Những miền quê hạnh phúc

Không còn nỗi lo đi lại khó khăn trong mùa mưa lũ như những năm trước, người dân thôn Đồng Giang (xã Sơn Dương, TP Hạ Long) đang chung niềm vui háo hức khi cây cầu dân sinh bắc qua con suối chia đôi thôn chỉ còn ít ngày nữa là hoàn thành. Để niềm vui này được trọn vẹn, suốt từ nhiều tháng qua, ông Hoàng Xuân Diện, Trưởng Ban giám sát đầu tư của cộng đồng và các thành viên trong ban thường xuyên có mặt cùng với đơn vị thi công.

Ông Diện chia sẻ: Hoạt động của ban chỉ với mục tiêu duy nhất là đảm bảo cho cây cầu được xây dựng với chất lượng tốt nhất, phục vụ đời sống nhân dân được lâu dài và góp phần tạo diện mạo đẹp cho thôn, xã. Do đó chúng tôi xác định mình luôn phải đi trước một bước, nhìn ra được những thiếu sót ngay từ khâu chuẩn bị về vật liệu cát, xi măng, thép... Trong suốt quá trình thi công, chúng tôi phân công nhau có mặt hằng ngày cùng đội thợ để cho góp ý với từng hạng mục công trình. Cách làm này nhằm tránh được tình huống công trình đã xong mới nhận thấy sai sót, sẽ khiến cho việc khắc phục trở nên phức tạp, tốn kém không đáng có”.

Ban giám sát đầu tư của cộng đồng xã Sơn Dương (TP Hạ Long) đánh giá chất lượng thi công công trình cầu dân sinh tại thôn Đồng Giang.

Hết năm 2021, Quảng Ninh đã có 9/13 địa phương cấp huyện hoàn thành nhiệm vụ xây dựng NTM với 100% xã đạt NTM, 48 xã đạt NTM nâng cao, 22 xã đạt NTM kiểu mẫu. Hành trình hơn 1 thập kỷ với nguồn lực lớn gần 165.000 tỷ đồng gồm cả vốn ngân sách, tín dụng và xã hội hóa, đã tạo nên diện mạo mới cho khu vực nông thôn. Hàng ngàn công trình điện, đường, trường, trạm, kênh mương, nhà văn hóa... đã được xây mới, nâng cấp để phục vụ đời sống nhân dân. Tương ứng với đó là hàng nghìn ban giám sát đầu tư của cộng đồng tại các xã, thị trấn cũng được thành lập để đảm bảo ngân sách, nguồn đóng góp của nhân dân được sử dụng hiệu quả, đúng mục đích.

Ủy ban MTTQ cấp xã có trách nhiệm chủ trì thành lập ban giám sát cho từng chương trình, dự án tại địa phương đó. Mỗi ban phải có ít nhất 5 thành viên gồm đại diện MTTQ, thanh tra nhân dân và những người là đại diện người dân tại chính nơi có công trình được thi công. Phạm vi, mục tiêu hoạt động của đội ngũ này cũng được MTTQ các cấp triển khai theo quy định chung của tỉnh về thực hiện công tác giám sát đầu tư của cộng đồng tại Quyết định số 4700/QĐ-UBND ngày 14/11/2018 của UBND tỉnh.

Trong đó nêu rõ, yêu cầu đặt ra với việc giám sát là phải kịp thời, trung thực, khách quan; tổ chức giám sát cộng đồng phải chịu trách nhiệm về những thông tin, những ý kiến, kiến nghị của mình trước pháp luật. Như vậy sẽ góp phần giải quyết các vướng mắc về mặt bằng thi công; đảm bảo hoạt động đầu tư phù hợp với các quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất và thiết kế được duyệt, phù hợp với mục tiêu phát triển KT-XH; ngăn chặn, xử lý kịp thời các hoạt động xâm hại đến lợi ích của cộng đồng...

Ban giám sát đầu tư của cộng đồng xã Sơn Dương (TP Hạ Long) kiểm tra chất lượng công trình cầu dân sinh tại thôn Trại Me.

