ quốc Việt Nam chủ trì, phối hợp thống nhất hành động.

Cuộc vận động "Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa ở khu dân cư" góp phần thúc đẩy, tạo điều kiện cho các cuộc vận động, các phong trào yêu nước, các chương trình kinh tế - xã hội được thực hiện tốt hơn nhờ việc phối hợp giữa chức năng quản lý của Nhà nước với vai trò làm chủ của nhân dân trong việc thực hiện các nhiệm vụ kinh tế - xã hội, an ninh, quốc phòng từ khu dân cư, xây dựng cơ sở vững mạnh về mọi mặt làm nền tảng vững chắc cho công cuộc đổi mới đất nước. Đây là cuộc vận động mang tính toàn dân, toàn diện và toàn quốc trong sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, nhằm cùng Đảng và Nhà nước phát huy ý chí tự lực, tự cường, khơi dậy mọi tiềm năng và sức mạnh của mỗi người, mỗi gia đình, mỗi tập thể và của cả cộng đồng, tạo thành sức mạnh to lớn trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa. Cuộc vận động góp phần quan trọng vào việc thực hiện dân chủ trực tiếp, dân chủ tự quản ở cơ sở với phương châm: "Dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra".

Hưởng ứng chương trình hành động của Chính phủ về thực hiện Mục tiêu Thiên niên kỷ của Liên hợp quốc về xóa đói giảm nghèo, ngày 17/10/2000,  Đoàn Chủ tịch Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam phát động cuộc vận động “Ngày vì người nghèo”, nhằm phát huy truyền thống đoàn kết "tương thân tương ái", "thương người như thể thương thân" của dân tộc ta, góp phần cùng Đảng và Nhà nước tạo thêm nguồn lực tấn công vào nghèo đói, lạc hậu và tạo dư luận xã hội rộng rãi, quan tâm, giúp đỡ người nghèo về vật chất và tinh thần, nhằm giải quyết cơ bản tình trạng đói nghèo trong một thời gian ngắn nhất bằng sức mạnh tổng hợp của Nhà nước, sự đóng góp giúp đỡ tự nguyện của nhân dân và sự vươn lên của những người nghèo, Đoàn Chủ tịch Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam phát động cuộc vận động toàn dân hưởng ứng "Ngày vì người nghèo" và lấy ngày 17/10 hằng năm làm ngày cao điểm của cuộc vận động và kêu gọi: Mỗi cá nhân, mỗi hộ gia đình, các doanh nghiệp sản xuất kinh doanh, dịch vụ, các tổ chức chính trị - xã hội, nhân đạo, từ thiện, các cơ quan hành chính sự nghiệp, các đơn vị lực lượng vũ trang, các tổ chức người Việt Nam sống ở nước ngoài và các tổ chức quốc tế chính phủ cũng như phi chính phủ vì mục đích nhân đạo… hãy nhiệt liệt hưởng ứng "Ngày vì người nghèo" với nhiều hình thức ủng hộ phong phú, đa dạng.

Đồng thời với hai cuộc vận động lớn trên, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam phối hợp, gắn kết với các cơ quan, các tổ chức thành viên phát động và triển khai nhiều phong trào, như: "Phong trào toàn dân tham gia bảo vệ an ninh Tổ quốc”; phong trào “Lao động giỏi”, “Lao động sáng tạo”, “Giỏi việc nước, đảm việc nhà”; phong trào “Nông dân thi đua sản xuất, kinh doanh giỏi, đoàn kết giúp nhau xóa đói, giảm nghèo và làm giàu chính đáng”; phong trào "Thi đua, tình nguyện xây dựng và bảo vệ Tổ quốc"; phong trào “Vì nghĩa tình biên giới, hải đảo”, “Thanh niên tình nguyện”, “4 đồng hành với thanh niên lập thân, lập nghiệp”; chương trình “Thắp sáng ước mơ tuổi trẻ Việt Nam vì dân giàu,  nước mạnh, xã hội công bằng,  dân chủ, văn minh”;  phong trào “Phụ nữ tích cực học tập, lao động sáng tạo, xây dựng gia đình hạnh phúc”; phong trào “Nêu gương sáng, hiến công, hiến kế vì quê hương đất nước”; phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng cuộc sống mới ở khu dân cư, sống tốt đời - đẹp đạo”; phong trào “Xây dựng chùa cảnh tinh tiến và tham gia các hoạt động nhân đạo từ thiện”; phong trào “Xây dựng xã hội học tập”; phong trào “Hiến máu nhân đạo”...

