Thành viên Ban công tác mặt trận thôn La Thạch, xã Phương Đình (huyện Đan Phượng, TP Hà Nội) giám sát việc xây dựng đường hoa trên địa bàn.

Quan tâm giám sát các chương trình, dự án ở vùng đồng bào DTTS

Giám sát và phản biện xã hội là nhiệm vụ quan trọng hằng năm của MTTQ Việt Nam và các tổ chức chính trị - xã hội. Trong năm 2022, Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam ban hành Kế hoạch số 388/KH-MTTW-UB về giám sát, phản biện xã hội đối với các chương trình, trong đó một trong những trọng tâm là giám sát, phản biện việc thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số (DTTS) và miền núi (MN), giai đoạn I (2021-2025).

Chương trình Mục tiêu Quốc gia phát triển kinh tế - xã hội (KT-XH) vùng đồng bào DTTS và MN được phê duyệt theo Quyết định số 1719/QĐ-TTg năm 2021, trong giai đoạn I từ 2021-2025 với tổng nguồn vốn hơn 137.000 tỷ đồng được chia thành 10 Dự án. Mục tiêu tổng quát của Chương trình nhằm khai thác tiềm năng, lợi thế của các địa phương trong vùng đồng bào DTTS, đẩy mạnh phát triển kinh tế, giảm nghèo nhanh và bền vững, đồng thời thu hẹp dần khoảng cách về mức sống, thu nhập của vùng đồng bào DTTS so với mặt bằng chung cả nước.

Chương trình được Thủ tướng Chính phủ ra Quyết định phê duyệt ngày 14/10/2021, gồm 10 dự án. Trong các dự án của Chương trình thì vai trò của MTTQ Việt Nam và các thành viên được thể hiện rõ ở dự án 10: Truyền thông, tuyên truyền, vận động trong vùng đồng bào DTTS và MN. Kiểm tra, giám sát, đánh giá việc tổ chức thực hiện Chương trình.

Phó Chủ tịch Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam Nguyễn Hữu Dũng cho biết: Với hệ thống chính sách toàn diện của Đảng và Nhà nước, sự chỉ đạo quyết liệt của Chính phủ, các bộ, ngành ở Trung ương, các cấp địa phương, cùng với sự nỗ lực vươn lên của đồng bào các dân tộc đã làm thay đổi rõ nét diện mạo nông thôn miền núi, vùng đồng bào dân tộc. Tốc độ tăng trưởng kinh tế của các tỉnh vùng đồng bào dân tộc sinh sống duy trì ở mức cao và tương đối ổn định, cơ cấu kinh tế chuyển dịch tích cực. Tỉ lệ hộ nghèo giảm nhanh, cơ sở hạ tầng từng bước được kiện toàn, đồng bộ hóa…

Tuy nhiên, việc phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào DTTS và MN hiện nay vẫn còn nhiều thách thức, một số chương trình, dự án còn thất thoát, lãng phí nên hiệu quả chưa cao, sự thụ hưởng chính sách của đồng bào các DTTS chưa được như mong muốn, vẫn còn những khoảng cách khá lớn về mức sống, thu nhập và điều kiện mọi mặt của vùng đồng bào DTTS và miền núi so với bình quân chung của cả nước.

Nhiều năm qua, MTTQ Việt Nam các cấp từ Trung ương đến cơ sở đã nỗ lực xây dựng và tổ chức thực hiện các chương trình, kế hoạch giám sát, tập trung vào các lĩnh vực liên quan trực tiếp đến quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của nhân dân, trong đó hoạt động giám sát các chương trình, dự án đầu tư ở vùng đồng bào DTTS trong những năm qua là một trong những nội dung được MTTQ các cấp quan tâm triển khai, đã thu được một số kết quả tích cực.

Xác định rõ vai trò của mình, Ban Thường trực Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam chủ trì hoạt động giám sát việc phân bổ nguồn ngân sách nhà nước và việc xác định đối tượng thụ hưởng các dự án thuộc Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển KT - XH vùng đồng bào DTTS và MN, giai đoạn 2021-2025; giám sát đầu tư của cộng đồng đối với các công trình, dự án tại cơ sở. Hình thức giám sát gồm tổ chức các đoàn giám sát, xem xét báo cáo của đối tượng giám sát; thực hiện giám sát đầu tư của cộng đồng đối với các công trình, dự án tại cơ sở.