Dù là công trình giao thông, sản xuất, giáo dục, y tế... nếu được giám sát chặt chẽ ngay từ khâu thi công sẽ đảm bảo được chất lượng, tuổi thọ và phát huy tốt công năng lâu dài khi đưa vào khai thác. Thành quả đổi mới như vậy chính là một trong những yếu tố giúp cho mức độ hài lòng của người dân về kết quả xây dựng NTM được nâng cao. Chỉ tiêu này không phải một cách nói ước lượng mơ hồ, mà được đo lường rất cụ thể trong quá trình các địa phương làm hồ sơ, thủ tục đề nghị cấp có thẩm quyền xét công nhận đạt chuẩn NTM (theo Quyết định số 2540/QĐ-TTg ngày 30/12/2016 của Thủ tướng Chính phủ).

Đến nay, việc lấy ý kiến hài lòng của người dân về kết quả xây dựng NTM vẫn được MTTQ các cấp của Quảng Ninh chủ trì, phối hợp với các tổ chức chính trị - xã hội thực hiện theo hướng dẫn số 122/HD-MTTW-BTT, ngày 16/1/2019 của Trung ương MTTQ Việt Nam. Cũng không còn chỉ là một thủ tục trong khâu hoàn thiện hồ sơ, “ý kiến hài lòng” đã trở thành một trong những điều kiện chính để xét công nhận huyện NTM và huyện NTM nâng cao. Những miền quê hạnh phúc chỉ được thành hình khi người dân đã hài lòng, quy chế dân chủ được phát huy.

Rõ trọng tâm, không dàn trải

Ban giám sát đầu tư của cộng đồng, ban thanh tra nhân dân là một trong những hình thức giám sát quan trọng của MTTQ ở cơ sở, là hình thức phát huy dân chủ trực tiếp để nhân dân thực hiện quyền giám sát của mình trong lĩnh vực đầu tư, xây dựng cơ bản. Bên cạnh đó, công tác giám sát của MTTQ các cấp trong tỉnh còn ghi rất nhiều những dấu ấn mạnh mẽ trên tất cả các lĩnh vực đời sống.

Tuy nhiên, nội dung giám sát đều được lựa chọn rõ trọng tâm, trọng điểm, không dàn trải mà đi thẳng vào những vấn đề cấp thiết của xã hội, xuất phát từ yêu cầu, nguyện vọng của nhân dân và đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ chính trị của địa phương, cơ sở. Việc lựa chọn đúng, trúng, cũng đã giúp MTTQ chủ động trong xây dựng kế hoạch, lựa chọn phương pháp giám sát phù hợp, vừa phát huy năng lực chuyên môn của cán bộ của mặt trận trong công tác giám sát, tham gia xây dựng Đảng, chính quyền.

Đoàn công tác của Ủy ban MTTQ tỉnh Quảng Ninh giám sát việc thực hiện chính sách hỗ trợ người dân gặp khó khăn do Covid-19 tại thị trấn Quảng Hà, huyện Hải Hà (tháng 5/2022). Ảnh: Thanh Trường (Trung tâm TT&VH Hải Hà)

Những nhận định nêu trên đã được minh chứng rất cụ thể bằng các chương trình giám sát mà MTTQ các cấp triển khai trong thời gian vừa qua. Như trong năm 2021, nhiều chương trình giám sát của Ủy ban MTTQ tỉnh đã được cấp ủy, chính quyền và nhân dân ghi nhận, đánh giá cao, như: Giám sát thường xuyên, đột xuất, không báo trước về công tác tiếp công dân, giải quyết đơn thư khiếu nại, tố cáo tại cấp xã của 6/13 địa phương cấp huyện; giám sát việc rèn luyện, nêu gương tại nơi làm việc và nơi cư trú đối với 36 cán bộ, đảng viên là Chủ tịch, Phó Chủ tịch UBND cấp huyện; giám sát cuộc bầu cử ĐBQH và đại biểu HĐND các cấp nhiệm kỳ 2021-2026; giám sát chất lượng tổ chức và hoạt động của ban thanh tra nhân dân, ban giám sát đầu tư của cộng đồng; giám sát việc thực hiện các chính sách hỗ trợ người dân gặp khó khăn do đại dịch tại 7 đơn vị cấp huyện, 18 đơn vị cấp xã, 20 thôn, bản, khu dân cư...