Kế thừa những kết quả quan trọng của hai cuộc vận động, Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam ban hành Đề án Tổ chức thực hiện cuộc vận động “Toàn dân đoàn kết xây dựng nông thôn mới, đô thị văn minh” vào ngày 28/12/2015. Như vậy, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam đang chủ trì triển khai thực hiện cuộc vận động “Toàn dân đoàn kết xây dựng nông thôn mới, đô thị văn minh”, cuộc vận động “Người Việt Nam ưu tiên dùng hàng Việt Nam” và phong trào “Đoàn kết, sáng tạo, nâng cao năng suất chất lượng, hiệu quả, hội nhập quốc tế” nhằm khơi dậy mọi tiềm năng, sức mạnh của cộng đồng dân cư, tăng cường sức mạnh của khối đại đoàn kết toàn dân, thể hiện sự đồng thuận trong các tầng lớp nhân dân và góp phần xây dựng nền kinh tế Việt Nam phát triển, nhất là trong xu hướng hội nhập quốc tế sâu rộng.

Mặt trận Tổ quốc Việt Nam góp phần hoàn thiện chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước

Mặt trận Tổ quốc Việt Nam các cấp triển khai góp ý với các cấp ủy đảng, tổ chức đảng các nội dung, gồm: Dự thảo nghị quyết, chỉ thị và các văn bản của Đảng có liên quan trực tiếp đến quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của nhân dân, chức năng, nhiệm vụ của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam; dự thảo báo cáo chính trị của cấp ủy, tổ chức đảng trước mỗi kỳ đại hội; việc thực hiện nghị quyết, chỉ thị của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước; chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của các cơ quan đảng, cấp ủy, tổ chức đảng; mối quan hệ giữa cấp ủy, tổ chức đảng và đảng viên với nhân dân.

Mặt trận tham gia góp ý với cơ quan, tổ chức của Nhà nước những nội dung sau: Việc thực hiện chức năng, nhiệm vụ của cơ quan, tổ chức theo quy định của Hiến pháp và pháp luật; việc thể chế hóa, cụ thể hóa và tổ chức thực hiện các nghị quyết của Đảng, Quốc hội, Hội đồng nhân dân và các văn bản quy phạm pháp luật; việc thực hiện cải cách hành chính; phòng, chống tệ quan liêu, tham nhũng, lãng phí và các tiêu cực khác; việc thực hiện các văn bản quy phạm pháp luật về dân chủ ở cơ sở; công tác tiếp dân và giải quyết các khiếu nại, tố cáo của công dân.

Mặt trận Tổ quốc Việt Nam tham gia góp ý kiến vào dự thảo Hiến pháp, dự án luật, pháp lệnh và dự thảo văn bản quy phạm pháp luật khác; kiến nghị với cơ quan nhà nước có thẩm quyền sửa đổi, bổ sung, bãi bỏ văn bản pháp luật trái Hiến pháp và pháp luật. Tham gia xây dựng, ban hành và thực hiện các văn bản quy phạm pháp luật liên tịch dưới luật.

Mặt trận Tổ quốc Việt Nam xây dựng, ban hành các nghị quyết liên tịch với Chủ tịch nước, Chính phủ, Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Viện Kiểm sát nhân dân tối cao. Các tổ chức thành viên cũng đã xây dựng và ban hành nhiều văn bản quy phạm pháp luật liên tịch với các cơ quan, tổ chức ở Trung ương. Mặt trận duy trì việc thực hiện Thông tư liên tịch với các bộ, ngành chức năng để phối hợp thực hiện nhiệm vụ theo quy định.

