Bí thư Trung ương Đảng, Chủ tịch Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam Đỗ Văn Chiến, thành viên Ban Chỉ đạo Trung ương về phòng, chống tham nhũng, tiêu cực dẫn đầu đoàn công tác có buổi làm việc, kiểm tra, đôn đốc công tác phòng chống tham nhũng, tiêu cực với Tỉnh ủy Hậu Giang, tháng 12/2022. ẢNH: QUỐC TRUNG

Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức chính trị - xã hội đã chủ động, kịp thời ban hành nhiều văn bản chỉ đạo thực hiện các quy định về phòng, chống tham nhũng, tiêu cực theo thẩm quyền. Việc thực hiện các giải pháp phòng ngừa tham nhũng, lãng phí tại cơ quan Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, cơ quan của các tổ chức thành viên Mặt trận các cấp đã được quan tâm, chú trọng; việc rà soát, đánh giá, sửa đổi, bổ sung nhằm khắc phục những sơ hở của quy chế nội bộ được tiến hành thường xuyên.

Chủ động hơn trong việc phối hợp với các cơ quan nhà nước, các tổ chức thành viên của Mặt trận để tuyên truyền, vận động trong Nhân dân, góp phần từng bước nâng cao nhận thức, thái độ của cán bộ, đảng viên, các tầng lớp nhân dân và toàn xã hội đối với việc phòng, chống tham nhũng, tiêu cực. Đồng thời, qua đó cũng góp phần làm cho sự quan tâm lãnh đạo của cấp ủy, sự phối hợp của chính quyền, các tổ chức thành viên đối với công tác này của Mặt trận được nâng cao và đang được chuyển hóa thành những hoạt động thiết thực, cụ thể.

Tham gia có hiệu quả vào công tác xây dựng pháp luật và giám sát công tác xây dựng pháp luật của các cơ quan nhà nước, góp phần hoàn thiện hệ thống pháp luật nói chung và pháp luật về phòng, chống tham nhũng, tiêu cực nói riêng. Việc gửi lấy ý kiến Mặt trận và một số tổ chức thành viên của Mặt trận góp ý vào các văn bản luật liên quan đến nhiệm vụ về phòng, chống tham nhũng, tiêu cực được các cơ quan tuân thủ đúng quy định của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật. Nhiều ý kiến góp ý của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam đã được cơ quan soạn thảo tiếp thu để hoàn thiện dự thảo văn bản trước khi trình cơ quan có thẩm quyền ban hành, góp phần làm cho các văn bản pháp luật được thông qua ngày càng sát với thực tiễn và có tính khả thi hơn.

Hoạt động giám sát của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức chính trị - xã hội đã có những kết quả bước đầu. Cơ chế giám sát, nhất là giám sát ở cơ sở để phòng, chống tham nhũng, tiêu cực từng bước được hoàn thiện. Các ý kiến, kiến nghị qua giám sát của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức chính trị - xã hội đã được chính quyền các cấp, nhất là chính quyền ở cơ sở quan tâm, tiếp thu, được Nhân dân đồng tình ủng hộ. Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức thành viên các cấp từng bước tích cực thực hiện chức năng giám sát của mình qua việc giám sát cán bộ, công chức, đảng viên ở cơ sở; phối hợp giải quyết đơn thư khiếu nại, tố cáo; thực hiện tốt việc lấy phiếu tín nhiệm đối với người giữ các chức vụ chủ chốt do Hội đồng nhân dân cấp xã bầu, đồng thời phát hiện, kiến nghị cơ quan có thẩm quyền xử lý các vụ việc tham nhũng và giám sát việc giải quyết vụ việc đó.

Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được, công tác phòng, chống tham nhũng, tiêu cực vẫn còn những tồn tại, hạn chế. Công tác tham gia phòng, chống tham nhũng, tiêu cực chưa thực sự phát huy hết vai trò, trách nhiệm của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức thành viên các cấp và Nhân dân. Việc phối hợp giữa Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức chính trị - xã hội và các tổ chức thành viên khác của Mặt trận thực hiện chưa thường xuyên, chặt chẽ, hiệu quả chưa cao. Công tác tuyên truyền, vận động của Mặt trận Tổ quốc các cấp chưa thực sự huy động được đông đảo Nhân dân tham gia thường xuyên, rộng khắp vào công tác phòng, chống tham nhũng, tiêu cực. Hoạt động giám sát, phản biện xã hội của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam liên quan trực tiếp đến phòng, chống tham nhũng, tiêu cực được triển khai chưa nhiều, chưa thường xuyên, chưa đồng đều và hiệu quả chưa cao; chưa giám sát được nhiều đối với các dự án, công trình về kinh tế - xã hội thuộc nhóm dễ phát sinh tham nhũng, tiêu cực. Việc theo dõi, đôn đốc việc giải quyết kiến nghị sau giám sát, phản biện xã hội của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các thành viên còn chưa thường xuyên; chưa thực hiện được việc giám sát, phản biện xã hội đối với các báo cáo về công tác phòng, chống tham nhũng của Chính phủ, Ủy ban nhân dân các cấp và các cơ quan có trách nhiệm như: Viện kiểm sát nhân dân, Tòa án nhân dân, Công an, Thanh tra… Việc bảo vệ, khen thưởng người dân tham gia phát hiện, tố cáo tham nhũng còn rất hạn chế, trong đó có cả từ phía Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức thành viên của Mặt trận các cấp.

Từ thực tiễn cho thấy, các chủ trương, đường lối của Đảng, pháp luật của Nhà nước được thực hiện đạt hiệu quả khi có sự tham gia, ủng hộ của toàn thể Nhân dân. Tổ chức Mặt trận các cấp có vai trò quan trọng trong việc giúp Đảng hành động, thực hiện sự đồng thuận xã hội, là cầu nối giữa Đảng, Nhà nước và Nhân dân, đóng vai trò quan trọng trong việc giáo dục ý thức của Nhân dân, xây dựng môi trường chính trị ổn định.

Tham nhũng vẫn đang là quốc nạn, sự tham gia có tổ chức của Nhân dân vào công cuộc đấu tranh phòng, chống tham nhũng, tiêu cực là nhu cầu khách quan, bức thiết đòi hỏi Mặt trận Tổ quốc Việt Nam - tổ chức đại diện, bảo vệ quyền lợi cho Nhân dân phải phát huy tốt vai trò tập hợp các tổ chức thành viên, các tầng lớp nhân dân tham gia. Tuy nhiên, cần nhận thấy, tăng cường công tác phòng, chống tham nhũng, tiêu cực của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam phải phù hợp với yêu cầu, tình hình thực tế trong từng giai đoạn và phù hợp với điều kiện, năng lực thực tế của Mặt trận.

Điều kiện thực tế của hệ thống Mặt trận, nhất là về đội ngũ cán bộ Mặt trận hiện nay cũng như trong những năm tới đòi hỏi cần được quan tâm hơn, nhất là trong điều kiện thực hiện chủ trương tinh gọn bộ máy, số lượng cán bộ chuyên trách trực tiếp tham mưu triển khai thực hiện còn thiếu, năng lực chưa đáp ứng được so với yêu cầu nhiệm vụ ngày càng tăng; bên cạnh đó cần có cơ chế hấp dẫn hơn việc thu hút sự tham gia của các tổ chức thành viên, các cá nhân tiêu biểu là thành viên Mặt trận và rộng hơn là sự tham gia của Nhân dân, trước hết là của các trí thức, chuyên gia, người có kinh nghiệm, tâm huyết, bản lĩnh trong công tác phòng, chống tham nhũng, tiêu cực; từ đó tạo điều kiện để Mặt trận làm tốt vai trò mà Đảng và Nhân dân tin tưởng ủy thác.

Một số giải pháp để Mặt trận Tổ quốc Việt Nam thực hiện tốt hơn công tác phòng, chống tham nhũng, tiêu cực

Thứ nhất, trong lĩnh vực tuyên truyền, phổ biến chính sách, pháp luật về phòng, chống tham nhũng, tiêu cực, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức thành viên của Mặt trận ở các cấp cần chủ động hơn nữa trong thực hiện công tác tuyên truyền, phổ biến cho cán bộ, hội viên, đoàn viên và Nhân dân về các chủ trương của Đảng, pháp luật của Nhà nước về phòng, chống tham nhũng, tiêu cực. Cùng với các cơ quan chức năng của Đảng, Nhà nước (như các Ban Tuyên giáo của Đảng, các cơ quan tư pháp, cơ quan thanh tra, cơ quan truyền thông các cấp…), Ban Thường trực Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam các cấp cần chủ trì, phối hợp với các tổ chức thành viên tiếp tục tuyên truyền, phổ biến cho cán bộ, hội viên, đoàn viên và Nhân dân về các chủ trương, giải pháp của Đảng, Nhà nước về phòng, chống tham nhũng, tiêu cực; gắn công tác phòng, chống tham nhũng, tiêu cực với việc thực hiện cuộc vận động “Học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh”.

