Quang cảnh Hội thảo

Phát biểu khai mạc Hội thảo, TS Nguyễn Hữu Dũng, nguyên Phó Chủ tịch UBTƯ MTTQ Việt Nam cho biết, MTTQ Việt Nam và các tổ chức chính trị - xã hội đóng vai trò làm nòng cốt trong việc đảm bảo cho nhân dân làm chủ, thực hiện quyền dân chủ và tham gia xây dựng và hoàn thiện nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa. Tuy nhiên, trong việc phát huy quyền làm chủ của nhân dân, MTTQ Việt Nam và các tổ chức chính trị - xã hội còn bộc lộ những hạn chế nhất định.

TS Nguyễn Hữu Dũng, nguyên Phó Chủ tịch UBTƯ MTTQ Việt Nam, Chủ nhiệm đề tài phát biểu tại Hội thảo

Theo TS Nguyễn Hữu Dũng, những kết quả đạt được cũng như những tồn tại, hạn chế đang yêu cầu đòi hỏi MTTQ Việt Nam và các tổ chức chính trị - xã hội cần tiếp tục đổi mới nội dung, phương thức hoạt động nhằm thực hiện tốt chức năng, nhiệm vụ, nhất là thực hiện tốt vai trò nòng cốt để nhân dân thực hiện quyền làm chủ. Đó là việc cần xác định rõ nội dung, hình thức, phương thức, cơ chế để giải quyết tốt những vấn đề đặt ra nhằm nâng cao chất lượng thực hiện dân chủ trực tiếp và dân chủ gián tiếp, nâng cao chất lượng công tác giám sát, phản biện xã hội.

Tại Hội thảo, các chuyên gia, nhà khoa học đã tập trung thảo luận, góp ý làm rõ những vấn đề lý luận về vai trò nòng cốt của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức chính trị - xã hội để nhân dân làm chủ trong thời kỳ phát triển mới của đất nước. Đánh giá thực trạng và xác định nguyên nhân của thực trạng phát huy vai trò nòng cốt của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức chính trị - xã hội để nhân dân làm chủ qua gần 40 năm đổi mới; nhận diện rõ các vấn đề thực tiễn đặt ra cần được giải quyết nhằm phát huy vai trò nòng cốt của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức chính trị - xã hội để nhân dân làm chủ trong thời kỳ phát triển mới của đất nước. Đề xuất quan điểm, phương hướng, nhiệm vụ và giải pháp phát huy vai trò nòng cốt của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức chính trị - xã hội để nhân dân làm chủ đến năm 2030 và tầm nhìn đến năm 2045.

TS Nguyễn Văn Pha, Ủy viên Đoàn Chủ tịch UBTƯ MTTQ Việt Nam phát biểu tại Hội thảo

Nêu ý kiến tại Hội thảo, TS Nguyễn Văn Pha, Ủy viên Đoàn Chủ tịch UBTƯ MTTQ Việt Nam cho rằng, giai đoạn hiện nay đặt ra nhiều yêu cầu mới đối với việc phát huy quyền làm chủ của nhân dân. Việt Nam đang đẩy mạnh chuyển đổi số, xây dựng Chính phủ điện tử, Chính phủ số, hướng tới quản trị quốc gia hiện đại, minh bạch, lấy người dân làm trung tâm phục vụ. Quá trình hoàn thiện thể chế kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa đòi hỏi hệ thống pháp luật phải đồng bộ, khả thi, công khai, minh bạch. Nhân dân cần được tham gia sâu rộng hơn, thực chất hơn vào quá trình xây dựng chính sách, pháp luật.

"Đối với MTTQ Việt Nam và các tổ chức chính trị-xã hội, yêu cầu đặt ra là phải chuyển mạnh từ “tham gia” sang “chủ động đề xuất”; từ góp ý ở giai đoạn cuối sang tham gia ngay từ khâu hình thành chính sách; từ phản ánh đơn lẻ sang tổng hợp, phân tích có chiều sâu, có luận cứ khoa học", TS Nguyễn Văn Pha gợi mở.

Theo TS Nguyễn Văn Pha, việc tham gia của Mặt trận và các tổ chức thành viên không chỉ dừng lại ở tính chất “tham vấn”, “lấy ý kiến” mà cần được thể chế hóa thành quyền và trách nhiệm bắt buộc trong các giai đoạn quan trọng như đề xuất sáng kiến lập pháp, tham gia soạn thảo, phản biện chính sách, đánh giá tác động pháp luật.

