TS.Nguyễn Hữu Dũng, Phó Chủ tịch Uỷ ban Trung ương MTTQ Việt Nam

Đẩy mạnh các hình thức thông tin, tuyên truyền

Nội dung chính Nghị quyết 07-NQ/TW, Nghị quyết 23-NQ/TW của Bộ Chính trị và của BCHTW Đảng về vấn đề đại đoàn kết toàn dân tộc, tăng cường Mặt trận Dân tộc thống nhất, phát huy sức mạnh đại đoàn kết dân tộc vì dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ, văn minh.

Cùng với 2 nghị quyết trên, Bộ Chính trị, Ban Chấp hành Trung ương Đảng còn ban hành nhiều nghị quyết chuyên đề khác liên quan đến vấn đề xây dựng khối đại đoàn kết toàn dân tộc như các nghị quyết về vấn đề vận động đồng bào các tôn giáo, đồng bào các dân tộc thiểu số, về công tác đối với đồng bào người Việt Nam ở nước ngoài, về xây dựng giai cấp công nhân, xây dựng đội ngũ trí thức, xây dựng nông thôn mới, về phát triển kinh tế tư nhân v.v… Những nghị quyết nêu trên nhằm xây dựng, phát triển và phát huy sức mạnh khối đại đoàn kết toàn dân tộc vì mục tiêu dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ, văn minh.

Sau khi BCHTW Đảng ban hành Nghị quyết 07-NQ/TW, nhất là khi có nghị quyết Hội nghị Trung ương 7 khóa IX, với tính chủ động và sáng tạo cao, ngày 20/2/2003, Hội nghị Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam lần thứ 5 (khoá V) đã thông qua Chương trình phối hợp và thống nhất hành động của MTTQ Việt Nam thực hiện các Nghị quyết Hội nghị lần thứ 7 khoá IX của Ban Chấp hành Trung ương Đảng với 7 nhóm công việc và được quán triệt, triển khai sâu rộng tới hệ thống Uỷ ban MTTQ các cấp, các tổ chức thành viên và các tầng lớp nhân dân.

Cùng với việc xây dựng, ban hành và tổ chức triển khai thực hiện Chương trình phối hợp thống nhất hành động 7 điểm, Ban Thường trực Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam đã chủ trì tổ chức 2 Hội nghị tại Hà Nội và thành phố Hồ Chí Minh để giới thiệu, quán triệt cho hơn 400 đại biểu tiêu biểu trong nhân sĩ, trí thức, người tiêu biểu các dân tộc thiểu số, chức sắc các tôn giáo. Ngay sau Hội nghị, Ban Thường trực đã có báo cáo số 24/BC/MTTW ngày 4/6/2003 kèm theo băng ghi hình toàn bộ 2 hội nghị gửi Ban Bí thư và các ngành liên quan.

Uỷ ban MTTQ tất cả các tỉnh, thành phố đã phối hợp với các cơ quan hữu quan tổ chức các hội nghị phổ biến Nghị quyết tới các thành phần như trên và các cán bộ chuyên trách của Mặt trận. Đây là việc làm thể hiện tính chủ động, tinh thần trách nhiệm cao của Mặt trận nhằm phát huy vai trò của các tầng lớp nhân dân, các cá nhân tiêu biểu, có uy tín, các chức sắc tôn giáo và hệ thống Mặt trận trong sự nghiệp xây dựng khối đại đoàn kết toàn dân tộc.

Bên cạnh đó, Ban Thường trực Uỷ ban Trung ương MTTQ Việt Nam đã chủ động kiến nghị, tham gia với Đảng, Nhà nước xây dựng cơ chế, chính sách, pháp luật về các vấn đề có liên quan đến việc xây dựng khối đại đoàn kết toàn dân tộc, đời sống của đông đảo nhân dân để sớm đưa Nghị quyết vào cuộc sống; đồng thời MTTQ các cấp đã chủ động phối hợp với các cơ quan hữu quan trong việc đấu tranh với các hành động xuyên tạc các vấn đề về tôn giáo, dân tộc, nhân quyền của các thế lực thù địch nhằm phá hoại khối đại đoàn kết toàn dân tộc ở nước ta.

Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam tổ chức Hội nghị Chủ tịch Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương năm 2023

Tiếp đó, thực hiện Kết luận số 57-KL/TW ngày 03-11-2009 của Bộ Chính trị “Về tiếp tục thực hiện Nghị quyết Hội nghị lần thứ bảy Ban Chấp hành TW Đảng (khoá IX) về phát huy sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc vì dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ, văn minh; về công tác dân tộc; về công tác tôn giáo”, Uỷ ban MTTQ các cấp và các tổ chức thành viên đã tiếp tục tuyên truyền, vận động các tầng lớp nhân dân thi đua công tác, sản xuất kinh doanh, phát triển kinh tế - xã hội, thực hiện tốt các chính sách xã hội, chính sách dân tộc, chính sách tôn giáo, gắn phát triển kinh tế với giải quyết tốt các vấn đề xã hội, thu hẹp khoảng cách giàu nghèo; tham gia xây dựng một số cơ chế, chính sách đối với đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi; quan tâm kiến nghị giải quyết các nguyện vọng chính đáng của đồng bào dân tộc thiểu số, tôn giáo về đất đai, cơ sở thờ tự; đồng thời, không ngừng phát huy vai trò người có uy tín trong các dân tộc, tôn giáo, không để các thế lực thù địch lợi dụng xuyên tạc chia rẽ khối đại đoàn kết toàn dân tộc...