Thứ hai, trong lĩnh vực tham gia xây dựng chính sách, pháp luật, phản biện xã hội, Ban Thường trực Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam tiếp tục tăng cường hơn nữa hoạt động tham gia vào quá trình hoàn thiện hệ thống chính sách, pháp luật, nhất là những chính sách, quy định pháp luật thuộc những lĩnh vực “nhạy cảm”, dễ xảy ra tham nhũng như: quản lý đất đai, tài nguyên, tài chính, ngân sách, tổ chức bộ máy các thiết chế trong hệ thống chính trị, công tác cán bộ của Đảng, Nhà nước… và các chính sách, pháp luật về phòng, chống tham nhũng, tiêu cực. Trên cơ sở kinh nghiệm và những bài học rút ra qua thực hiện Pháp lệnh thực hiện dân chủ ở xã, phường, thị trấn và những kết quả thực hiện Luật Mặt trận Tổ quốc Việt Nam năm 2015 và các Quyết định số 217, 218 của Bộ Chính trị (Khóa XI) về công tác giám sát, phản biện xã hội và góp ý xây dựng Đảng, chính quyền của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam để tham gia và đề xuất những sửa đổi, bổ sung phù hợp. Triển khai thực hiện tốt các nội dung Chỉ thị số 18-CT/TW ngày 26/10/2022 của Ban Bí thư về phát huy vai trò, nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác giám sát, phản biện xã hội của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức chính trị - xã hội.

Thứ ba, đối với công tác giám sát của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức chính trị - xã hội, Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, các tổ chức chính trị - xã hội các cấp cần quan tâm và đầu tư hơn nữa về mọi mặt cho hoạt động giám sát đối với việc xây dựng và thực hiện các chủ trương, chính sách, pháp luật của các cơ quan Đảng, Nhà nước. Hoạt động này mới bước đầu được quan tâm, còn được thực hiện chưa nhiều, chưa thường xuyên và nhất là hiệu quả còn thấp do nhiều nguyên nhân cả về chủ quan và khách quan. Vừa qua Ban Bí thư ban hành Chỉ thị số 18-CT/TW ngày 26/10/2022 về phát huy vai trò, nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác giám sát, phản biện xã hội của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức chính trị - xã hội, đây là một trong những căn cứ chính trị quan trọng cần được thực hiện tốt để nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác giám sát của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức chính trị - xã hội trong thời gian tới.

Thứ tư, trong công tác tổ chức và kiện toàn, nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, nâng cao năng lực phòng, chống tham nhũng, tiêu cực cho cán bộ Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức thành viên các cấp thông qua các hội thảo, tập huấn để trang bị những kiến thức, kỹ năng cần thiết để không ngừng đổi mới và nâng cao chất lượng, hiệu lực và hiệu quả công tác công tác phòng, chống tham nhũng, tiêu cực. Trong đó, cần đặc biệt quan tâm việc bồi dưỡng kiến thức về các lĩnh vực pháp luật chuyên ngành về quản lý kinh tế, tài chính cho đội ngũ cán bộ làm công tác Mặt trận, nhất là đối với đội ngũ những người trực tiếp làm công tác giám sát, phản biện xã hội, đối với các lĩnh vực quản lý nhà nước về kinh tế, xã hội. Đồng thời, đội ngũ cán bộ Mặt trận các cấp cần được quan tâm bồi dưỡng kiến thức, nâng cao năng lực vận dụng công nghệ thông tin, tăng cường khả năng nắm bắt, kết nối và sử dụng thông tin để phục vụ cho công tác phòng, chống tham nhũng, tiêu cực. Tiếp tục kiện toàn, củng cố về tổ chức và nâng cao chất lượng hoạt động của các Ban Thanh tra nhân dân xã, phường, thị trấn, Ban Giám sát đầu tư của cộng đồng ở khu dân cư - những “cánh tay nối dài” của Mặt trận.