"Cần sửa đổi, bổ sung các quy định của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật, Luật MTTQ Việt Nam theo hướng quy định rõ trách nhiệm của cơ quan chủ trì soạn thảo trong việc tiếp thu, giải trình ý kiến của Mặt trận và các tổ chức chính trị-xã hội, coi đây là một tiêu chí bắt buộc khi trình dự án luật, nghị quyết ra Quốc hội, Chính phủ", TS Nguyễn Văn Pha đề xuất.

Cũng theo TS Nguyễn Văn Pha, để làm tốt vai trò nòng cốt trong việc xây dựng pháp luật, cơ chế, chính sách để nhân dân thực hiện quyền làm chủ, cần Đổi mới và nâng cao chất lượng hoạt động phản biện xã hội đối với dự thảo chính sách, pháp luật; Phát huy vai trò đại diện, tập hợp, phản ánh ý chí, nguyện vọng của Nhân dân vào quá trình xây dựng pháp luật; Tăng cường năng lực đội ngũ cán bộ Mặt trận và các tổ chức chính trị - xã hội trong lĩnh vực pháp luật, chính sách; Hoàn thiện cơ chế phối hợp giữa Mặt trận, các tổ chức chính trị - xã hội với Quốc hội, Chính phủ và chính quyền các cấp; Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ số trong việc phát huy dân chủ và tham gia xây dựng pháp luật; Tăng cường giám sát việc thực thi pháp luật và cơ chế, chính sách liên quan đến quyền làm chủ của Nhân dân;...

PGS.TS Lê Bá Trình, Ủy viên Đoàn Chủ tịch UBTƯ MTTQ Việt Nam phát biểu tại Hội thảo

Đề cập đến phương thức làm chủ của nhân dân trong giai đoạn phát triển mới của đất nước, PGS.TS Lê Bá Trình, Ủy viên Đoàn Chủ tịch UBTƯ MTTQ Việt Nam nêu rõ, trong thời kỳ phát triển mới của đất nước, người dân thực hiện quyền làm chủ trực tiếp không phải chỉ bằng sự hiện diện của bản thân để thảo luận và biểu quyết tại các cuộc họp, bầu cử đại biểu Quốc hội, đại biểu Hội đồng nhân dân các cấp; hội nghị trưng cầu ý dân, giám sát xã hội tại cộng đồng, đối thoại với cán bộ chủ chốt, trả lời các bảng hỏi trong điều tra xã hội … mà người dân còn thực hiện các hình thức này thông qua phương tiện internet, mạng xã hội (Facebook, Zalo, Viber …), hội họp trực tuyến…

“Phương thức làm chủ trên nền tảng của khoa học, công nghệ, nhất là công nghệ thống tin. Trong thời kỳ phát triển của đất nước, công nghệ thông tin: Mạng xã hội, Chat GPT, AI…là phương thức giao tiếp mới, nhanh nhạy và hiệu quả để chuyển tải ý kiến, nguyện vọng, sự giám sát của người dân đến các tổ chức, cá nhân trong hệ thống chính trị.”, PGS.TS Lê Bá Trình gợi mở.

TS Tạ Văn Sỹ, nguyên Giám đốc Trung tâm bồi dưỡng cán bộ và nghiên cứu khoa học MTTQ Việt Nam phát biểu tại Hội thảo

TS Tạ Văn Sỹ, nguyên Giám đốc Trung tâm bồi dưỡng cán bộ và nghiên cứu khoa học MTTQ Việt Nam cho rằng, trước yêu cầu phát triển mới, những tồn tại, hạn chế vẫn đặt ra nhiều thách thức đòi hỏi Mặt trận phải tiếp tục đổi mới mạnh mẽ hơn nữa; phải nâng cao năng lực nắm bắt tình hình nhân dân, phải sâu sát, chủ động trong đại diện, bảo vệ quyền lợi nhân dân; phải thực chất, hiệu quả hơn trong giám sát, phản biện; phải hiện đại hóa phương thức vận động trong bối cảnh chuyển đổi số và sự đa dạng lợi ích xã hội.

