Ông Đỗ Văn Chiến Bí thư Trung ương Đảng, Chủ tịch UBTƯ MTTQ Việt Nam,  chủ trì phiên họp thứ nhất Ban chỉ đạo xây dựng Đề án trình Bộ Chính trị về “Quy định chức năng, nhiệm vụ, tổ chức, bộ máy cơ quan UBTƯ MTTQ Việt Nam”

Đại hội lần thứ XIII của Đảng đã đề ra các chủ trương và giải pháp chủ yếu để xây dựng khối đại đoàn kết toàn dân tộc. Đó là thực hiện tốt chính sách xã hội, tạo điều kiện cho mọi giai cấp, tầng lớp xã hội phát triển vững mạnh. Nghị quyết Đại hội đã đề cao vai trò chủ thể, vị trí trung tâm của Nhân dân trong chiến lược phát triển đất nước, trong suốt quá trình xây dựng và bảo vệ Tổ quốc; phát huy cao độ dân chủ xã hội chủ nghĩa, bảo đảm quyền làm chủ của Nhân dân theo Hiến pháp và pháp luật; thực hiện phương châm “Dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra, dân giám sát, dân thụ hưởng”; xác định cơ chế “Đảng lãnh đạo, Nhà nước quản lý, Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức chính trị - xã hội làm nòng cốt” để Nhân dân làm chủ. Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức thành viên tiếp tục đổi mới nội dung và phương thức hoạt động để phát huy sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc, xây dựng và củng cố mối quan hệ gắn bó giữa Đảng, Nhà nước, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và Nhân dân, góp phần tích cực thực hiện nhiệm vụ chính trị và phát triển kinh tế - xã hội của đất nước.

Tại Hội nghị tổng kết công tác phối hợp giữa Chủ tịch nước và Đoàn Chủ tịch Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam năm 2021, trọng tâm phối hợp công tác năm 2022. Chủ tịch nước Nguyễn Xuân Phúc khẳng định trong công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc hiện nay, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam ngày càng có vai trò quan trọng góp phần tích cực củng cố, mở rộng và phát huy khối đại đoàn kết toàn dân, tăng cường sự đồng thuận trong xã hội, chăm lo đời sống Nhân dân; động viên Nhân dân phát huy tinh thần sáng tạo, đổi mới theo đường lối của Đảng, quy định của pháp luật, xây dựng đất nước; thực hiện giám sát, phản biện xã hội, tham gia xây dựng Đảng, chính quyền, mở rộng quan hệ quốc tế.

Qua thực tiễn tổ chức công tác Mặt trận Tổ quốc các cấp trong năm qua, có thể thấy những kết quả đạt được thể hiện trên một số phương diện chủ yếu sau:

Tuyên truyền, vận động các tầng lớp nhân dân đoàn kết, thi đua yêu nước và phát huy vai trò chủ thể của người dân trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc

Trước tình hình dịch Covid-19 diễn biến nhanh, phức tạp và khó lường, tác động tiêu cực đến tình hình phát triển kinh tế - xã hội của đất nước và sức khỏe, tính mạng, đời sống và thu nhập của người dân. Đoàn Chủ tịch Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam đã kịp thời ra Lời kêu gọi “Toàn dân đoàn kết, ra sức phòng, chống dịch bệnh Covid-19”. Ban Thường trực Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam đã hiệp thương, phối hợp và thống nhất hành động với các tổ chức thành viên nhanh chóng triển khai có hiệu quả chương trình "Triệu phần quà Đại đoàn kết tiếp sức đồng bào miền Nam vượt qua đại dịch Covid-19" và nhiều hoạt động thực tiễn ý nghĩa khác. Hưởng ứng Lời kêu gọi và Chương trình công tác của Mặt trận, đông đảo các tầng lớp nhân dân, các cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp cả ở trong nước và ngoài nước đã tích cực, nhiệt thành đóng góp tiền của, hàng hóa, vật tư, trang thiết bị cho Quỹ Vaccine và công tác phòng, chống dịch Covid-19. Nhiều tổ chức, cá nhân thiện nguyện đã trực tiếp đến giúp đỡ lực lượng tuyến đầu và Nhân dân vùng bị dịch bệnh nghiêm trọng, chăm lo, giúp đỡ những người dân bị ảnh hưởng bởi dịch Covid-19. Kết quả công tác vận động ủng hộ phòng, chống dịch Covid-19 từ ngày 1/5 đến ngày 15/12/2021: tổng số kinh phí và hiện vật đã vận động được: 21.803,2 tỷ đồng (qua hệ thống Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức thành viên là 13.003,3 tỷ đồng; qua Quỹ Vaccine là 8.799,9 tỷ đồng). Đã phân bổ, hỗ trợ và chi mua vaccine phòng Covid-19: 18.940 tỷ đồng; đã phân bổ 3.998.177 phần quà Đại đoàn kết và túi quà an sinh, giúp đỡ hộ gia đình, cá nhân khó khăn khi phải giãn cách xã hội, hỗ trợ mua thiết bị vật tư y tế, hỗ trợ lực lượng tuyến đầu tham gia phòng, chống dịch 11.264,3 tỷ đồng; Quỹ Vaccine đã chi 7.675,7 tỷ đồng theo chỉ đạo của Chính phủ.