Để thực hiện tốt các nghị quyết của Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Đoàn Chủ tịch Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam ban hành các văn bản lãnh đạo, nổi bật là kết luận của Đoàn Chủ tịch Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam về “Đổi mới nội dung và phương thức hoạt động của MTTQ Việt Nam trong công tác dân tộc”; “Đổi mới nội dung và phương thức hoạt động của MTTQ Việt Nam trong công tác tôn giáo”…

Cùng với việc lập chương trình, kế hoạch thực hiện, Ban Thường trực UBTW MTTQ Việt Nam đẩy mạnh việc tuyên truyền phổ biến mục tiêu, quan điểm, những chủ trương, giải pháp chủ yếu thực hiện Nghị quyết số 07-NQ/TW, Nghị quyết 23-NQ/TW. Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam đã ban hành, triển khai thực hiện Đề án “Đổi mới công tác thông tin, tuyên truyền của MTTQ Việt Nam”, trọng tâm là hoàn thiện về cơ chế, phương thức, củng cố phương tiện, lực lượng làm công tác thông tin, truyền thông từ Trung ương đến cơ sở.

Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam và Uỷ ban MTTQ Việt Nam các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương đã chủ động phối hợp với các cơ quan tuyên truyền, báo chí của Đảng, Nhà nước và các tổ chức thành viên của Mặt trận để xây dựng các chương trình truyền hình, truyền thanh (của Trung ương và địa phương) bám sát nội dung phát huy vai trò của MTTQ Việt Nam tham gia xây dựng khối đại đoàn kết toàn dân tộc. Cùng với đổi mới nội dung, hình thức thông tin, tuyên truyền, MTTQ Việt Nam chú trọng đổi mới các chương trình bồi dưỡng, tập huấn cán bộ làm công tác thông tin, tuyên truyền của MTTQ Việt Nam các cấp và các tổ chức thành viên. 

Các hình thức phổ biến, tuyên truyền Nghị quyết của Mặt trận và các tổ chức thành viên khá phong phú. Ban Thường trực Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam chủ trì tổ chức giao ban bằng văn bản về công tác thông tin, tuyên truyền định kỳ hằng quý với Trung ương các tổ chức chính trị - xã hội. Đồng thời, việc giao ban công tác thông tin, tuyên truyền còn được thực hiện qua hội nghị giao ban hằng quý giữa Ban Tuyên giáo Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam với Ban Tuyên giáo các tổ chức chính trị - xã hội, Đảng ủy Khối các cơ quan Trung ương, Đảng ủy Khối các doanh nghiệp Trung ương, Đảng ủy Quân đội, Đảng ủy Công an và Đảng ủy Ngoài nước, do Ban Tuyên giáo Trung ương chủ trì đảm bảo thống nhất công tác định hướng nội dung thông tin, tuyên truyền, định hướng dư luận xã hội. Thông qua hệ thống truyền thông và lực lượng đông đảo báo cáo viên, tuyên truyền viên của Mặt trận và các tổ chức thành viên, kết hợp với các cơ quan truyền thông của Đảng và Nhà nước đã kịp thời cung cấp thông tin, đưa các chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, các chương trình, mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội, chương trình công tác của Mặt trận đến với các tầng lớp nhân dân.

Đa dạng hóa các hình thức tập hợp nhân dân

Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam tổ chức Hội nghị Chủ tịch Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương năm 2023

Mặt trận Tổ quốc Việt Nam đã phát huy truyền thống yêu nước, lấy mục tiêu xây dựng đất nước làm động lực và sự tương đồng để tập hợp các tầng lớp nhân dân, góp phần xây dựng khối đại đoàn kết toàn dân tộc vững mạnh.

Xác định đại đoàn kết toàn dân tộc là đoàn kết tất cả các giai tầng trong xã hội, MTTQ Việt Nam chú trọng tập hợp, đoàn kết các tầng lớp nhân dân trong tổ chức của mình nói riêng, vào trong mái nhà chung là MTTQ Việt Nam. Các giai tầng trong xã hội Việt Nam gồm: Giai cấp công nhân, Giai cấp nông dân Việt Nam, Đội ngũ trí thức, Thanh niên, Phụ nữ, Cựu chiến binh, Đội ngũ doanh nhân, Người cao tuổi…

Các giai cấp, tầng lớp trên được tập hợp trong các tổ chức của mình như: Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam, Hội Nông dân Việt Nam, Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh, Hội Liên hiệp Thanh niên Việt Nam, Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam, Hội Cựu chiến binh Việt Nam, Liên Hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam, Hội Doanh nhân Việt Nam, Hội Người cao tuổi v.v…Tất cả các tổ chức chính trị-xã hội, tổ chức xã hội- nghề nghiệp trên đều là thành viên tổ chức của MTTQ Việt Nam.