MTTQ các địa phương cũng căn cứ vào chỉ đạo của cấp trên và tình hình tại cơ sở để chủ động tham mưu với cấp ủy, thống nhất với chính quyền cùng cấp, phối hợp chặt chẽ với các tổ chức thành viên trong công tác giám sát. Có thể kể đến hoạt động giám sát các công trình, dự án liên quan đến chỉnh trang đô thị tại TP Hạ Long; giám sát công tác GPMB, giải quyết chế độ chính sách đền bù, tái định cư cho người dân tại TX Quảng Yên, TP Móng Cái...

Ủy ban MTTQ tỉnh Quảng Ninh thông báo công khai kết quả giám sát cán bộ, đảng viên năm 2022.

Trong năm 2022, Quảng Ninh đẩy mạnh khôi phục toàn diện kinh tế - xã hội trong bối cảnh dịch Covid-19 được kiểm soát hiệu quả. Chương trình giám sát của MTTQ các cấp cũng theo đó mà đi sâu vào các nhóm nội dung, lĩnh vực trọng điểm, bám sát yêu cầu trong tình hình mới.

Nổi bật như: Giám sát cuộc bầu cử trưởng thôn, bản, khu phố nhiệm kỳ 2022 – 2025; giám sát việc nêu gương trong thực thi nhiệm vụ chuyên môn, nhiệm vụ đảng viên, rèn luyện đạo đức lối sống tại nơi làm việc và cư trú của 63 cán bộ chủ chốt của 16 sở, ngành trong tỉnh (theo chương trình kiểm tra, giám sát, thanh tra năm 2022 của Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh); giám sát việc chấp hành pháp luật trong giải quyết khiếu nại, tố cáo của công dân của một số địa phương; tiếp tục giám sát việc thực hiện chính sách hỗ trợ người dân gặp khó khăn do dịch Covid-19. Ủy ban MTTQ tỉnh cũng phối hợp với MTTQ các địa phương Uông Bí, Đông Triều, Quảng Yên tham gia giám sát việc thực hiện chính sách thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ và tái định cư cho 3.246 hộ dân bị ảnh hưởng bởi dự án đường ven sông tốc độ cao nối từ đường Cao tốc Hạ Long – Hải Phòng. MTTQ tỉnh cũng cử cán bộ tham gia các đoàn giám sát của Đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh, HĐND tỉnh, Viện Kiểm sát tỉnh về thực hiện các chính sách pháp luật, chương trình phát triển của tỉnh và các địa phương.

Dù là nhiệm vụ mới, khó, nhưng công tác giám sát đã và đang được MTTQ các cấp của Quảng Ninh triển khai với tinh thần trách nhiệm cao, đi đến cùng sự việc với chức năng, nhiệm vụ và điều kiện và năng lực của MTTQ ở mỗi cấp, mỗi địa phương. Qua đó, mặt trận góp phần giúp cho các cơ quan nhà nước hoạt động hiệu quả, và cốt lõi nhất là tạo sự đồng thuận xã hội, củng cố niềm tin vững chắc của các tầng lớp nhân dân vào Đảng, Nhà nước và hoạt động của hệ thống MTTQ Việt Nam.

Khẳng định bản lĩnh, năng lực của "người mặt trận"

Để hoạt động giám sát của MTTQ các cấp ngày càng có hiệu quả rõ rệt, thực sự đáp ứng yêu cầu phát huy dân chủ, đảm bảo quyền và lợi ích chính đáng của nhân dân, yêu cầu đặt ra cho mỗi cán bộ làm công tác mặt trận cũng ngày càng phải cao hơn. Nội dung về xây dựng đội ngũ, nâng cao năng lực nghiên cứu, học tập của cán bộ chuyên trách các cấp... thường xuyên được quán triệt trong chương trình công tác hằng năm của MTTQ các cấp.