Công tác tham gia xây dựng văn bản quy phạm pháp luật của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam đã góp phần quan trọng trong việc tạo ra cơ sở pháp lý để kịp thời điều chỉnh những quan hệ xã hội liên quan đến việc tập hợp, xây dựng khối đại đoàn kết toàn dân tộc; thực hiện dân chủ xã hội chủ nghĩa, tăng cường đồng thuận trong xã hội; đại diện, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của nhân dân, của hội viên, đoàn viên và nâng cao hiệu quả các phong trào do Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức thành viên chủ trì hoặc phối hợp thực hiện.

Mặt trận Tổ quốc Việt Nam đã phát huy vai trò của mình trong việc tham gia góp ý vào các dự án luật, trong đó chủ yếu là những dự án luật liên quan đến chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức thành viên, liên quan đến quyền và nghĩa vụ cơ bản của công dân và về tổ chức bộ máy nhà nước. Tham gia góp ý vào các chương trình xây dựng pháp luật, pháp lệnh toàn khóa và hàng năm của Quốc hội, trước khi Quốc hội xem xét quyết định. Chủ động đề xuất với Chính phủ, Ủy ban Thường vụ Quốc hội thể chế hóa những nội dung liên quan đến việc tập hợp, xây dựng khối đại đoàn kết toàn dân tộc, quyền, trách nhiệm của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam.

Mặt trận Tổ quốc Việt Nam góp phần xây dựng tổ chức bộ máy Đảng và Nhà nước trong sạch, vững mạnh

Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức thành viên các cấp đã tích cực tuyên truyền, vận động các tầng lớp nhân dân tham gia các hoạt động, như: tham gia đóng góp ý kiến vào các dự thảo văn kiện Đại hội Đảng bộ các cấp, dự thảo văn kiện các Đại hội Đảng toàn quốc; các nghị quyết của Trung ương Đảng có liên quan đến khối đại đoàn kết toàn dân tộc; góp ý kiến xây dựng tổ chức cơ sở đảng, nhận xét tư cách, phẩm chất của đảng viên; giám sát hoạt động của cán bộ, công chức, đảng viên ở khu dân cư... với tinh thần phát huy dân chủ và trách nhiệm công dân. Nhiều ý kiến đóng góp của Mặt trận và các tầng lớp nhân dân đã được cấp ủy tiếp thu, góp phần vào việc hoàn thiện các văn kiện của Đảng và sự thành công của Đại hội Đảng các cấp qua mỗi kỳ đại hội. Bên cạnh đó, Ủy ban Mặt trận Tổ quốc các cấp, nhất là tổ chức Mặt trận ở cơ sở thường xuyên đẩy mạnh công tác tuyên truyền, phổ biến các chủ trương, nghị quyết của Đảng mới ban hành tới các tầng lớp nhân dân, để sớm đưa các chủ trương của Đảng vào cuộc sống. Mặt khác, Mặt trận Tổ quốc phản ánh ý kiến, nguyện vọng của nhân dân để tổ chức đảng nắm bắt.

Mặt trận góp ý với cán bộ, công chức, viên chức của các cơ quan, tổ chức của Nhà nước những nội dung: Việc thực hiện chính sách, pháp luật của Nhà nước, thực hiện nghĩa vụ công dân; góp ý về phẩm chất chính trị, đạo đức, lối sống và trách nhiệm nêu gương, trách nhiệm thực thi công vụ của cán bộ, công chức, viên chức, đại biểu dân cử, sĩ quan, chiến sĩ lực lượng vũ trang; nhất là người đứng đầu cơ quan nhà nước, chính quyền các cấp.

Mặt trận Tổ quốc Việt Nam mở rộng và nâng cao hiệu quả hoạt động đối ngoại nhân dân, tăng cường đoàn kết quốc tế

Với phương châm “chủ động, linh hoạt, sáng tạo và hiệu quả”, hoạt động đối ngoại nhân dân của Ủy ban Mặt trận các cấp và các tổ chức thành viên ngày càng được tăng cường và đổi mới, đúng định hướng, có trọng tâm, mở rộng về địa bàn, lĩnh vực, đa dạng về đối tượng, góp phần hiện thực hóa chủ trương, đường lối đối ngoại độc lập, tự chủ, hòa bình, hợp tác cùng phát triển của Đảng và Nhà nước, tạo thuận lợi cho quá trình đổi mới toàn diện đất nước, nâng cao uy tín, vị thế của Việt Nam trên trường quốc tế.