Ở địa phương, Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, các tổ chức chính trị - xã hội, các tổ chức thành viên luôn bám sát cơ sở, địa bàn, nắm chắc tình hình các tầng lớp nhân dân, chủ động nắm tình hình, đánh giá tác động đến các đối tượng đoàn viên, hội viên và đề xuất chính sách, thực hiện nhiều biện pháp nhằm giảm bớt ảnh hưởng từ dịch bệnh Covid-19, nhất là đối với người nghèo, người lao động bị mất việc làm, Nhân dân ở vùng cách ly..., góp phần giúp đỡ đoàn viên, hội viên và Nhân dân vượt qua khó khăn do đại dịch.

Trong bối cảnh dịch bệnh Covid-19 diễn biến phức tạp, Mặt trận Tổ quốc đã chủ động khắc phục khó khăn, đổi mới phương thức tổ chức Ngày hội Đại đoàn kết toàn dân tộc theo hướng linh hoạt, phù hợp với các yêu cầu phòng, chống dịch. Đồng chí Tổng Bí thư, Chủ tịch nước, Thủ tướng Chính phủ, Chủ tịch Quốc hội đều dành thời gian đến dự với các khu dân cư, thể hiện sự quan tâm đặc biệt của Đảng và Nhà nước đối với Ngày hội của toàn dân. Nhiều địa phương gắn việc tổ chức Ngày hội với trao nhà Đại đoàn kết, tặng quà hộ nghèo, gia đình khó khăn do dịch bệnh Covid-19, phát triển quỹ khuyến học, vận động xây dựng nông thôn mới, đô thị văn minh... qua đó tăng cường sự gắn kết của Nhân dân trong khu dân cư. Theo thống kê, cả nước có hơn 26.400 phần quà được trao tặng cho các gia đình tiêu biểu, gia đình chính sách, gia đình có hoàn cảnh khó khăn; 11.562 nhà Đại đoàn kết được khánh thành và trao tặng trong dịp diễn ra Ngày hội.

Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam đã chủ trì phối hợp với các tổ chức thành viên phát động và tổ chức thực hiện các phong trào, các cuộc vận động đến đông đảo các tầng lớp nhân dân, phát huy tinh thần thi đua sáng tạo và nguồn lực trong xã hội góp phần thực hiện thắng lợi các mục tiêu, nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội, đảm bảo quốc phòng, an ninh của đất nước, thiết thực thực hiện việc học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh. Trọng tâm là thực hiện các cuộc vận động "Toàn dân đoàn kết xây dựng nông thôn mới, đô thị văn minh", “Người Việt Nam ưu tiên dùng hàng Việt Nam”, phong trào thi đua "Đoàn kết sáng tạo" và các hoạt động thực tiễn khác như: Giải báo chí "Vì sự nghiệp Đại đoàn kết toàn dân tộc", Giải báo chí toàn quốc “Báo chí với công tác đấu tranh phòng, chống tham nhũng, tiêu cực”, Lễ công bố “Sách Vàng sáng tạo Việt Nam”, phối hợp tổ chức Lễ tưởng niệm đồng bào và cán bộ, chiến sỹ hy sinh, tử vong trong đại dịch Covid-19... Năm 2021, Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam 4 cấp đã vận động Quỹ “Vì người nghèo” và chương trình an sinh xã hội được trên 6.034 tỷ đồng, trong đó: Quỹ “Vì người nghèo” 4 cấp vận động được trên 1.432 tỷ đồng; các cơ quan, đơn vị, tổ chức, cá nhân, doanh nghiệp ủng hộ chương trình an sinh xã hội trực tiếp tại các địa phương trên 4.871 tỷ đồng. Quỹ “Vì người nghèo” Trung ương đã phân bổ số tiền trên 58 tỷ đồng đến các địa phương để hỗ trợ làm nhà Đại đoàn kết, thăm và tặng quà Tết cho hộ nghèo. Ở địa phương, cùng với sự hỗ trợ của ngân sách Nhà nước và sự trợ giúp của cộng đồng, Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam các tỉnh, thành phố đã giúp đỡ xây mới và sửa chữa 39.073 căn nhà Đại đoàn kết cho người nghèo; hỗ trợ hàng triệu lượt người nghèo về sinh kế, khám, chữa bệnh, học tập...