Công tác vận động đồng bào tôn giáo của Mặt trận và các đoàn thể chính trị - xã hội đã có nhiều đổi mới, ngày càng phong phú, thiết thực, linh hoạt phù hợp với các tôn giáo, các địa phương. Nhiều tổ chức thành viên đã tổ chức các hoạt động tuyên truyền, giáo dục có quy mô lớn, biểu dương, tôn vinh cán bộ, hội viên, đoàn viên tôn giáo trên các lĩnh vực của đời sống xã hội, tổ chức đối thoại chính sách được chú trọng phối hợp thực hiện và nhận được sự đồng tình, hợp tác tích cực từ các cá nhân, tổ chức tôn giáo. Sự chủ động của Mặt trận trong công tác tôn giáo trên địa bàn, sự lồng ghép mọi hoạt động kinh tế - xã hội - chính trị ở các cấp đều có sự tham gia của các tôn giáo, theo đó đoàn kết tôn giáo - dân tộc thực chất và được tăng cường, vai trò của Mặt trận được làm rõ hơn. Vai trò của MTTQ Việt Nam trong công tác phối hợp tham gia quản lý nhà nước về tôn giáo được chặt chẽ; tình hình an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội vùng đồng bào có đạo cơ bản ổn định; các hoạt động tôn giáo và sự kiện tôn giáo quan trọng diễn ra đúng luật, an toàn, tiết kiện, giàu bản sắc văn hóa. Qua đó, Mặt trận đã góp phần quan trọng vào nhiệm vụ tăng cường vận động, tập hợp, đoàn kết các tôn giáo trong khối đại đoàn kết toàn dân tộc.

Công tác vận động đồng bào các dân tộc thiểu số luôn được Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam và Ủy ban MTTQ các cấp triển khai một cách có hiệu quả. Ban Thường trực Ủy ban MTTQ các cấp của các tỉnh, thành đã bám sát các quan điểm chỉ đạo của Đảng về công tác dân tộc; sự chỉ đạo, hướng dẫn của Ban Thường trực Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam và của cấp ủy, chính quyền các địa phương; đã cụ thể hóa thành các nhiệm vụ, giải pháp để phát huy những ưu điểm, khắc phục hạn chế trong công tác dân tộc.

Ủy ban MTTQ Việt Nam và các tổ chức thành viên đã làm tốt công tác kết nối nhiều nguồn lực từ các tổ chức, cơ quan, đơn vị, cá nhân, doanh nghiệp, nhà hảo tâm góp phần hỗ trợ, nâng cao đời sống vật chất, tinh thần, giảm tỷ lệ hộ nghèo vùng đồng bào dân tộc thiểu số; phát huy vai trò giám sát của MTTQ và các đoàn thể chính trị-xã hội, của các ban thanh tra nhân dân, ban giám sát đầu tư của cộng đồng trong việc giám sát thực hiện các chính sách dân tộc, từng bước nâng cao chất lượng cán bộ MTTQ các cấp, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ công tác dân tộc trong thời kỳ mới.

Về công tác vận động, tập hợp, đoàn kết người Việt Nam ở nước ngoài, Ban Thường trực Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam đã có sự phối hợp với các tổ chức thành viên, với Ủy ban Nhà nước về người Việt Nam ở nước ngoài và các cơ quan đại diện, nên công tác này đã đạt hiệu quả, góp phần quan trọng vào việc thực hiện chính sách đại đoàn kết toàn dân tộc của Đảng, Nhà nước.

Ban Thường trực Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam chủ động, tích cực triển khai, thực hiện nhiều hoạt động thiết thực nhằm vận động, tập hợp, đoàn kết người Việt Nam ở nước ngoài; cùng chăm lo và bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng; vận động bà con tích cực tham gia, hưởng ứng các cuộc vận động, các phong trào thi đua yêu nước, tham gia phát triển kinh tế - xã hội, xây dựng quê hương đất nước và bảo vệ Tổ quốc. Đồng thời, Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam, các tổ chức thành viên Mặt trận đã làm tốt vai trò kết nối, cung cấp thông tin, phối hợp tổ chức các đoàn thăm và làm việc tại nước ngoài; kết nối, cung cấp thông tin và đón các đoàn khách quốc tế đến thăm, làm việc, giao lưu tại các lễ kỷ niệm của các nước, các hội nghị quốc tế quan trọng. Qua các hoạt động trên, MTTQ Việt Nam, các tổ chức thành viên Mặt trận đã góp phần cùng với nhà nước tăng cường quan hệ đoàn kết, hữu nghị, hợp tác với nhân dân các nước láng giềng, mở rộng quan hệ bạn bè và đối tác quốc tế.

TS.Nguyễn Hữu Dũng, Phó Chủ tịch Uỷ ban Trung ương MTTQ Việt Nam tại Hội thảo khoa học

Tập hợp, đoàn kết các tầng lớp nhân dân thông qua việc tổ chức Ngày hội Đại đoàn kết toàn dân tộc 18-11