Mặt trận Tổ quốc Việt Nam tiếp tục phát triển quan hệ hữu nghị với các tổ chức Mặt trận, tổ chức nhân dân các nước láng giềng và đối tác truyền thống. Tăng cường các hoạt động trao đổi hợp tác với Mặt trận Lào Xây dựng đất nước, Mặt trận Đoàn kết Phát triển Tổ quốc Campuchia thông qua việc duy trì tổ chức Hội nghị Chủ tịch Mặt trận ba nước; phối hợp tổ chức tốt hoạt động tập huấn, trao đổi kinh nghiệm công tác, các hội nghị đường biên giới hòa bình, hữu nghị, hoạt động giao lưu, hợp tác giữa các địa phương có chung đường biên giới. Mặt trận Tổ quốc Việt Nam tiếp tục duy trì và tăng cường các hoạt động hợp tác, trao đổi đoàn với Chính hiệp Trung Quốc, Uỷ ban Bảo vệ Cách mạng Cuba, Mặt trận Dân chủ Thống nhất Tổ quốc Triều Tiên, đẩy mạnh hợp tác với Hiệp hội Nhân dân Singapore và mở rộng quan hệ với các tổ chức nhân dân các nước khác.

Quan hệ hợp tác của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam với các tổ chức quốc tế và cơ quan đại diện ngoại giao tại Việt Nam được duy trì thường xuyên, đã góp phần hỗ trợ các hoạt động đối ngoại của Đảng, ngoại giao của Nhà nước. Mặt trận Tổ quốc Việt Nam là thành viên và đã đóng góp tích cực cho các hoạt động của Hiệp hội Quốc tế các Hội đồng Kinh tế - Xã hội và Các tổ chức tương đương, được đánh giá cao trong các chuyên đề về chính sách giảm nghèo bền vững, góp phần thực hiện Mục tiêu phát triển Thiên niên kỷ của Liên hợp quốc.

Các tổ chức thành viên, như: Liên hiệp Các tổ chức hữu nghị Việt Nam, Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam, Hội Nông dân Việt Nam, Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh, Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam, Hội Cựu chiến binh Việt Nam, Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam, Hội Chữ thập đỏ Việt Nam, Giáo hội Phật giáo Việt Nam và các tổ chức thành viên khác đã triển khai nhiều hoạt động giao lưu, trao đổi hợp tác với các đối tác của nhiều nước trong khu vực và trên thế giới, phát huy vai trò đoàn viên, hội viên và người Việt Nam ở nước ngoài làm cầu nối phát triển quan hệ hữu nghị, tăng cường hợp tác quốc tế, tuyên truyền quảng bá hình ảnh đất nước và con người Việt Nam với bạn bè quốc tế, thu hút các nguồn tài trợ; đẩy mạnh tuyên truyền đối ngoại về chủ quyền biển đảo, công tác phân giới, cắm mốc trên đất liền, đấu tranh chống sự xuyên tạc, bóp méo lịch sử của các thế lực thù địch.

Mặt trận Tổ quốc Việt Nam tiếp tục đổi mới tổ chức và phương thức hoạt động

Bên cạnh việc đổi mới các nội dung hoạt động, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam cũng thường xuyên đổi mới các phương thức hoạt động. Mặt trận đổi mới hiệp thương dân chủ, phối hợp và thống nhất hành động giữa các thành viên trong Mặt trận. Hoạt động của Mặt trận hướng mạnh về cơ sở, về địa bàn dân cư. Mặt trận coi trọng củng cố mở rộng, nâng cao kiến thức kỹ năng cho Ban Công tác Mặt trận, xây dựng cộng đồng tự quản. Vận động, tập hợp các tầng lớp nhân dân vừa bằng tổ chức, vừa bằng các phong trào, bằng các cuộc vận động, đó là:

1. Mặt trận Tổ quốc Việt Nam đổi mới công tác tuyên truyền, vận động, nhân dân nhận thức đầy đủ, đúng đắn về vị trí, vai trò, chức năng, nhiệm vụ của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam. Đẩy mạnh công tác tuyên truyền, giáo dục về trách nhiệm xây dựng Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể vững mạnh.