Tăng cường vận động, tập hợp lực lượng trong tổ chức Mặt trận

Mặt trận Tổ quốc các cấp luôn quan tâm chăm lo cải thiện và nâng cao đời sống vật chất và tinh thần cho đồng bào dân tộc thiểu số, nhất là đồng bào ở vùng sâu, vùng xa, vùng đặc biệt khó khăn, vận động và giúp Nhân dân xóa đói, giảm nghèo, xây dựng nông thôn mới, cải thiện và nâng cao chất lượng đời sống vật chất và tinh thần. Bên cạnh đó, tổ chức nhiều chương trình ý nghĩa, kịp thời động viên, cổ vũ và phát huy vai trò của cá nhân tiêu biểu, các nhân sĩ, trí thức, người dân tộc thiểu số, chức sắc tôn giáo và cộng đồng người Việt Nam ở nước ngoài trên tinh thần cởi mở, độ lượng, tin cậy lẫn nhau, tích cực tham gia vào các công việc chung vì sự ổn định và phát triển toàn diện, bền vững của đất nước. Chủ tịch Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam đã chủ trì Hội nghị trực tuyến với các Hội đoàn và Ủy viên Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam là người Việt Nam ở 12 nước để nắm bắt tâm tư, nguyện vọng của kiều bào và cung cấp thông tin về thành công của Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng; cuộc bầu cử đại biểu Quốc hội khóa XV và đại biểu Hội đồng nhân dân các cấp nhiệm kỳ 2021 - 2026; tình hình phòng, chống dịch Covid-19; trao đổi, động viên kiều bào tiếp tục thực hiện tốt vai trò là cầu nối với các tổ chức, cá nhân góp phần hỗ trợ cho công tác đối ngoại nhân dân của Mặt trận và hướng về xây dựng quê hương, đất nước. Hiện nay, các cấp Mặt trận đang tiếp tục thực hiện Đề án “Tăng cường vận động, đoàn kết các tôn giáo ở nước ta hiện nay”; triển khai xây dựng Kế hoạch giám sát việc thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021 - 2030...

Phát huy vai trò Nhân dân tham gia xây dựng Đảng, xây dựng Nhà nước, góp phần tăng cường đồng thuận xã hội

Ngay từ rất sớm, Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam các cấp và các tổ chức thành viên đã chủ động, tích cực chuẩn bị các nội dung công tác bầu cử với nỗ lực và tinh thần quyết tâm cao cùng với Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Hội đồng bầu cử quốc gia, Chính phủ, các bộ, ngành, địa phương khắc phục mọi khó khăn, vừa tổ chức thành công cuộc bầu cử, vừa đáp ứng yêu cầu phòng, chống dịch Covid-19. Kết quả công tác bầu cử nổi bật 6 nhóm công việc: (1) Tham gia xây dựng các văn bản chỉ đạo, hướng dẫn quan trọng; phối hợp cùng với cơ quan nhà nước các cấp thành lập các tổ chức phụ trách bầu cử; (2) Chủ trì tổ chức hiệp thương, lựa chọn, giới thiệu những người ứng cử; (3) Chủ trì phối hợp với chính quyền cùng cấp ở xã, phường, thị trấn tổ chức hội nghị cử tri ở nơi cư trú để lấy ý kiến nhận xét và sự tín nhiệm của cử tri; (4) Chủ trì tổ chức các hội nghị cử tri để ứng cử viên gặp gỡ, tiếp xúc với cử tri, thực hiện quyền vận động bầu cử; (5) Tham gia tuyên truyền, vận động cử tri thực hiện quyền bầu cử; (6) Giám sát bầu cử tại các địa phương. Sự cố gắng, nỗ lực của cả hệ thống Mặt trận đã góp phần đem lại kết quả rất quan trọng: Tỉ lệ cử tri đi bầu cử đạt 99,6% tổng số cử tri cả nước, với 499 đại biểu Quốc hội trúng cử.

