Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng, các đồng chí lãnh đạo chủ chốt, Thường trực Ban Bí thư đã hội đàm qua các chuyến thăm lẫn nhau với Liên minh châu Âu (EU), các nước thành viên chủ chốt của EU; các nước Ấn Độ, Nhật Bản, Hàn Quốc, Ô-xtrây-li-a, Niu Di-lân; các nước có thế mạnh hợp tác chuyên ngành, như Thụy Sĩ, Bỉ, Phần Lan. Ý nghĩa thực chất và hiệu quả của các quan hệ đối tác chiến lược, đối tác toàn diện và hợp tác truyền thống đều được nâng cao, qua đó tăng cường sự hiểu biết lẫn nhau, nâng cao vị trí của mỗi bên trong chính sách đối ngoại và phát triển của nhau, thích ứng với quan hệ thương mại, đầu tư, khoa học - công nghệ trong tình hình mới, trong đó có các yêu cầu mới đặt ra về khẳng định vị trí của đất nước ta trong chuỗi cung ứng của các nền kinh tế lớn trên thế giới, tranh thủ những tiến bộ của cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư, nhất là công nghệ số.

Quan hệ của Việt Nam với các nước bạn bè, đối tác truyền thống tiếp tục phát triển tốt đẹp. Các đồng chí đứng đầu Đảng Cộng sản Việt Nam và Đảng Cộng sản Cu-ba đã bốn lần hội đàm cấp cao trực tuyến. Đồng thời, hai nước đã triển khai các chuyến thăm của Chủ tịch nước, Thủ tướng Chính phủ và Chủ tịch Quốc hội, cũng như nhiều chuyến thăm của các đồng chí lãnh đạo cấp cao khác của Đảng, Nhà nước, hoạt động của cơ chế Ủy ban liên chính phủ, các tổ chức chính trị - xã hội, các địa phương; quan hệ hợp tác, giúp đỡ lẫn nhau mở rộng trên các lĩnh vực. Quan hệ với Đảng, Nhà nước Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Triều Tiên được duy trì phù hợp với điều kiện khó khăn của đại dịch COVID-19. Việc thúc đẩy quan hệ của Đảng ta với các đảng cầm quyền, tham chính đã góp phần tăng cường quan hệ của Việt Nam với nhiều nước ở khu vực Đông Âu, Mỹ La-tinh, châu Phi.

Thực hiện chủ trương của Đại hội XIII của Đảng về nâng tầm đối ngoại đa phương, các hoạt động trong lĩnh vực này tiếp tục được triển khai tích cực, hiệu quả, thể hiện trách nhiệm quốc tế và vị thế mới, tâm thế mới của Việt Nam. Nổi bật là việc Việt Nam đã hoàn thành thắng lợi nhiệm kỳ hai năm là Ủy viên không thường trực Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc (2020 - 2021), được bầu vào một số cơ chế quan trọng của Liên hợp quốc, như Phó Chủ tịch Đại hội đồng Liên hợp quốc, Hội đồng Nhân quyền Liên hợp quốc và Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa của Liên hợp quốc (UNESCO); thể hiện vai trò chủ động, tích cực trong việc cùng các nước ASEAN duy trì đoàn kết, nâng cao tính tự cường, giải quyết các vấn đề phức tạp mới đặt ra, xây dựng tầm nhìn mới, phát triển quan hệ với các đối tác, nâng cao vai trò của Đại hội đồng Liên nghị viện ASEAN (AIPA); phát huy vai trò của Diễn đàn Hợp tác Kinh tế châu Á - Thái Bình Dương (APEC) và các cơ chế hợp tác Mê Công.

Sự tham gia thể hiện trách nhiệm cao của Việt Nam trong các nỗ lực chung của cộng đồng quốc tế về phòng, chống và ứng phó với biến đổi tiêu cực của khí hậu vì lợi ích chung và lợi ích lâu dài của đất nước, các hoạt động gìn giữ hòa bình của Liên hợp quốc và khắc phục hậu quả động đất ở Thổ Nhĩ Kỳ (tháng 2-2023) được cộng đồng quốc tế đánh giá cao. Đảng ta cũng tham gia, đóng góp tích cực tại các cơ chế đa phương chính đảng, như Cuộc gặp quốc tế giữa các đảng cộng sản và công nhân quốc tế (IMCWP), Diễn đàn Xao Pao-lô, Hội nghị quốc tế các đảng chính trị châu Á (ICAPP) và những hội nghị quốc tế quan trọng do các đảng bạn tổ chức. Việt Nam là nước chủ nhà cùng tổ chức Đại hội lần thứ hai mươi hai của Hội đồng Hòa bình Thế giới (tháng 11-2022); các tổ chức chính trị - xã hội của Việt Nam đã tham gia nhiều hoạt động đa phương quốc tế, qua đó góp phần giới thiệu về đất nước, dân tộc, trao đổi kinh nghiệm và huy động tri thức, nguồn lực cho sự phát triển của đất nước.