2. Kịp thời tổng kết thực tiễn, phát triển lý luận về tổ chức, hoạt động của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, các đoàn thể và các giai tầng xã hội trong điều kiện thực hiện nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế. Củng cố liên minh giữa giai cấp công nhân, giai cấp nông dân và đội ngũ trí thức, làm cơ sở xã hội cho khối đại đoàn kết toàn dân tộc.

3. Xác định rõ hơn chức năng, nhiệm vụ và giải quyết đúng đắn mối quan hệ giữa Đảng lãnh đạo, Nhà nước quản lý và vai trò làm chủ của nhân dân thông qua Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các đoàn thể chính trị - xã hội trong cơ chế chính trị nước ta, thực hiện dân chủ xã hội chủ nghĩa, phát huy quyền làm chủ của nhân dân trong mọi lĩnh vực của đời sống xã hội, giữ vững ổn định chính trị, nâng cao đời sống nhân dân.

4. Mặt trận Tổ quốc Việt Nam nâng cao chất lượng các cuộc vận động, các phong trào thi đua yêu nước trên các lĩnh vực của đời sống xã hội; xây dựng và nhân rộng mô hình, điển hình tiên tiến trên các lĩnh vực của đời sống xã hội; chú trọng tổng kết các phong trào, các cuộc vận động, tìm ra những nhân tố mới để tham mưu, kiến nghị với Đảng, Nhà nước bổ sung, hoàn chỉnh chủ trương, chính sách về công tác vận động quần chúng; xây dựng lực lượng cốt cán; phát huy vai trò những người tiêu biểu, có uy tín trong cộng đồng, gia đình, dòng họ trong công tác vận động quần chúng.

5. Tăng cường công tác dân vận của chính quyền các cấp; xây dựng Quy chế phối hợp giữa chính quyền với Mặt trận Tổ quốc Việt Nam trong đổi mới nội dung, phương thức hoạt động; đổi mới nội dung, phương thức phối hợp hoạt động giữa cơ quan chính quyền với Mặt trận Tổ quốc Việt Nam. Thực hiện nghiêm túc và có hiệu quả Quy chế dân chủ ở cơ sở, các quy chế phối hợp, ký kết liên tịch, chương trình phối hợp công tác giữa Ủy ban nhân dân với Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam các cấp; nâng cao nhận thức, trách nhiệm của cán bộ, công chức nhà nước về phong cách dân vận: “Trọng dân, gần dân, hiểu dân, học dân và có trách nhiệm với dân”; “Nghe dân nói, nói dân hiểu, làm dân tin”, thực sự vì nhân dân, phục vụ lợi ích của nhân dân.

Cùng với việc nâng cao nhận thức về vị trí, vai trò của tổ chức Mặt trận trong xã hội, cần đi sâu tổng kết và kiến nghị bổ sung vai trò, vị trí, chức năng, nhiệm vụ đã được đề ra trong các văn kiện của Đảng và Nhà nước, cũng như Điều lệ, Chương trình hành động của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam. Vấn đề cấp thiết đặt ra hiện nay là cần tổng kết, đánh giá đúng tình hình công tác Mặt trận làm căn cứ tiếp tục bổ sung, hoàn thiện nội dung, phương thức đổi mới tổ chức, phương thức hoạt động của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam. Trên cơ sở những tổng kết lý luận, thực tiễn về đổi mới tổ chức, hoạt động của Mặt trận có thể bổ sung, sửa đổi, cụ thể hóa vai trò, chức năng, nhiệm vụ của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, nhằm không ngừng phát huy vai trò, tác dụng của Mặt trận trong sự nghiệp cách mạng của toàn dân tộc trong giai đoạn mới.

Nguyễn Hữu Dũng

Phó Chủ tịch UBTƯ MTTQ Việt Nam

Chú thích:

1.         Văn kiện Đảng về Mặt trận Dân tộc Thống nhất Việt Nam, Tập 1 (1930-1945), Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, Hà Nội 1999, trang 60.

2.         Luật Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, Nxb. Chính trị Quốc gia, Hà Nội 2015, trang 7, 8.

3.         Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ VIII, Nxb. Chính trị Quốc gia, Hà Nội 2015, trang 14.