Thứ năm, thực hiện việc tiếp nhận thông tin và xử lý thông tin về phòng, chống tham nhũng, tiêu cực, tổ chức tiếp nhận và xử lý thông tin về phòng, chống tham nhũng, tiêu cực qua tập hợp ý kiến, kiến nghị của cử tri và Nhân dân; tổng hợp từ hoạt động giám sát của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, các tổ chức chính trị - xã hội; hội nghị tiếp xúc, đối thoại trực tiếp giữa người đứng đầu cấp ủy, chính quyền các cấp với Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, các tổ chức chính trị, xã hội và Nhân dân; thông tin phản ánh, tố cáo thông qua việc tiếp công dân và xử lý đơn thư; phản ánh của các cơ quan báo chí, dư luận xã hội; thông tin công khai trên cổng thông tin điện tử của các cơ quan, đơn vị, tổ chức các cấp; thông tin phản ánh, tố cáo do thành viên của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, các cơ quan, đơn vị, tổ chức, cá nhân gửi đến Mặt trận Tổ quốc Việt Nam. Kiểm chứng thông tin phản ánh, tố cáo kịp thời kiến nghị các cơ quan có thẩm quyền giải quyết; theo dõi, giám sát, đôn đốc việc giải quyết phản ánh, tố cáo của các cơ quan có thẩm quyền.

Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức thành viên của Mặt trận chủ động kiến nghị tới các cơ quan chức năng thực hiện các quy định về bảo vệ, khen thưởng người có công phát hiện, tố cáo hành vi tham nhũng.

Thứ sáu, phát huy vai trò chủ động, tích cực của báo chí, các tổ chức tôn giáo là thành viên của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, đội ngũ già làng, trưởng bản, người có uy tín trong cộng đồng dân cư trong công tác phòng, chống tham nhũng, tiêu cực, các cơ quan báo chí của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức chính trị - xã hội chủ động đăng tải các nội dung về phòng, chống tham nhũng, tiêu cực, mở chuyên trang, chuyên mục về phòng, chống tham nhũng, tiêu cực; các cơ quan báo chí khác hưởng ứng, đăng tải các nội dung về phòng, chống tham nhũng, tiêu cực, liên quan đến phòng, chống tham nhũng, tiêu cực; chủ động, tích cực phối hợp với các cơ quan có thẩm quyền trong phát hiện và ngăn ngừa hành vi tham nhũng; thực hiện tốt cơ chế phối hợp giữa Ban Thường trực Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, các tổ chức thành viên của Mặt trận với các cơ quan báo chí trong việc trao đổi, cung cấp thông tin và phản ánh thông tin về phòng, chống tham nhũng, tiêu cực. Ban Thường trực Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam phối hợp với Hội Nhà báo Việt Nam tổ chức thực hiện tốt giải báo chí toàn quốc “Báo chí với công tác đấu tranh phòng, chống tham nhũng, tiêu cực”.

Chú trọng vai trò của các tổ chức tôn giáo là thành viên của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam trong phòng, chống tham nhũng, tiêu cực. Vận động đội ngũ chức sắc, chức việc, nhà tu hành thông qua rao giảng giáo lý, kinh sách của tôn giáo mình và các hoạt động tôn giáo khác có thể góp phần giáo dục đạo đức, nhân cách của tín đồ về đạo đức liêm chính, tránh xa các hành vi tham nhũng.

Thông qua đội ngũ già làng, trưởng bản, người có uy tín trong cộng đồng dân cư, vận dụng những phong tục tập quán để vận động, khuyến khích người dân và cộng đồng dân cư thực hiện có hiệu quả các đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách và pháp luật của Nhà nước về phòng, chống tham nhũng, tiêu cực. Thông qua đó, nắm bắt tâm tư, nguyện vọng chính đáng, những khó khăn, vướng mắc tại cộng đồng dân cư về phòng, chống tham nhũng, tiêu cực, từ đó phản ánh với cấp ủy, chính quyền, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam nghiên cứu, xem xét, giải quyết.

TÀI LIỆU THAM KHẢO

1.  Bộ Chính trị (2013), Quyết định số 217-QĐ/TW ngày 12/12/2013 về banh hành Quy chế giám sát và phản biện xã hội của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các đoàn thể chính trị - xã hội.

2.  Bộ Chính trị (2013), Quyết định số 218-QĐ/TW ngày 12/12/2013 về ban hành Quy định về việc Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, các đoàn thể chính trị - xã hội và nhân dân tham gia góp ý xây dựng Đảng, xây dựng chính quyền.

3.  Quốc hội (2015), Luật Mặt trận Tổ quốc Việt Nam năm 2015.

Nguyễn Duy Khánh - Thạc sĩ, Phó Trưởng Ban Dân chủ - Pháp luật,

Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam