Ông Đỗ Văn Chiến, Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Trung ương Đảng, Chủ tịch Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam phát biểu trước Quốc hội

Chủ tịch Đỗ Văn Chiến cho biết, dự án luật đã bám sát và thực hiện đúng các chủ trương của Đảng, tham chiếu các quy định của Hiến pháp và các luật liên quan. Phạm vi được nghiên cứu sửa đổi phục vụ chủ yếu cho sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy gọn, mạnh, hiệu lực, hiệu quả.

“Cơ quan tham mưu của MTTQ Việt Nam đã xây dựng đề án rất công phù, dày dặn, có đầy đủ căn cứ chính trị, căn cứ pháp lý, gần với thực tiễn kèm theo tờ trình.”, Chủ tịch Đỗ Văn Chiến nêu rõ.

Về các nội dung đại biểu quan tâm, trong đó có việc làm rõ, sâu sắc hơn tính chất trực thuộc và chủ động sáng tạo của các tổ chức chính trị - xã hội khi về trực thuộc MTTQ Việt Nam, Chủ tịch Đỗ Văn Chiến nêu rõ, về tính chất trực thuộc đã hợp nhất, thành lập cơ quan tham mưu giúp việc chung của MTTQ Việt Nam và các tổ chức chính trị - xã hội. Người đứng đầu của các tổ chức chính trị - xã hội đồng thời sẽ được hiệp thương cử giữ chức danh Phó Chủ tịch Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam. Tổ chức Đảng của MTTQ Việt Nam, các tổ chức chính trị - xã hội đều là tổ chức trực thuộc Đảng ủy MTTQ, các đoàn thể Trung ương và định hướng lãnh đạo hoạt động chung và sẽ lãnh đạo chỉ đạo công tác tổ chức cán bộ, quản lý tài sản, tài chính.

Ông Đỗ Văn Chiến, Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Trung ương Đảng, Chủ tịch Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam phát biểu trước Quốc hội

Về tính chất chủ động sáng tạo của các tổ chức chính trị - xã hội, Chủ tịch Đỗ Văn Chiến cho biết, những nội dung đó được thể hiện ở 3 yếu tố cơ bản:

Thứ nhất, khi triển khai thực hiện, các tổ chức chính trị - xã hội vẫn tổ chức đại hội, ban hành điều lệ của mình, bầu ban chấp hành, ban thường vụ, chủ tịch, phó chủ tịch như hiện nay, vẫn là một tổ chức riêng.

Thứ hai, trong hoạt động của mình, các tổ chức chính trị - xã hội chủ động tổ chức phối hợp công tác với các cơ quan ban, bộ, ngành, tỉnh, thành phố có liên quan theo điều lệ của tổ chức mình và chức năng nhiệm vụ được giao. Trong đó Luật Công đoàn đã nhấn mạnh sâu sắc, đậm nét vai trò thực hiện pháp lý của Công đoàn. Công đoàn Việt Nam là đại diện duy nhất của người lao động ở cấp quốc gia trong quan hệ lao động, quan hệ quốc tế của Công đoàn.

Thứ ba, cơ quan Trung ương Mặt trận, các cơ quan Trung ương của các tổ chức chính trị - xã hội có quyền trình dự án luật trước Quốc hội, trình dự án pháp lệnh trước Ủy ban Thường vụ Quốc hội và các tổ chức thành viên khác của thành viên khác của Mặt trận thì trình thông qua MTTQ Việt Nam.

“Tại kỳ họp này, Quốc hội sẽ xem xét sửa đổi bổ sung một số điều của Luật MTTQ Việt Nam, Luật Công đoàn, Luật Thanh niên và Luật Thực hiện dân chủ ở cơ sở. Đây là những nội dung rất quan trọng để thực hiện thắng lợi chủ trương của Đảng và Nhà nước về cuộc cách mạng, sắp xếp bộ máy tinh gọn, mạnh, hiệu năng, hiệu lực, hiệu quả.”, Chủ tịch Đỗ Văn Chiến nói và cho biết, Dự án luật cũng tạo cơ sở pháp lý cho hoạt động của MTTQ, các tổ chức chính trị - xã hội và phát huy quyền làm chủ của nhân dân. Đây cũng là tình cảm, trách nhiệm của Quốc hội đóng góp vào việc củng cố, tăng cường sức mạnh của khối đại đoàn kết toàn dân tộc, một truyền thống cực kỳ quý báu của dân tộc ta.

"Chắc chắn quyết định của Quốc hội tại Hội trường Diên Hồng sẽ phát huy hào khí Hội nghị Diên Hồng năm xưa của cha ông. Qua đó động viên khích lệ toàn Đảng, toàn dân, toàn quân ta đồng lòng chung sức, đưa đất nước ta bước vào kỷ nguyên vươn mình của dân tộc. Khơi dậy mạnh mẽ khát khao cống hiến trí tuệ, công sức của mình, của các tầng lớp nhân dân, hiện thực hóa khát vọng xây dựng thành công một nước Việt Nam hòa bình, độc lập, thống nhất, dân chủ và giàu mạnh như di nguyện của Bác Hồ kính yêu", Chủ tịch Đỗ Văn Chiến nhấn mạnh.

Ông Đỗ Văn Chiến, Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Trung ương Đảng, Chủ tịch Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam lắng nghe đại biểu thảo luận tại Hội trường

Trước đó, thảo luận tại Hội trường, đa số ĐBQH tán thành sự cần thiết ban hành Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, Luật Công đoàn, Luật Thanh niên và Luật Thực hiện dân chủ ở cơ sở (Luật sửa đổi, bổ sung 4 Luật) với phạm vi liên quan trực tiếp đến sắp xếp tổ chức bộ máy; vị trí, vai trò, chức năng, nguyên tắc và tổ chức hoạt động của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, các tổ chức chính trị - xã hội, các hội quần chúng do Đảng và Nhà nước giao nhiệm vụ tại Luật Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, Luật Công đoàn, Luật Thanh niên, Luật Thực hiện dân chủ ở cơ sở.

Tại Điểm b, Khoản 1, Điều 29 của dự thảo Luật Công đoàn quy định đối tượng phải đóng 2% quỹ lương làm căn cứ đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc cho người lao động, trong đó có đơn vị sự nghiệp công lập không hưởng 100% lương từ ngân sách nhà nước.

ĐBQH Dương Minh Ánh (Hà Nội) phát biểu. Ảnh: Phạm Thắng

Theo ĐBQH Dương Minh Ánh (Hà Nội), như vậy được hiểu chỉ có đơn vị sự nghiệp công lập được nhà nước bảo đảm 100% chi thường xuyên và chi đầu tư thì không có tổ chức công đoàn và không phải đóng kinh phí công đoàn. Các đơn vị sự nghiệp công lập còn lại đều phải có tổ chức công đoàn và đóng kinh phí công đoàn.

"Quy định như vậy là không hợp lý, còn thiếu thuyết phục". Đại biểu nêu ví dụ, cùng là nhà giáo tại Trường phổ thông công lập được Nhà nước bảo đảm 100% lương, có tổ chức công đoàn, đơn vị và viên chức không phải đóng lệ phí công đoàn. Trong khi cũng là trường phổ thông công lập nhưng đang thực hiện lộ trình tự chủ thì phải có tổ chức công đoàn và cán bộ, nhà giáo phải đóng lệ phí công đoàn theo quy định.

"Trong khi, bản chất của việc tự chủ trong các đơn vị sự nghiệp công lập thay vì nhà nước chi trả lương cho cán bộ, viên chức, người lao động và chi đầu tư cơ sở vật chất thì các đơn vị này đã và đang phải tự bảo đảm nguồn thu để chi trả lương và các chế độ chi khác ngoài lương cho viên chức. Cao hơn nữa là bảo đảm nguồn thu để chi đầu tư trang thiết bị, cơ sở vật chất cho đơn vị, giảm gánh nặng cho ngân sách nhà nước", đại biểu phân tích.

Nếu như cho rằng, có tổ chức công đoàn ở các đơn vị sự nghiệp công lập tự chủ để bảo đảm quyền và lợi ích chính đáng cho viên chức, theo đại biểu Dương Minh Ánh "cũng không đúng". Bởi dù là đơn vị tự chủ nhưng vẫn phải bảo đảm quyền của viên chức và chịu sự chi phối của Luật Viên chức như các đơn vị sự nghiệp công lập được nhà nước bảo đảm 100% chi thường xuyên và chi đầu tư.

"Quy định như thế sẽ làm mất đi vị thế của chính các đơn vị sự nghiệp công lập đang thực hiện lộ trình tự chủ trong cùng hệ thống viên chức nhà nước, không thống nhất chính sách trong cùng một đối tượng và cũng không đúng với tinh thần Nghị quyết số 60-NQ/TW ngày 12/4/2025 của Ban Chấp hành Trung ương, đó là: thống nhất chủ trương kết thúc hoạt động của công đoàn viên chức, công đoàn lực lượng vũ trang, giảm mức đóng công đoàn phí của đoàn viên công đoàn", đại biểu Dương Minh Ánh nhận định.

Với những lý do trên, đại biểu đề nghị nghiên cứu bỏ đối tượng đơn vị sự nghiệp công lập không hưởng 100% lương từ ngân sách nhà nước ra khỏi Điểm b, khoản 1, Điều 29 của dự thảo Luật; bỏ ra khỏi dự thảo Luật các nội dung liên quan đến tổ chức công đoàn cơ sở tại đơn vị sự nghiệp công lập.

ĐBQH Nguyễn Thị Sửu (TP. Huế) phát biểu. Ảnh: Phạm Thắng

Góp ý về sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, ĐBQH Nguyễn Thị Sửu (TP. Huế) nêu rõ, tại khoản 2 Điều 1 có đề nghị sửa đổi, bổ sung khoản 3 Điều 4 là sửa đổi, bổ sung về nguyên tắc. Tuy nhiên, theo đại biểu, vẫn còn thiếu những nguyên tắc căn bản, căn cơ, nền tảng bền vững cho tổ chức hoạt động của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức thành viên trong mô hình mới, cấu trúc mới.

Vì vậy, đại biểu Nguyễn Thị Sửu đề nghị bổ sung nghiên cứu nguyên tắc về cấu trúc của Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, nguyên tắc lãnh đạo của Đảng đối với Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, nguyên tắc về mối quan hệ phối hợp với Chính phủ và các cơ quan liên quan, nguyên tắc về thực hiện đường lối đối ngoại và nguyên tắc hiệu triệu trong thời bình và trong tình trạng khẩn cấp.

“Điều này cũng phù hợp với một số luật đã được ban hành như Luật Công nghiệp quốc phòng, an ninh và động viên công nghiệp, Luật Tình trạng khẩn cấp... có liên quan đến vấn đề bảo đảm an ninh quốc phòng, an ninh nhân dân trong tình hình chuyển đổi số toàn cầu…”, đại biểu Nguyễn Thị Sửu nhấn mạnh.

Bên cạnh đó, đại biểu cũng đề nghị cần nghiên cứu, điều chỉnh về vai trò phản biện, giám sát, đặc biệt vai trò trình dự án luật của một số tổ chức thành viên được giao cho Mặt trận Tổ quốc Việt Nam để bảo đảm tính thống nhất với những quyết định, quy định của Đảng, đó là Quyết định 217 về Quy chế giám sát và phản biện xã hội của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các đoàn thể chính trị - xã hội và Quyết định 218 quy định về việc Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, các đoàn thể chính trị - xã hội và nhân dân tham gia góp ý xây dựng Đảng, xây dựng chính quyền nhằm bảo đảm tính thống nhất, đồng bộ trong dự thảo Luật.

Hương Diệp - ảnh Quang Vinh