Mô hình khu dân cư tự quản bảo vệ môi trường được Mặt trận tỉnh Bắc Kạn triển khai xây dựng, nhân rộng tại nhiều địa phương.

Trước khi chọn điểm xây dựng mô hình, Ban Thường trực Ủy ban Mặt trận Tổ quốc tỉnh Bắc Kạn thành lập đoàn khảo sát nắm tình hình thực tế về công tác bảo vệ môi trường tại một số khu dân cư trên địa bàn tỉnh nhằm nắm rõ từng hộ gia đình, thực trạng về mối quan hệ giữa xóa đói giảm nghèo và công tác bảo vệ môi trường. làm việc với cấp ủy Đảng, chính quyền, MTTQ và các đoàn thể tại xã và các khu dân cư thực hiện mô hình điểm. Sau khi khảo sát tình hình thực tế Ban TT Uỷ ban MTTQ tỉnh Bắc Kạn đã xây dựng Kế hoạch thực hiện trong đó xác định nội dung và tiến độ thực hiện. Qua khảo sát thực tế, mỗi năm chọn từ 1 đến 2 khu dân cư làm điểm. Nhân "Tháng hành động vì môi trường" và ngày môi trường Thế giới (05/6) hàng năm; MTTQ tỉnh đã phối hợp với Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh, MTTQ các huyện mít tinh, tuyên truyền về công tác bảo vệ môi trường tại các khu dân cư thực hiện mô hình điểm; MTTQ các cấp phối hợp với ngành chức năng tuyên truyền vận động cán bộ và các tầng lớp nhân dân nâng cao nhận thức, trách nhiệm của mỗi tổ chức, cá nhân, cơ quan, đơn vị về nguyên nhân tác hại của ô nhiễm môi trường, sự biến đổi khi hậu, sự suy giảm đa dạng sinh học, những lợi ích của bảo tồn đa dạng sinh học, bảo tồn tài nguyên thiên nhiên, phối hợp với Sở Tài nguyên và Môi trường tổ chức các lớp tập huấn về công tác bảo vệ môi trường, Luật bảo vệ môi trường cho nhân dân trên địa bàn khu dân cư, trong đó tập trung tuyên truyền nhân dân thực hiện tốt các nhiệm vụ như: bảo vệ và phát triển cảnh quan thiên nhiên, phát triển năng lượng sạch, năng lượng tái tạo và sản phẩm thân thiện với môi trường, bảo vệ môi trường trong hoạt động sản xuất, kinh doanh, dịch vụ, nói không với rác thải nhựa; bảo vệ môi trường đô thị, khu dân cư, hộ gia đình tổ chức tự quản bảo vệ môi trường về các tiêu chí để Mặt trận Tổ quốc công nhận là khu dân cư đạt mô hình điểm, đồng thời tuyên truyền các nội dung bảo vệ môi trường trong cuộc vận động "Toàn dân đoàn kết xây dựng nông thôn mới đô thị văn minh".