Việc tổ chức Ngày hội Đại đoàn kết toàn dân tộc ở khu dân cư hàng năm là một trong những hình thức hoạt động rất quan trọng nhằm tập hợp các tầng lớp dân cư ở cơ sở tham gia xây dựng khối đại đoàn kết toàn dân tộc. Sau gần 20 năm triển khai, Ngày hội Đại đoàn kết toàn dân tộc đã được lãnh đạo Đảng, Nhà nước, cấp ủy rất quan tâm chỉ đạo sát sao và thực sự đã trở thành ngày hội của toàn dân, là hình thức tập hợp và biểu dương khối đại đoàn kết toàn dân tộc. Những kết quả đạt được đã thể hiện rõ ý nghĩa chính trị, xã hội sâu sắc của Ngày hội; mặt khác, qua thực tiễn cho thấy chủ trương đề ra và việc chỉ đạo thực hiện Ngày hội là hoàn toàn đúng đắn, hợp lòng dân, đáp ứng được yêu cầu xây dựng khối đại đoàn kết toàn dân tộc trong tình hình mới. Ngày hội đã trở thành một nội dung quan trọng của công tác Mặt trận và ngày càng thể hiện sức sống bền vững trong đông đảo quần chúng nhân dân và được nhân dân tích cực tham gia thực hiện. Thông qua Ngày hội giúp nâng cao vị trí, vai trò của MTTQ Việt Nam trong từng giai đoạn phát triển, phương thức tổ chức, vận động, tập hợp nhân dân ngày càng đổi mới thiết thực. Dịp tổ chức Ngày hội góp phần bồi dưỡng, nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ và khả năng, tham mưu, tổ chức phối hợp thực hiện của đội ngũ cán bộ Mặt trận các cấp nhất là Ban Công tác Mặt trận ở khu dân cư. Ngày hội được tổ chức nền nếp, rộng khắp, góp phần xây dựng đời sống văn hóa ở cơ sở, củng cố tình làng, nghĩa xóm, phát huy sức mạnh của cộng đồng, tạo sự gắn bó, liên hệ mật thiết giữa lãnh đạo Đảng, Nhà nước, cấp ủy, chính quyền, cán bộ, đảng viên với Nhân dân.

Tập hợp, đoàn kết các tầng lớp nhân dân thông qua tổ chức thực hiện các cuộc vận động, phong trào thi đua yêu nước 

Trong 30 năm thực hiện Nghị quyết 07 và Nghị quyết 23 của Bộ Chính trị và của BCHTW Đảng, MTTQ Việt Nam đã bám sát mục tiêu, yêu cầu nhiệm vụ chính trị, phát triển kinh tế - xã hội của đất nước và các địa phương để tổ chức các cuộc vận động, các phong trào thi đua yêu nước, góp phần tích cực vào việc tập hợp, đoàn kết nhân dân thực hiện thắng lợi các mục tiêu kinh tế - xã hội của đất nước. 

Các cuộc vận động, phong trào thi đua yêu nước đã được MTTQ Việt Nam xây dựng thực hiện, hoặc hưởng ứng thực hiện bao gồm: Cuộc vận động “Toàn dân đoàn kết xây dựng nông thôn mới, đô thị văn minh” trên cơ sở kế thừa và phát huy thành tựu gần 20 năm thực hiện cuộc vận động “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa ở khu dân cư”; Cuộc vận động “Ngày vì người nghèo” và xây dựng Quỹ “Vì người nghèo” để chăm lo cho người nghèo do Đoàn Chủ tịch Uỷ ban Trung ương MTTQ Việt Nam phát động ngày 17-10-2000; hưởng ứng phong trào “Cả nước chung tay vì người nghèo - Không để ai bị bỏ lại phía sau”; Cuộc vận động “Người Việt Nam ưu tiên dùng hàng Việt Nam” do Bộ Chính trị chỉ đạo triển khai thực hiện, được toàn xã hội hưởng ứng ngày càng sâu rộng, Uỷ ban Trung ương MTTQ Việt Nam là lực lượng nòng cốt thực hiện, Chủ tịch Uỷ ban Trung ương MTTQ Việt Nam là Trưởng ban chỉ đạo thực hiện cuộc vận động. Nhằm thiết thực triển khai các nội dung thi đua yêu nước giai đoạn 2016 - 2020 do Đại hội thi đua yêu nước toàn quốc lần IX năm 2016 phát động, ngày 28/8/2017, Đoàn Chủ tịch Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam phát động Phong trào “Đoàn kết sáng tạo, nâng cao năng suất, chất lượng, hiệu quả, hội nhập quốc tế” nhằm kết nối và thúc đẩy phát triển các phong trào thi đua có tính chất sáng tạo hiện có để khơi dậy, phát huy sức sáng tạo của mỗi người dân Việt Nam, góp phần nâng cao năng suất, chất lượng, hiệu quả kinh tế - xã hội đất nước trong xu hướng hội nhập quốc tế.