Đổi mới, đa dạng phương thức nắm, tập hợp tình hình Nhân dân, tổng hợp ý kiến, kiến nghị của cử tri và Nhân dân và phản ánh kịp thời với Đảng, Nhà nước

Ở Trung ương, Đoàn Chủ tịch Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam đã tổng hợp ý kiến, kiến nghị của cử tri và Nhân dân tại kỳ họp thứ 11, Quốc hội khóa XIV; kỳ họp thứ nhất và kỳ họp thứ hai, Quốc hội khóa XV. Trên cơ sở ý kiến, kiến nghị của cử tri và Nhân dân cả nước, Đoàn Chủ tịch đã đưa ra nhiều ý kiến, kiến nghị đến Quốc hội, Chính phủ, các bộ, ngành có liên quan, được dư luận đồng tình, đánh giá cao. Nhiều kiến nghị sau giám sát của Mặt trận đã được cơ quan có thẩm quyền giải quyết và phúc đáp, qua đó góp phần bảo đảm được quyền, lợi ích hợp pháp, chính đáng của Nhân dân. Năm 2021, Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam các địa phương đã xây dựng 7.138 báo cáo tình hình Nhân dân, với 53.378 ý kiến, kiến nghị được phản ánh, trong đó có 44.622 ý kiến, kiến nghị đã được cơ quan chức năng xử lý.

Công tác tuyên truyền, vận động và nắm tình hình Nhân dân được Mặt trận Tổ quốc thực hiện đa dạng qua hình thức trực tiếp và gián tiếp; công tác tiếp dân, đối thoại, giải quyết khiếu nại, tố cáo; tổ chức các hội nghị tiếp xúc cử tri; giám sát đánh giá sự hài lòng của người dân đối với cải cách thủ tục hành chính của các cơ quan nhà nước... Trong năm 2021, Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam các cấp ở các địa phương đã tổ chức trên 4.808 hội nghị đối thoại trực tiếp với người đứng đầu cấp ủy Đảng, chính quyền, qua đó phát huy quyền làm chủ của Nhân dân và giúp cấp ủy Đảng, chính quyền trực tiếp nắm bắt và chỉ đạo giải quyết, trả lời những ý kiến, kiến nghị, những khó khăn, bức xúc của Nhân dân, góp phần củng cố niềm tin của người dân đối với cấp ủy Đảng, chính quyền các cấp.

Mặt trận Tổ quốc các cấp giám sát và phản biện xã hội, tham gia góp ý hoàn thiện chính sách, pháp luật, qua đó đại diện bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của Nhân dân

Quyết định số 23-QĐ/TW ngày 30/7/2021 của Bộ Chính trị về “Quy chế công tác dân vận của hệ thống chính trị” đã quy định rõ trách nhiệm, cơ chế, phương thức công tác dân vận của tổ chức, cá nhân trong hệ thống chính trị theo tinh thần Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng, trong đó nêu rõ trách nhiệm phát huy dân chủ xã hội chủ nghĩa, vai trò giám sát, phản biện xã hội của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức chính trị - xã hội. Thực hiện vai trò, trách nhiệm của mình, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức chính trị - xã hội đã phối hợp tổ chức hoạt động giám sát, phản biện xã hội từ Trung ương đến địa phương. Theo báo cáo của Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam các cấp ở địa phương, trong năm 2021 đã tổ chức 22.559 cuộc giám sát và 4.819 cuộc phản biện xã hội. Sau giám sát và phản biện xã hội, ý kiến, kiến nghị của Mặt trận được kịp thời gửi đến các cơ quan có thẩm quyền đề nghị khắc phục những hạn chế, bất cập, rà soát chính sách, pháp luật phù hợp, đáp ứng với tình hình, góp phần giữ ổn định và phát triển kinh tế - xã hội ở địa phương, cơ sở. Các hội nghị phản biện xã hội đã nhận được sự tham gia nhiệt tình, tâm huyết của các nhà khoa học, các nhà quản lý, các chuyên gia… đóng góp những ý kiến, kiến nghị đã được các cơ quan có thẩm quyền tiếp thu và điều chỉnh phù hợp với tình hình kinh tế - xã hội cũng như nguyện vọng của Nhân dân.