Trong tổng thể hoạt động đối ngoại song phương và đa phương, Việt Nam đã cùng các nước láng giềng quản lý tốt, duy trì đường biên giới trên bộ hòa bình, hữu nghị và phát triển; kiên quyết, kiên trì bảo vệ chủ quyền, quyền chủ quyền và quyền tài phán quốc gia trên biển, nỗ lực thúc đẩy hợp tác, đàm phán phân định biển, trong đó có việc hoàn tất đàm phán phân định vùng đặc quyền kinh tế giữa Việt Nam và In-đô-nê-xi-a (tháng 12-2022). Sự phát triển tích cực trong quan hệ song phương, đa phương tạo điều kiện thuận lợi cho những nỗ lực triển khai công tác ngoại giao kinh tế để tham mưu chính sách, tranh thủ và xây dựng mới các khuôn khổ hợp tác kinh tế, thương mại, đầu tư song phương hoặc đa phương, huy động các nguồn lực quốc tế. Việt Nam đã tranh thủ sự hỗ trợ quan trọng của cộng đồng quốc tế về tri thức, kinh nghiệm, thuốc men, trang thiết bị y tế trong việc kiểm soát đại dịch COVID-19, đồng thời có những đóng góp với các nước, được cộng đồng quốc tế đánh giá cao. Trong năm 2021, tổng số vốn đầu tư đăng ký của nước ngoài đạt thêm trên 31 tỷ USD, tổng kim ngạch xuất, nhập khẩu đạt trên 668 tỷ USD; trong năm 2022, các con số tương ứng là trên 27 tỷ USD và trên 730 tỷ USD.

Công tác thông tin đối ngoại được triển khai tích cực, hiệu quả trong việc xây dựng chiến lược, kế hoạch tổng thể, đi cùng với những nỗ lực định hướng kịp thời, có chất lượng ngày càng tốt về thông tin, đấu tranh với những thông tin sai trái và đổi mới phương thức thông tin. Đảng, Nhà nước đã quan tâm xây dựng chủ trương, chính sách, văn bản pháp luật mới và triển khai nhiều biện pháp cụ thể với sự tham gia của nhiều địa phương, nhân dân đối với cuộc sống, nâng cao địa vị pháp lý và hội nhập của người Việt Nam ở nước ngoài vào xã hội nước sở tại, cũng như tạo điều kiện thuận lợi để họ về thăm gia đình, đất nước, sinh sống, học tập và làm ăn ở đất nước.

Cùng với những thành tựu đạt được, thực tế triển khai công tác đối ngoại cũng cho thấy hạn chế cần tiếp tục khắc phục, như bảo đảm tốt hơn sự kịp thời, khả năng phát hiện, đánh giá xu thế, diễn biến mới và kiến nghị, đề xuất trong công tác nghiên cứu, tham mưu; tranh thủ tốt hơn các quan hệ đối ngoại song phương và đa phương; đổi mới phương thức quan hệ đảng, đối ngoại nhân dân; nâng cao hiệu quả các hoạt động đối ngoại.

Đồng chí Fabien Roussel, Bí thư toàn quốc Đảng Cộng sản Pháp tiếp đồng chí Lê Hoài Trung, Ủy viên Trung ương Đảng, Trưởng Ban Đối ngoại Trung ương bên lề Đại hội Đảng Cộng sản Pháp lần thứ 39 tại Marseilles (Pháp), ngày 7-4-2023 _Ảnh: TTXVN