Cùng với các cuộc vận động nêu trên, các tổ chức thành viên cũng tích cực thực hiện các phong trào thi đua yêu nước: trong nông dân có phong trào “Nông dân thi đua sản xuất kinh doanh giỏi, đoàn kết giúp nhau làm giàu và giảm nghèo bền vững”, “Nông dân thi đua xây dựng nông thôn mới”; trong thanh niên có phong trào “Học tập sáng tạo vì sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước”, “Sáng tạo trẻ”, “Tuổi trẻ chung tay xây dựng nông thôn mới”; trong phụ nữ có phong trào “Phụ nữ chung sức xây dựng nông thôn mới”, “Chi hội phụ nữ 5 không, 3 sạch xây dựng nông thôn mới”, “Phụ nữ tích cực học tập, lao động sáng tạo, xây dựng gia đình hạnh phúc”; trong lực lượng cựu chiến binh có phong trào “Cựu chiến binh gương mẫu”, “Cựu chiến binh giúp nhau làm kinh tế”; trong quân đội Nhân dân có phong trào “Quân đội chung sức xây dựng nông thôn mới”; Hội Chữ Thập đỏ Việt Nam duy trì phong trào “Mỗi tổ chức, mỗi cá nhân gắn với một địa chỉ nhân đạo”; Hội Khuyến học Việt Nam có phong trào “Thi đua khuyến học, khuyến tài, xây dựng xã hội học tập, học tập suốt đời”; Hội Người cao tuổi Việt Nam triển khai “Chương trình người cao tuổi tham gia bảo vệ môi trường và xây dựng nông thôn mới, đô thị văn minh”, “Toàn xã hội chăm sóc và phát huy vai trò người cao tuổi Việt Nam”; phong trào “Xây dựng chùa tinh tiến” của Giáo hội Phật giáo Việt Nam; trong đồng bào Công giáo có cuộc vận động “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hoá ở khu dân cư - sống tốt đời, đẹp đạo”; Liên minh Hợp tác xã Việt Nam triển khai phong trào thi đua “Hợp tác xã tiên phong trong xóa đói, giảm nghèo - xây dựng nông thôn mới”… Kết quả cho thấy, việc tổ chức các cuộc vận động, phong trào thi đua yêu nước do MTTQ Việt Nam và các tổ chức thành viên phát động, hưởng ứng thực hiện đã tạo ra một phong trào xã hội rộng lớn, được sự hưởng ứng của các giai cấp, tầng lớp, lực lượng xã hội trên phạm vi cả nước, từ Trung ương xuống đến các đơn vị cơ sở. Các cuộc vận động, phong trào thi đua là một hình thức tập hợp nhân dân rộng rãi, phong phú, sinh động huy động được đông đảo nhân dân tham gia.

TS.Nguyễn Hữu Dũng, Phó Chủ tịch Uỷ ban Trung ương MTTQ Việt Nam tại Hội thảo khoa học "Cơ sở lý luận và thực tiễn xây dựng hoạt động giám sát của nhân dân"

Đẩy mạnh thực hiện việc giám sát và phản biện xã hội

Ngày 12-12-2013, Bộ Chính trị đã ban hành Quyết định 217-QĐ/TW "Quy chế giám sát và phản biện xã hội của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các đoàn thể chính trị - xã hội”. Đây là lần đầu tiên Đảng chính thức cụ thể hóa vai trò giám sát và phản biện xã hội của MTTQ Việt Nam.

Đảng đoàn MTTQ Việt Nam đã chủ động phối hợp với các ban, bộ, ngành và cơ quan liên quan tham mưu Đảng, Nhà nước ban hành nhiều văn bản quan trọng, tạo cơ sở chính trị, pháp lý để MTTQ Việt Nam thực hiện nhiệm vụ giám sát, phản biện xã hội. Thể chế hoá chủ trương, đường lối của Đảng, Nhà nước về giám sát, phản biện xã hội, Đoàn Chủ tịch Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam đã tổ chức nghiên cứu, xây dựng và trình Quốc hội khóa XIII ban hành Luật MTTQ Việt Nam số 75/2015/QH13 ngày 09-6-2015, trong đó có Chương V quy định về hoạt động giám sát và Chương VI quy định hoạt động phản biện xã hội; Đoàn Chủ tịch Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam đã phối hợp với Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Chính phủ xây dựng và ban hành Nghị quyết liên tịch số 403/2017/NQLT-UBTVQH14-CP-ĐCTUBTWMTTQVN ngày 15-06-2017 quy định chi tiết các hình thức giám sát, phản biện xã hội của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam. Đến ngày 26-10-2022, Ban Bí thư đã ban hành Chỉ thị số 18-CT/TW về phát huy vai trò, nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác giám sát, phản biện xã hội của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức chính trị - xã hội.

Trên cơ sở các qui định của Đảng, pháp luật của Nhà nước về giám sát, phản biện xã hội của MTTQ Việt Nam, Uỷ ban Trung ương MTTQ Việt Nam đã nghiên cứu, quán triệt và xây dựng chương trình kế hoạch thực hiện các quyết định, quy định nêu trên, đạt được những kết quả đáng khích lệ. Công tác giám sát, phản biện xã hội của MTTQ Việt Nam đạt được nhiều kết quả đáng ghi nhận, trong đó tập trung giám sát như: Chương trình phối hợp về Tổng rà soát việc thực hiện chính sách ưu đãi đối với người có công với cách mạng trong 2 năm 2014-2015; Chương trình phối hợp giám sát việc thực hiện pháp luật về bảo hiểm xã hội trong các loại hình doanh nghiệp; Chương trình phối hợp về giám sát việc thực hiện Luật khoa học và công nghệ và thực hiện Nghị quyết Trung ương VI về phát triển KHCN; Chương trình phối hợp về giám sát việc thực hiện pháp luật về sản xuất, kinh doanh vật tư nông nghiệp giai đoạn 2014 – 2020, v.v…

Ban Thường trực Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam đã tổ chức các hội nghị phản biện đối với những dự thảo Luật, dự án quan trọng như: Dự án Luật tín ngưỡng, tôn giáo; Dự án Luật về Hội; Bộ Luật hình sự năm 2015, Dự thảo Luật đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt; Dự án Luật phòng, chống tham nhũng (sửa đổi), Dự thảo Nghị định của Chính phủ quy định chi tiết một số điều và biện pháp thi hành Luật tín ngưỡng, tôn giáo; Dự án sửa đổi Luật đất đai v.v…