Từ việc xây dựng mô hình đã góp phần nâng cao nhận thức của cấp ủy Đảng, chính quyền, đoàn thể và các tầng lớp nhân dân ở khu dân cư về nhiệm vụ bảo vệ môi trường. Tại các khu dân cư thực hiện mô hình điểm cấp ủy đảng, chính quyền đã tạo điều kiện, các tầng lớp nhân dân đồng tình hưởng ứng. Thông qua các hoạt động tuyên truyền, vận động nhận thức của nhân dân trên địa bàn khu dân cư được nâng lên rõ rệt. Người dân đã có ý thức trong việc giữ gìn vệ sinh, sử dụng nguồn nước sạch, xây bể chứa nước, nhà tắm, công trình vệ sinh của các hộ gia đình hợp lý; nước thải, rác thải được sử lý đảm bảo đúng quy định; đóng góp đầy đủ các loại phí bảo vệ môi trường. Đồng thời tổ chức thành lập Tổ tự quản bảo vệ môi trường và chia thành nhiều nhóm nhỏ theo khu vực khu dân cư. Các hoạt động tự quản từng bước đi vào nền nếp, được duy trì đều đặn, thường xuyên, góp phần giữ gìn vệ sinh trên địa bàn khu dân cư. Hàng tuần, Tổ tự quản tổ chức vệ sinh chung vào ngày cuối tuần, riêng các hộ gia đình hàng ngày phải thực hiện tốt việc vệ sinh, phát quang bụi rậm xung quanh gia đình, bảo đảm sạch sẽ thoáng mát. Qua thời gian thực hiện mô hình điểm, nét nổi bật nhất là đã làm thay đổi nhiều nhận thức của người dân về bảo vệ môi trường, mọi người đã có ý thức thực hiện vệ sinh môi trường trong sinh hoạt hàng ngày hơn. Đến nay đã có 90% số hộ gia đình được sử dụng nước sạch, nước hợp vệ sinh; trên 90% hộ gia đình có công trình vệ sinh; 100% số hộ tham gia chăn nuôi đều có bể chứa phân và an toàn đối với khu vực sinh hoạt của con người. Từ đó, các chất thải sinh hoạt trong mỗi gia đình đều được thu gom đến đúng nơi quy định, rác thải khô gom vào hố để đốt. Nếu như trước đây một số đoạn đường có bóng mát, bà con thường buộc trâu, bò làm ảnh hưởng đến môi trường thì nay hiện tượng đó không còn, đường làng đã được vệ sinh sạch sẽ. Đặc biệt, tình trạng chăn thả rông gia súc đã không còn, tình trạng vứt túi nilon, vỏ bao bì thuốc bảo vệ thực vật ở cống rãnh, trên các cánh đồng thì nay cơ bản đã được thu gom và sử lý đúng nơi quy định.

Thông qua việc xây dựng mô hình điểm, nội dung bảo vệ môi trường đã được cụ thể hóa, đồng thời là một trong những tiêu chí để đánh giá xếp loại gia đình văn hóa, khu dân cư văn hóa trong Cuộc vận động "Toàn dân đoàn kết xây dựng nông thôn mới, đô thị văn minh". Các khu dân cư xây dựng mô hình điểm đã bổ sung nội dung bảo vệ môi trường vào hương ước, quy ước xây dựng khu dân cư văn hóa. 100% các hội gia đình tại khu dân cư điểm đã ký cam kết thực hiện tốt công tác bảo vệ môi trường. Hàng năm Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam tỉnh đã phối hợp với ngành môi trường biên soạn tài liệu, tờ rơi phát tới từng người dân trên địa bàn khu dân cư thực hiện mô hình, tổ chức tuyên truyền vận động nhân dân giữ gìn và bảo vệ môi trường, tuyên truyền chủ trương, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước trong lĩnh vực bảo vệ môi trường, đề cao vai trò của MTTQ, các đoàn thể nhân dân, các tổ chức xã hội trong việc tuyên truyền, vận động nhân dân thực hiện và giám sát việc thực thi pháp luật về môi trường... Mỗi khu dân cư làm điểm đã được hỗ trợ kinh phí ban đầu cho tổ tự quản và hỗ trợ thùng rác công cộng.

Cùng với những kết quả đạt được trong bảo vệ và xử lý môi trường, người dân ở khu dân cư thực hiện điểm đã có những chuyển biến tích cực trong việc phát triển kinh tế. Đa số hộ dân làm nông nghiệp nên việc chuyển đổi cơ cấu cây trồng, vật nuôi được đặc biệt quan tâm, góp phần giảm tỷ lệ hộ nghèo qua từng năm, đời sống của nhân dân từng bước được ổn định và phát triển. Đồng thời, bà con nhân dân đã quan tâm chung sức xây dựng đường giao thông nông thôn.

Để đạt được nhiều kết quả trong công tác chỉ đạo, hướng dẫn xây dựng mô hình điểm thu gom, phân loại xử lý rác thải tại nguồn ở cộng đồng dân cư phải nói đến sự phối hợp và vào cuộc của các tổ chức thành viên triển khai xây dựng các mô hình bảo vệ môi trường: Hội LHPN, Hội Nông dân, Đoàn TNCS Hồ Chí Minh Hội Cựu chiến binh tỉnh...đã quan tâm chỉ đạo, hướng dẫn các huyện, thành phố và cơ sở tích cực tuyên truyền và vận động các hộ gia đình đoàn viên, hội viên tham gia thực hiện các mô hình bảo vệ môi trường và ứng phó biến đổi khí hậu.

Tùng Lâm