Nhiệm vụ trọng tâm của công tác đối ngoại trong thời gian tới

Cục diện thế giới thời gian tới tiếp tục diễn biến nhanh chóng, phức tạp, mang lại cả mặt thuận và không thuận đối với Việt Nam trong triển khai đường lối đối ngoại và hội nhập quốc tế. Về mặt thuận, xu thế lớn của hòa bình, hợp tác và phát triển tạo điều kiện khách quan thuận lợi để Việt Nam củng cố môi trường đối ngoại hòa bình, ổn định và tập trung nguồn lực cho phát triển, thúc đẩy giải quyết tranh chấp và vấn đề nảy sinh trong quan hệ quốc tế bằng các biện pháp hòa bình, phù hợp với luật pháp quốc tế. Trong cục diện thế giới đa cực, đa trung tâm đang hình thành ngày càng rõ nét, Việt Nam có điều kiện để thúc đẩy lợi ích của đất nước trong các mối quan hệ song phương và những thể chế đa phương. Bên cạnh đó, xu hướng tiến triển mạnh mẽ của liên kết kinh tế quốc tế sẽ mở ra những cơ hội mới cho các nước trong thúc đẩy hợp tác, hội nhập quốc tế, tăng trưởng kinh tế, phân công lao động quốc tế và tranh thủ sức mạnh kinh tế, khoa học - công nghệ từ bên ngoài. Với những bước nhảy vọt của cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư và kinh tế tri thức, các nước đang phát triển có thể tranh thủ cơ hội để bứt phá, thúc đẩy tăng trưởng nhanh, bền vững. Cùng với đó, trong thời gian tới, châu Á - Thái Bình Dương tiếp tục là khu vực phát triển năng động, động lực của kinh tế thế giới và cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư, trung tâm liên kết kinh tế toàn cầu, trong đó nước ta có vị thế địa - chính trị chiến lược quan trọng và tạo lập mạng lưới quan hệ đối ngoại sâu rộng.

Tuy nhiên, về mặt không thuận, như Đại hội XIII của Đảng dự báo: “Thế giới đang trải qua những biến động to lớn, diễn biến rất nhanh chóng, phức tạp, khó dự báo. Hòa bình, hợp tác và phát triển vẫn là xu thế lớn, song đang đứng trước nhiều trở ngại, khó khăn; cạnh tranh chiến lược giữa các nước lớn, xung đột cục bộ tiếp tục diễn ra dưới nhiều hình thức, phức tạp và quyết liệt hơn, làm gia tăng rủi ro đối với môi trường kinh tế, chính trị, an ninh quốc tế”(3). Đại hội cũng chỉ rõ tác động tiêu cực và khó khăn, thách thức mới đặt ra đối với các nước đang phát triển, nhất là các nước nhỏ trong bối cảnh chủ nghĩa cường quyền, chủ nghĩa dân tộc cực đoan tiếp tục diễn biến phức tạp, chủ nghĩa thực dụng trong quan hệ quốc tế gia tăng. Trong bối cảnh đó, kinh tế thế giới còn nhiều khó khăn, thách thức lớn; toàn cầu hóa bị thách thức bởi cạnh tranh nước lớn; cạnh tranh kinh tế, chiến tranh thương mại ngày càng gay gắt; hệ thống tài chính, tiền tệ, chuỗi cung ứng không ổn định, tác động bất lợi đối với nhiều quốc gia. Các vấn đề an ninh phi truyền thống, nhất là biến đổi khí hậu, an ninh mạng, tội phạm xuyên biên giới ngày càng phức tạp, có thể gây ra những biến động về kinh tế - xã hội, an ninh và phát triển của nhiều quốc gia.

Những biến động to lớn và đang trong giai đoạn quá độ trên tất cả bình diện chính trị, an ninh, kinh tế, xã hội thế giới đang đặt ra đối với Việt Nam nhiều vấn đề cần quan tâm xử lý để tranh thủ cơ hội, thuận lợi, đồng thời phòng ngừa và giảm thiểu thách thức, khó khăn.

Thứ nhất, đối với nhiệm vụ giữ vững môi trường hòa bình, ổn định để phát triển, cần tiếp tục kiên định đường lối đối ngoại độc lập, tự chủ, nhất là các vấn đề về quan điểm và nguyên tắc, đồng thời ứng xử hài hòa, linh hoạt trước những diễn biến phức tạp của tình hình khu vực và thế giới. Đây chính là nguyên tắc và phương châm cốt lõi của trường phái “ngoại giao cây tre Việt Nam” mà đồng chí Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đã nhấn mạnh tại Hội nghị Đối ngoại toàn quốc triển khai thực hiện Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng. Đồng thời, cần có cách đề cập đồng bộ đối với nhiệm vụ giữ vững môi trường hòa bình, kiên quyết, kiên trì bảo vệ độc lập, chủ quyền, thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ, an ninh quốc gia, ổn định chính trị đất nước, đẩy mạnh quan hệ song phương và nâng tầm đối ngoại đa phương. Tranh thủ nguồn lực và hợp tác quốc tế hiệu quả trong ứng phó với các thách thức an ninh phi truyền thống. Tăng cường công tác nghiên cứu, tham mưu, dự báo chiến lược, không để bị động, bất ngờ.