Về hoạt động giám sát, phản biện xã hội những vấn đề liên quan đến quyền, lợi ích của Nhân dân, Ban Thường trực Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam, các tổ chức chính trị - xã hội đã chủ trì hoặc phối hợp với các tổ chức thành viên khác của MTTQ Việt Nam và các cơ quan, tổ chức của Đảng, Nhà nước triển khai các hoạt động giám sát đối với việc thực hiện chính sách, pháp luật thuộc các lĩnh vực liên quan trực tiếp đến quyền, lợi ích của Nhân dân như: giám sát việc giải quyết khiếu nại, tố cáo ở cơ sở; giám sát việc thực hiện  pháp luật về cải cách hành chính; giám sát việc thực hiện chính sách, pháp luật về khai thác tài nguyên, bảo vệ môi trường và ứng phó với biến đổi khí hậu; giám sát việc chấp hành pháp luật về bảo đảm an toàn thực phẩm; giám sát việc thực hiện  pháp luật về bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế…

Hoạt động phản biện xã hội đã đạt được kết quả bước đầu rất đáng kích lệ, các cấp mặt trận từ Trung ương đến cơ sở đã thực hiện phản biện xã hội, tạo điều kiện để các tầng lớp nhân dân phát huy quyền làm chủ trong việc tham gia vào quá trình xây dựng các chính sách, quy định và các đề án, dự án, chương trình của địa phương có liên quan đến quyền và nghĩa vụ của nhân dân, góp phần hoàn thiện, nâng cao chất lượng các chính sách, quy định và các đề án, dự án, chương trình trước khi ban hành, tạo sự đồng thuận xã hội về nhận thức, thống nhất về hành động của các tầng lớp nhân dân. Nhiều Hội nghị phản biện xã hội với quy mô, chất lượng đi vào chiều sâu, hiệu quả, các kiến nghị phản biện xã hội của MTTQ Việt Nam được dư luận đánh giá cao, nhiều nội dung phản biện được cơ quan chủ trì soạn thảo tiếp thu và có ý kiến hản hồi tích cực.

Ban Thường trực UBTƯ MTTQ Việt Nam tổ chức Hội nghị xin ý kiến các vị nguyên lãnh đạo MTTQ Việt Nam về định hướng xây dựng Báo cáo chính trị và sửa đổi Điều lệ MTTQ Việt Nam chuẩn bị cho Đại hội MTTQ Việt Nam các cấp tiến tới Đại hội đại biểu toàn quốc MTTQ Việt Nam lần thứ X nhiệm kỳ 2024-2029

Tham gia xây dựng Đảng, xây dựng chính quyền Nhà nước

MTTQ Việt Nam thực hiện việc tham gia xây dựng Đảng, xây dựng chính quyền nhà nước với nhiều phương thức khác nhau.

Trước hết, MTTQVN tập hợp, phản ánh các ý kiến, kiến nghị, nguyện vọng của cử tri và nhân dân đến các cơ quan của Đảng, Nhà nước có thẩm quyền, thực hiện chức năng người đại diện, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp chính đáng của nhân dân. Định kỳ mỗi kỳ họp Quốc hội, Đoàn Chủ tịch Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam có Báo cáo tổng hợp ý kiến, kiến nghị cử tri và Nhân dân gửi Quốc hội.

Ủy ban MTTQ Việt Nam các cấp thực hiện phối hợp với Thường trực Hội đồng nhân dân, Uỷ ban nhân dân và các cơ quan hữu quan tổ chức tiếp xúc cử tri của đại biểu Quốc hội và đại biểu Hội đồng nhân dân. Hàng năm Ủy ban MTTQ Việt Nam các tỉnh, thành phố đã chủ động phối hợp với Đoàn đại biểu Quốc hội thống nhất xây dựng kế hoạch tiếp xúc cử tri của đại biểu Quốc hội, đại biểu HĐND các cấp, chủ trì tổ chức các hội nghị tiếp xúc cử tri giữa đại biểu với cử tri ở địa phương. 

MTTQVN tổ chức hội nghị tiếp xúc, đối thoại giữa Uỷ ban MTTQ Việt Nam với người đứng đầu cấp ủy, chính quyền các cấp. Ban Thường trực Uỷ ban Trung ương MTTQ Việt Nam đã hướng dẫn, chỉ đạo Uỷ ban MTTQ các địa phương xây dựng Quy chế tiếp xúc, đối thoại giữa nhân dân với người đứng đầu cấp uỷ, chính quyền địa phương; Quy chế tiếp thu, phản hồi ý kiến của Ủy ban MTTQ Việt Nam và các tổ chức chính trị - xã hội. Việc thực hiện tốt các quy chế nêu trên đã tạo không khí đối thoại dân chủ, cởi mở giữa các tầng lớp nhân dân - do nhiều bên, nhiều cấp tham gia - với người đứng đầu cơ quan lãnh đạo của Đảng, Nhà nước ở địa phương, đã góp phần tạo niềm tin của nhân dân với Đảng và Nhà nước; người dân hiểu và chấp hành pháp luật tốt hơn, giúp họ yên tâm sản xuất, tích cực tham gia phát triển kinh tế - xã hội của địa phương. 