"Để tiếp tục phát huy vai trò nòng cốt trong giai đoạn mới, Mặt trận cần kiên định với mục tiêu “lấy nhân dân làm trung tâm”, củng cố niềm tin của nhân dân đối với Đảng và Nhà nước; đồng thời chủ động tham mưu hoàn thiện thể chế dân chủ ở cơ sở, nâng cao hiệu lực phối hợp với chính quyền; phát huy trí tuệ, sức mạnh của hệ thống chính trị và toàn dân trong xây dựng và bảo vệ Tổ quốc", TS Tạ Văn Sỹ kiến nghị.

TS Nguyễn Văn Hùng, nguyên Phó Trưởng Ban Dân vận Trung ương phát biểu tại Hội thảo

TS Nguyễn Văn Hùng, nguyên Phó Trưởng Ban Dân vận Trung ương cũng cho rằng, cần nâng cao nhận thức thống nhất và trách nhiệm của các cấp ủy, tổ chức đảng, đội ngũ cán bộ, đảng viên, nhất là các cấp ủy, đội ngũ cán bộ lãnh đạo, quản lý chủ chốt, cán bộ cấp chiến lược và người đứng đầu về dân chủ, về vai trò “nòng cốt chính trị” của MTTQ và các tổ chức chính trị - xã hội trong thực hiện quyền làm chủ của nhân dân. Các cấp ủy, tổ chức đảng, đội ngũ cán bộ, đảng viên cần thực hiện tốt chức trách, nhiệm vụ góp phần nâng cao năng lực lãnh đạo của Đảng đối với MTTQ và các tổ chức chính trị - xã hội để nhân dân làm chủ một cách thực sự trên tất cả các lĩnh vực của đời sống xã hội.

Cùng với đó cần nâng cao năng lực hoạch định đường lối, chủ trương của Đảng, nhất là năng lực định hướng chính trị cho xây dựng tổ chức bộ máy và đổi mới phương thức hoạt động của Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức chính trị - xã hội nhằm mục tiêu phát huy quyền làm chủ của Nhân dân. Năng lực lãnh đạo, cầm quyền phụ thuộc trước hết vào bản lĩnh chính trị, trình độ, trí tuệ của các cơ quan lãnh đạo của Đảng, của đội ngũ cán bộ, đảng viên.

“Cần phát huy vai trò nòng cốt chính trị của Mặt trận Tổ quốc tham gia vào công tác kiểm tra, giám sát và kỷ luật đảng; trong công tác thanh tra, kiểm toán, xử lý sai phạm; đẩy mạnh nghiên cứu lý luận, tổng kết thực tiễn về thực hành dân chủ xã hội chủ nghĩa, phát huy quyền làm chủ của Nhân dân, truyền thống và sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc; xác định cơ sở, nội dung cốt lõi, nguyên tắc và các hình thức, biện pháp liên minh giai cấp công nhân với giai cấp nông dân, đội ngũ trí thức và các tầng lớp nhân dân trong giai đoạn mới. Xây dựng và triển khai Chiến lƣợc đại đoàn kết toàn dân tộc đến năm 2035, tầm nhìn đến năm 2045”, ông Hùng nêu ý kiến

TS Nguyễn Hữu Dũng, nguyên Phó Chủ tịch UBTƯ MTTQ Việt Nam, Chủ nhiệm đề tài phát biểu tại Hội thảo

Có thể khẳng định, những ý kiến tham luận tại Hội thảo sẽ góp phần luận giải những vấn đề lý luận về vai trò của nhân dân, việc phát huy vai trò của nhân dân cũng như quan điểm Đảng lãnh đạo, Nhà nước quản lý, MTTQ và các tổ chức chính trị xã hội làm nòng cốt để nhân dân làm chủ trong công cuộc đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước và hội nhập quốc tế hiện nay.

Từ nghiên cứu thực tiễn Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức chính trị xã hội làm nòng cốt để nhân dân làm chủ, đề tài rút ra những bài học kinh nghiệm, đề xuất những giải pháp, kiến nghị với Đảng, Nhà nước để Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức chính trị xã hội thực hiện tốt nhất chức năng, nhiệm vụ làm nòng cốt để nhân dân làm chủ đến năm 2030 và tầm nhìn đến 2045.

Hương Diệp - ảnh Hoài Nam