Thực tiễn cho thấy, bên cạnh việc xây dựng các chủ trương, đường lối chính sách pháp luật của Nhà nước về phát triển KT - XH vùng đồng bào DTTS và MN, hoạt động giám sát thực tiễn tại các địa phương cho thấy MTTQ các cấp đóng vai trò vô cùng quan trọng trong việc tập hợp tâm tư nguyện vọng của người đồng bào DTTS, để có cơ sở nghiên cứu đề ra giải pháp cụ thể, phù hợp với tình địa phương, từng cộng đồng người đồng bào DTTS, từ đó thực hiện hiệu quả các Dự án của Chương trình Mục tiêu quốc gia.

Xây dựng kế hoạch, tổ chức giám sát ngay từ khi bắt đầu triển khai

Sau khi Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định số 1719/QĐ-TTg, để tiếp tục phát huy vai trò, trách nhiệm của Ủy ban MTTQ Việt Nam các cấp trong giám sát thực hiện Chương trình Mục tiêu quốc gia phát triển KT- XH vùng đồng bào DTTS và miền núi giai đoạn 2021 - 2030, giai đoạn I: từ năm 2021 đến năm 2025, Ban Thường trực UBTƯ MTTQ Việt Nam đã ban hành Kế hoạch số 537/KH-MTTW-BTT và Kế hoạch số 595/KH-MTTW-BTT về triển khai thực hiện và giám sát thực hiện Chương trình năm 2022 với các nội dung, yêu cầu cụ thể để thực hiện từ cấp Trung ương đến Ủy ban MTTQ các địa phương vùng đồng bào DTTS và MN.

Tại một số hội thảo do Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam tổ chức ở một số địa phương mới đây, nhiều ý kiến cho rằng, với vai trò giám sát các chương trình, dự án đầu tư ở vùng đồng bào DTTS và MN, Đảng, Nhà nước đã ban hành một hệ thống chính sách khá toàn diện, tác động đến mọi mặt của đời sống chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội, đảm bảo an ninh, quốc phòng vùng DTTS.

Các đại biểu nhấn mạnh, muốn phát huy tối đa vai trò giám sát của MTTQ Việt Nam các cấp thì cần phải bồi dưỡng, nâng cao kiến thức, chất lượng đội ngũ cán bộ Mặt trận, đồng thời cũng cần sự tham gia của toàn thể quần chúng Nhân dân trong vai trò giám sát thực hiện Chương trình Mục tiêu quốc gia tại các địa phương. Mặt khác, cần tiếp tục làm rõ vai trò, trách nhiệm của MTTQ Việt Nam các cấp trong triển khai thực hiện và giám sát thực hiện Chương trình Mục tiêu quốc gia phát triển KT-XH vùng đồng bào DTTS và MN.

Bên cạnh đó, phân tích, đánh giá thực trạng công tác giám sát của MTTQ các địa phương đối với các chương trình, dự án đầu ở vùng đồng bào DTTS thời gian qua và đối với Chương trình Mục tiêu quốc gia phát triển KT- XH vùng đồng bào DTTS và miền núi hiện nay theo Quyết định số 1719/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ, chỉ ra các kết quả đạt được, những khó khăn, hạn chế, bất cập và nguyên nhân. Từ đó, tìm ra các giải pháp khắc phục khó khăn, hạn chế và phát huy vai trò của MTTQ Việt Nam các cấp trong triển khai thực hiện và giám sát thực hiện Chương trình Mục tiêu quốc gia phát triển KT-XH vùng đồng bào DTTS và miền núi trong thời gian tới.

Phó Chủ tịch Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam Nguyễn Hữu Dũng đề nghị, MTTQ các cấp cần đẩy mạnh công tác tuyên truyền, phổ biến chủ trương của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước và các văn bản triển khai thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển KT - XH vùng đồng bào DTTS và MN nhằm tạo sự thống nhất cao của cả hệ thống chính trị và sự đồng thuận cao trong các tầng lớp nhân dân.

Đồng thời nắm chắc việc triển khai các chương trình, dự án đầu tư ở vùng đồng bào DTTS ở địa phương hằng năm để chủ động xây dựng kế hoạch giám sát và tổ chức giám sát ngay từ khi bắt đầu triển khai; cần lựa chọn nội dung giám sát phù hợp với tình hình thực tế của địa phương và tiến độ đầu tư; phát huy vai trò của người dân và cộng đồng trong giám sát thực hiện chương trình…/.

Nam Khánh