Ở Trung ương, Ban Thường trực Uỷ ban Trung ương MTTQ Việt Nam đã thực hiện Chương trình phối hợp số 02-CTPH/MTTQ-TTCP-BTP-HLG-LĐLS ngày 11-10-2018 giữa Ban Thường trực Uỷ ban Trung ương MTTQ Việt Nam với Thanh tra Chính phủ, Bộ Tư pháp, Hội Luật gia Việt Nam, Liên đoàn Luật sư Việt Nam, các hoạt động phối hợp này đã đi vào nề nếp, có tác dụng thiết thực ... Ở các địa phương, công tác tiếp dân đã được Ban Thường trực MTTQ các tỉnh, thành phố triển khai, thực hiện tốt theo đúng quy định của pháp luật và Thông tri hướng dẫn số 36/TTr-MTTW-BTT ngày 06-5-2019 của Ban Thường trực Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam, đồng thời quan tâm đến xử lý đơn thư.

Ban Thường trực UBTƯ MTTQ Việt Nam chụp ảnh lưu niệm với các vị nguyên lãnh đạo MTTQ Việt Nam

Chú trọng kiện toàn tổ chức bộ máy, cán bộ Mặt trận Tổ quốc các cấp

Để thực hiện tốt vai trò xây dựng và phát huy sức mạnh khối đại đoàn kết toàn dân tộc, MTTQ Việt Nam đã chú trọng kiện toàn tổ chức bộ máy và cán bộ Mặt trận các cấp.

Cơ quan chuyên trách của Ủy ban MTTQ các cấp được chú trọng đổi mới, kiện toàn, củng cố theo hướng tinh gọn, chất lượng, nâng cao hiệu lực, hiệu quả tham mưu, giúp việc cho Uỷ ban MTTQ Việt Nam; tiếp tục xây dựng, hoàn thiện đề án xác định vị trí việc làm để tinh gọn bộ máy, nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động của những cơ quan này. Cán bộ chuyên trách làm công tác Mặt trận từ Trung ương đến cấp huyện được chuẩn hóa về trình độ, bồi dưỡng kỹ năng, nghiệp vụ góp phần nâng cao chất lượng hoạt động; cán bộ Mặt trận cơ sở xã, phường thị trấn, Ban công tác Mặt trận ở khu dân cư được chú trọng bồi dưỡng nâng cao kỹ năng tuyên tuyền, vận động, xử lý tình huống.

Ban Thường trực Ủy ban MTTQ các cấp đã làm tốt công tác tham mưu thành lập và hoạt động của các Hội đồng tư vấn ở Trung ương và cấp tỉnh, Ban tư vấn ở cấp huyện, tổ chức tư vấn ở cấp xã. Các Hội đồng tư vấn, ban tư vấn, tổ tư vấn đã chủ động trong công tác phối hợp, tham mưu, tư vấn cho Ban Thường trực Ủy ban MTTQ các cấp những vấn đề liên quan trực tiếp đến hoạt động của Mặt trận, các thành viên của Mặt trận; tích cực tham gia giám sát, phản biện xã hội đối với các dự thảo nghị quyết, quyết định của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước.

Ban Thường trực Uỷ ban Trung ương MTTQ Việt Nam đã tổ chức các khóa bồi dưỡng, tập huấn chuyên môn, nghiệp vụ cho cán bộ làm công tác Mặt trân nhằm đáp ứng tốt hơn yêu cầu công tác mặt trận thời kỳ mới. Đoàn Chủ tịch Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam đã có Kết luận về “Tăng cường công tác bồi dưỡng để xây dựng đội ngũ cán bộ Mặt trận Tổ quốc Việt Nam các cấp đáp ứng yêu cầu tình hình mới”; đồng thời, chỉ đạo Trung tâm Bồi dưỡng cán bộ và Nghiên cứu khoa học MTTQ Việt Nam ngày càng hoàn thiện về tổ chức và nội dung hoạt động.

Ban Thường trực Uỷ ban Trung ương MTTQ Việt Nam đã chủ động đề xuất với các cơ quan của Đảng, Nhà nước có thẩm quyền về chế độ chính sách đối với cán bộ làm công tác Mặt trận; đề xuất, kiến nghị sửa đổi những bất hợp lý về tiền lương, phụ cấp đối với cán bộ chuyên trách làm công tác Mặt trận các cấp; đề xuất phụ cấp cho Trưởng ban công tác Mặt trận, Phó Chủ tịch Mặt trận cấp xã, Ban Chủ nhiệm Hội đồng tư vấn, Ban tư vấn, Ủy viên Ủy ban MTTQ các cấp, Ban Thanh tra nhân dân, Ban giám sát đầu tư của cộng đồng; kinh phí cho hoạt động giám sát, phản biện xã hội.

Trên cơ sở đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, Điều lệ của MTTQ Việt Nam, Uỷ ban Trung ương MTTQ Việt Nam đã chú trọng lãnh đạo, chỉ đạo Uỷ ban MTTQ các cấp đổi mới lề lối, tác phong công tác; phương pháp lãnh đạo, chỉ đạo, điều hành công tác mặt trận theo hướng có trọng tâm, trọng điểm, lấy cơ sở làm địa bàn hoạt động, lấy thành viên, hội viên là đối tượng ưu tiên trong thực hiện xây dựng các phong trào thi đua, các cuộc vận động. Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam chú trọng kiểm tra, giám sát, tổng kết thực tiễn; xây dựng các mô hình điểm để nghiên cứu, nhân rộng điển hình tiên tiến; chủ động giữ mối liên hệ chặt chẽ với các cơ quan lãnh đạo của Đảng, Nhà nước ở Trung ương và địa phương để thực hiện chức năng, nhiệm vụ của MTTQ Việt Nam cũng như tham gia quản lý cán bộ làm công tác Mặt trận...

Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam tổ chức Hội nghị Chủ tịch Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương năm 2023

Coi trọng công tác kiểm tra, giám sát, sơ kết, tổng kết việc tổ chức thực hiện Nghị quyết

Trong quá trình triển khai chương trình hành động từng nhiệm kỳ 5 năm và chương trình phối hợp thống nhất hành động hàng năm, MTTQ Việt Nam thường xuyên theo dõi, đôn đốc việc thực hiện Nghị quyết trong hệ thống.

 Trong chỉ đạo, hướng dẫn công tác Mặt trận, Ban Thường trực Uỷ ban Trung ương MTTQ Việt Nam yêu cầu Uỷ ban MTTQ các tỉnh, thành phố và các tổ chức thành viên sơ kết, tổng kết việc thực hiện Nghị quyết 23-NQ/TW và cụ thể hoá nội dung nghị quyết thành các văn bản hướng dẫn chuyên môn đối với việc đa dạng hoá các hình thức tập hợp quần chúng nhân dân và phối hợp thống nhất hành động với các tổ chức thành viên trong việc thực hiện đại đoàn kết toàn dân tộc.

Đầu năm 2008, Ban Thường trực Uỷ ban Trung ương MTTQ Việt Nam đã chỉ đạo, hướng dẫn hệ thống Mặt trận sơ kết Nghị quyết Trung ương 7 khóa IX (trong đó có Nghị quyết 23) và báo cáo kết quả triển khai thực hiện gửi một số cơ quan hữu quan. Trong quá trình tổng kết các nhiệm kỳ VI (2004), VII (2009), VIII (2014), IX (2019), MTTQ Việt Nam đều có đánh giá việc thực hiện Đại đoàn kết nhiệm kỳ qua, đồng thời, đưa các nội dung liên quan đại đoàn kết dân tộc vào nhiệm kỳ mới…

Thông qua kiểm tra, giám sát, sơ kết, tổng kết Nghị quyết, MTTQ Việt Nam kịp thời khắc phục những hạn chế, phát huy những kết quả đạt được, huy động sức mạnh của cả hệ thống chính trị trong việc thực hiện các nội dung của Nghị quyết, góp phần thực hiện tốt chính sách đại đoàn kết toàn dân tộc trong tình hình mới.

Những kết quả mà MTTQ Việt Nam đạt được trong việc triển khai thực hiện 02 Nghị quyết của BCHTW xuất phát từ những nguyên nhân sau:

Thứ nhất, Nghị quyết số 07-NQ/TW và Nghị quyết số 23-NQ/TW đã phản ánh đúng, kịp thời nhu cầu, nguyện vọng của các giai cấp, tầng lớp nhân dân, các dân tộc, tôn giáo, người Việt Nam ở nước ngoài về xây dựng khối đại đoàn kết toàn dân tộc phục vụ sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Nghị quyết có sức lan toả nhanh và quy tụ được tinh thần đại đoàn kết toàn dân tộc trong cộng đồng người Việt Nam ở trong nước và nước ngoài.

Thứ hai, Đảng, Nhà nước đã đánh giá cao và tạo điều kiện để MTTQ Việt Nam và các đoàn thể chính trị - xã hội tham gia xây dựng khối đại đoàn kết toàn dân tộc. Đảng khẳng định: đại đoàn kết toàn dân tộc trên nền tảng liên minh giai cấp công nhân với giai cấp nông dân và đội ngũ trí thức dưới sự lãnh đạo của Đảng là đường lối chiến lược của cách mạng Việt Nam; là nguồn sức mạnh, động lực chủ yếu, là nhân tố có ý nghĩa quyết định bảo đảm thắng lợi bền vững của sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Xây dựng khối đại đoàn kết toàn dân tộc là sự nghiệp của toàn dân tộc, của cả hệ thống chính trị trong đó nâng cao vị trí, vai trò của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các đoàn thể nhân dân là một trong những chủ trương, giải pháp chủ yếu để thực hiện đại đoàn kết toàn dân tộc.

Thứ ba, MTTQ Việt Nam đã có nhiều chủ trương, giải pháp, phương thức hoạt động đúng trong thực hiện Nghị quyết số 07-NQ/TW và Nghị quyết số 23- NQ/TW, đây vừa là thành tựu, vừa là nguyên nhân của những thành tựu đạt được trong sự nghiệp xây dựng khối đại đoàn kết toàn dân tộc. Không chỉ tìm ra các chủ trương, giải pháp đúng trong thực hiện Nghị quyết mà MTTQ Việt Nam và các đoàn thể chính trị xã hội còn ra sức đổi mới nội dung, phương thức hoạt động trên các mặt từ tuyên truyền, vận động, thuyết phục nhân dân đến việc tập hợp lực lượng, tổ chức các cuộc vận động, phong trào thi đua, tham gia xây dựng Đảng, Nhà nước…

TS.Nguyễn Hữu Dũng, Phó Chủ tịch Uỷ ban Trung ương MTTQ Việt Nam