Thứ hai, đối với nhiệm vụ chủ động, tích cực hội nhập quốc tế toàn diện, sâu rộng, cần xử lý đúng đắn mối quan hệ giữa độc lập, tự chủ và hội nhập quốc tế toàn diện, sâu rộng, bảo đảm an ninh quốc gia, trong đó chú ý đến các thách thức an ninh phi truyền thống. Tranh thủ toàn cầu hóa, hội nhập quốc tế có những nội dung, hình thức mới và cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư cũng như quá trình sắp xếp lại, hình thành mới các chuỗi sản xuất và cung ứng toàn cầu để xác lập vị trí thích hợp của Việt Nam trong nền kinh tế thế giới, đặc biệt là trong giai đoạn sau đại dịch COVID-19. Tăng cường nhận thức về vai trò và phát triển công tác ngoại giao kinh tế theo hướng toàn diện, thực chất; xác định đây là một động lực quan trọng, tiên phong trong việc huy động các nguồn lực bên ngoài, gia tăng sức cạnh tranh và năng lực thích ứng của nền kinh tế, góp phần nâng cao sức mạnh tổng hợp quốc gia. Chủ động tham gia và phát huy vai trò của Việt Nam tại các cơ chế đa phương khu vực và quốc tế, như ASEAN, Liên hợp quốc, APEC, hợp tác Tiểu vùng sông Mê Công; trên các trụ cột đối ngoại và các lĩnh vực đối ngoại; trên các cơ chế đa phương nghị viện, đa phương chính đảng và đối ngoại nhân dân, phù hợp với yêu cầu, khả năng và điều kiện cụ thể của đất nước.

Thứ ba, đối với nhiệm vụ xây dựng nền ngoại giao toàn diện, hiện đại với ba trụ cột là đối ngoại đảng, ngoại giao nhà nước và đối ngoại nhân dân, cần triển khai các hoạt động đối ngoại của đất nước trong một chỉnh thể đồng bộ, bảo đảm sự lãnh đạo thống nhất, tuyệt đối của Đảng, sự quản lý tập trung của Nhà nước. Phát huy vai trò, thế mạnh đặc thù của từng trụ cột đối ngoại, chủ thể và lực lượng tham gia công tác đối ngoại, bảo đảm cao nhất lợi ích quốc gia - dân tộc. Gắn kết chặt chẽ giữa đối ngoại với quốc phòng - an ninh và tất cả lĩnh vực khác. Mở rộng và nâng cao hiệu quả ngoại giao văn hóa; làm tốt và nâng cao hiệu quả công tác lãnh sự, bảo hộ công dân; triển khai toàn diện và mạnh mẽ hơn công tác người Việt Nam ở nước ngoài. Xây dựng đội ngũ cán bộ được đào tạo bài bản, được rèn luyện về bản lĩnh chính trị, phẩm chất, năng lực đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong giai đoạn mới. Không ngừng đổi mới tư duy và nâng cao hiệu quả công tác thông tin đối ngoại, xác định phương châm “chủ động, kịp thời, đồng bộ, sáng tạo, hiệu quả”, góp phần nâng cao uy tín, vị thế quốc tế của Đảng và đất nước ta.

Những kết quả quan trọng của công tác đối ngoại và hội nhập quốc tế trong nửa nhiệm kỳ vừa qua của Đại hội XIII thể hiện đường lối đối ngoại đúng đắn của Đảng, Nhà nước, được sự quan tâm, lãnh đạo và chỉ đạo đúng đắn, sáng suốt của các cơ quan lãnh đạo của Đảng ở các cấp. Kết quả đạt được về đối ngoại gắn liền với thực lực các mặt ngày càng gia tăng của đất nước, thành quả trực tiếp của sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị, trong đó có sự tham gia, phối hợp tích cực của các cơ quan liên quan đến công tác đối ngoại. Một yếu tố đóng góp quan trọng nữa là sự ủng hộ của bạn bè, đối tác quốc tế. Những kết quả đạt được là cơ sở quan trọng để công tác đối ngoại tiếp tục góp phần tích cực vào việc thực hiện các nhiệm vụ trọng tâm trong nửa cuối nhiệm kỳ khóa XIII của Đảng như Hội nghị Trung ương giữa nhiệm kỳ đã xác định, thực hiện thắng lợi Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng./.

--------------------------

(1) Nguyễn Phú Trọng: “Phát huy những kết quả và bài học kinh nghiệm đã có; tiếp tục đẩy mạnh hơn nữa công cuộc đổi mới, tranh thủ mọi thời cơ, thuận lợi; vượt qua mọi khó khăn, thách thức; quyết tâm thực hiện thắng lợi toàn diện Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng”, Tạp chí Cộng sản, số 1.014, tháng 5-2023, tr. 12
(2) Nguyễn Phú Trọng: “Xây dựng và phát triển nền đối ngoại, ngoại giao Việt Nam hiện đại và mang đậm bản sắc dân tộc”, Tạp chí Cộng sản, số 980, tháng 12-2021, tr. 23
(3) Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII, Nxb. Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, 2021, t. I, tr. 105