Bài học kinh nghiệm từ thực tiễn tổ chức công tác Mặt trận các cấp

Thứ nhất, hệ thống Mặt trận Tổ quốc Việt Nam tiếp tục nhận được sự lãnh đạo, quan tâm sâu sát của các cấp uỷ Đảng, sự phối hợp chặt chẽ của Nhà nước, chính quyền các cấp ở địa phương; sự vào cuộc quyết liệt của cả hệ thống chính trị; sự tích cực phối hợp và thống nhất hành động của các tổ chức thành viên; nhất là sự ủng hộ, chia sẻ, tin tưởng của các tầng lớp nhân dân, các tổ chức, cá nhân, cộng đồng doanh nghiệp, người Việt Nam ở nước ngoài.

Thứ hai, cơ chế, chính sách về tạo điều kiện thuận lợi về cơ sở chính trị, pháp lý, thực tiễn cho hoạt động của Mặt trận tiếp tục hoàn thiện.

Thứ ba, việc xác định, lựa chọn, kịp thời điều chỉnh và triển khai đúng hướng, linh hoạt những nội dung trọng tâm, trọng điểm, thiết thực, hướng mạnh đến công tác phòng, chống dịch Covid-19 và an sinh xã hội.

Thứ tư, sự quyết liệt trong đổi mới nội dung, phương thức hoạt động của toàn hệ thống luôn được chú trọng, đề cao, nổi bật là sự chủ động, linh hoạt, sáng tạo, kế thừa những kết quả, kinh nghiệm trong những nhiệm kỳ qua; khơi dậy, phát huy sức mạnh tổng hợp của các tổ chức thành viên, trên cơ sở đặt lợi ích của quốc gia, dân tộc và Nhân dân lên trên hết, trước hết.

Một số giải pháp hoạt động của Mặt trận Tổ quốc các cấp, đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ xây dựng khối đại đoàn kết toàn dân tộc

Một là, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức thành viên tiếp tục làm tốt hơn nữa vai trò nòng cốt trong củng cố khối đại đoàn kết toàn dân tộc, tập hợp, vận động Nhân dân, góp phần cùng cả nước thực hiện thắng lợi Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng.

Hai là, nâng cao thực chất chất lượng hoạt động giám sát và phản biện xã hội, góp phần hoàn thiện các cơ chế, chính sách pháp luật tạo thuận lợi để Nhân dân phát huy quyền làm chủ, chủ động và tích cực tham gia xây dựng Đảng, xây dựng Nhà nước. Đồng thời, đa dạng hóa cách thức lắng nghe, tập hợp, tổng hợp ý kiến kiến nghị của cử tri và Nhân dân, để phản ánh với Đảng, Nhà nước.

Ba là, xây dựng, triển khai, tổ chức thực hiện các chương trình, kế hoạch, đề án đổi mới nội dung, phương thức hoạt động đạt hiệu quả thiết thực; tăng cường công tác hiệp thương phối hợp và thống nhất hành động tạo nên sức mạnh của hệ thống Mặt trận Tổ quốc Việt Nam từ Trung ương đến địa phương.

Bốn là, tiếp tục tổ chức các hoạt động thực tiễn thiết thực và có ý nghĩa để tạo sự lan tỏa, hun đúc tinh thần đoàn kết, ý chí tự lực, tự cường trong các tầng lớp nhân dân, tạo thành phong trào hành động cách mạng trong Nhân dân, góp phần thực hiện thắng lợi các mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội của đất nước.

Năm là, đẩy mạnh đoàn kết đồng bào dân tộc, tôn giáo, người Việt Nam ở nước ngoài và các nhân sĩ, trí thức, các giới, các giai tầng trong xã hội tham gia xây dựng đất nước, xây dựng khối đại đoàn kết dân tộc.

Nguyễn Kim Thoa - Văn phòng UBTW MTTQ Việt Nam