Từ đó tiếp tục được MTTQ tỉnh và MTTQ các huyện, thị xã, thành phố cụ thể hóa thành giải pháp bồi dưỡng, nâng cao trình độ nghiệp vụ cho đội ngũ của mình qua các năm. Nổi bật như việc tập huấn công tác giám sát đối với từng nhiệm vụ trọng tâm như bầu cử ĐBQH và đại biểu HĐND các cấp, bẩu cử trưởng thôn, bản, khu phố. Tập huấn kỹ năng triển khai nghiên cứu, tổng hợp ý kiến, kiến nghị của các tầng lớp nhân dân, dân tộc, tôn giáo, nắm bắt dư luận xã hội.

Tổ chức giao ban trao đổi kinh nghiệm hoạt động giám sát, phản biện xã hội giữa các tổ chức thành viên của MTTQ, giữa các địa phương; giám sát toàn diện về chất lượng tổ chức và hoạt động của ban thanh tra nhân dân, ban giám sát đầu tư của cộng đồng trên địa bàn tỉnh... Trong quá trình triển khai, Ủy ban MTTQ tỉnh đã nhận được sự tham mưu, tư vấn rất hiệu quả từ Hội đồng tư vấn dân chủ - Pháp luật với thành viên đều là chuyên gia đang công tác tại các tổ chức Hội Luật gia, Đoàn luật sư, Trung tâm Trợ giúp pháp lý, Hội thẩm nhân dân...

Những năm qua, tỉnh Quảng Ninh tạo điều kiện để MTTQ thực hiện tốt nhất nhiệm vụ giám sát, phát huy rõ vai trò hoạt động của tổ chức mình theo đúng chủ trương, đường lối của Đảng, quy định của Hiến pháp, Luật MTTQ Việt Nam và hệ thống pháp luật hiện hành. Từ năm 2017 đến nay, hoạt động giám sát, phản biện xã hội của MTTQ được tích hợp vào chương trình chung của toàn tỉnh. Ủy ban Kiểm tra Tỉnh ủy là đầu mối điều phối thực hiện chương trình; tiếp nhận báo cáo công tác kiểm tra, giám sát, thanh tra, các kết luận, kiến nghị của các cơ quan, đơn vị... để theo dõi, điều phối và tổng hợp báo cáo Thường trực Tỉnh ủy.

Từng nhiệm vụ cụ thể được phân công rõ cơ quan chủ trì, cơ quan phối hợp giữa các cơ quan thanh tra, kiểm tra của Đảng, HĐND, MTTQ và các tổ chức chính trị - xã hội. Từ đó, các cuộc giám sát được triển khai theo hướng chuyên sâu, rõ phân công trách nhiệm chủ trì, phối hợp và giúp nâng cao hiệu quả giải quyết dứt điểm, thỏa đáng những vấn đề, lĩnh vực khó, nhạy cảm. Các báo cáo kết quả giám sát, kiến nghị của MTTQ tỉnh được xem xét tổng thể, đồng thời với kết luận giám sát của các cơ quan Đảng, chính quyền, đảm bảo cho kết luận cuối cùng được đa chiều, khách quan, không bỏ sót. Tránh xảy ra tình trạng khi người dân lên tiếng nhưng không đúng nơi, đúng chỗ, chính quyền thì chưa kịp thời lắng nghe; đến khi tổ chức tiếp nhận ý kiến thì người dân không còn muốn nói.

Ban giám sát đầu tư của cộng đồng phường Phương Nam (TP Uông Bí) giám sát thi công công trình "Nhà đại đoàn kết" cho hộ nghèo tại địa phương.

Công tác giám sát của MTTQ là hoạt động đặc thù, mang tính nhân dân, tính xã hội rộng rãi. Thông qua đó, chức năng đại diện, bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp, chính đáng của đoàn viên, hội viên và nhân dân của Mặt trận càng được thể hiện rõ nét. Cuộc sống được chăm lo về mọi mặt, dân chủ được phát huy là những yếu tố quan trọng đã góp phần gia tăng sự hài lòng và hạnh phúc của người dân, tạo thêm sinh lực mới cho khối đại đoàn kết trong toàn tỉnh mà MTTQ các cấp đóng vai trò trung tâm.

Hoàng Giang