Ông Cao Xuân Thạo, Ủy viên Đoàn Chủ tịch, Trưởng ban Công tác xã hội Cơ quan UBTƯ MTTQ Việt Nam phát biểu

Thời gian qua, công tác giảm nghèo của nước ta tiếp tục đạt được nhiều kết quả quan trọng, được cộng đồng quốc tế ghi nhận. Tỷ lệ hộ nghèo đa chiều giảm nhanh; nhiều địa phương vùng khó khăn có bước chuyển biến tích cực; các chương trình, dự án giảm nghèo ngày càng chú trọng hơn đến phát triển sinh kế, tạo việc làm, nâng cao khả năng tiếp cận các dịch vụ xã hội cơ bản. Đảng, Nhà nước, MTTQ Việt Nam đặc biệt quan tâm đến công tác giảm nghèo; nhiều tổ chức, cá nhân, doanh nghiệp, nhà hảo tâm quan tâm hỗ trợ người nghèo. Điển hình, phong trào “Vì người nghèo - Không để ai bị bỏ lại phía sau” được toàn xã hội quan tâm; phong trào “Chung tay xóa nhà tạm, nhà dột nát trên phạm vi cả nước trong năm 2025” đã về đích sớm trước so với Nghị quyết 42 của Trung ương là 5 năm, so với dự kiến khi phát động là 4 tháng; Chính phủ đã phối hợp chặt chẽ với MTTQ Việt Nam, huy động các nguồn vốn từ các chương trình mục tiêu quốc gia, huy động ngân sách nhà nươc từ nguồn tiết kiệm chi, cùng với nguồn vận động xã hội, phong trào đã hoàn thành trên 334.000 nhà cho các đối tượng hộ nghèo, cận nghèo, người có công, người đồng bào dân tộc số, qua đó góp phần giảm sâu tỷ lệ hộ nhèo của cà nước.

Về công tác cứu trợ, trước tình hình thiên tai, biến đổi khí hậu diễn biến ngày càng phức tạp gây thiệt hại nghiêm trọng về người, tài sản, cơ sở hạ tầng và sinh kế của Nhân dân. Trong bối cảnh đó, công tác cứu trợ xã hội không thể chỉ dừng lại ở việc hỗ trợ trước mắt, mà phải gắn chặt với phục hồi sinh kế, ổn định đời sống và giảm nghèo bền vững. Đây là yêu cầu xuyên suốt, đặt ra trách nhiệm lớn đối với cả hệ thống chính trị và công tác Mặt trận.

Đại biểu tham dự

Phát biểu đề dẫn tại Hội nghị - Tọa đàm, ông Cao Xuân Thạo, Trưởng ban Công tác xã hội Cơ quan UBTƯ MTTQ Việt Nam cho biết, thời gian qua, hưởng ứng lời kêu gọi của Đoàn Chủ tịch Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam, MTTQ Việt Nam các cấp đã chủ động phối hợp với chính quyền, các ngành chức năng tổ chức vận động cứu trợ quy mô lớn, kịp thời và điều phối, phân bổ nguồn lực hỗ trợ đúng đối tượng, đúng nhu cầu; đồng thời triển khai các mô hình, dự án giảm nghèo gắn với sinh kế; thực hiện giám sát việc quản lý, sử dụng các nguồn lực cứu trợ, góp phần bảo đảm công khai, minh bạch.

Trong công tác giảm nghèo, với phương châm “Không để ai bị bỏ lại phía sau”, MTTQ Việt Nam đã triển khai hàng loạt chương trình, phong trào thiết thực hỗ trợ hộ nghèo, cận nghèo, người yếu thế vươn lên. Những việc làm ấy không chỉ mang ý nghĩa nhân văn sâu sắc, mà còn tạo nền tảng vững chắc để các địa phương thực hiện mục tiêu giảm nghèo đa chiều trong giai đoạn mới.

"Công tác vận động hỗ trợ người nghèo đã trở thành một hoạt động thường xuyên và trọng tâm của các cấp Mặt trận trong cả nước. Quỹ “Vì người nghèo” để chăm lo cho hộ nghèo ở cộng đồng dân cư được tăng cường. Mặt trận đóng vai trò quan trọng trong thực hiện thành công Công trình quốc gia đặc biệt xóa nhà tạm, nhà dột nát", ông Cao Xuân Thạo khẳng định.

Đối với công tác cứu trợ, Mặt trận không chỉ là chủ thể vận động các nguồn lực xã hội, mà còn là đầu mối điều phối, kết nối và giám sát hoạt động cứu trợ. Thông qua các Lời kêu gọi kịp thời, đúng thời điểm, Mặt trận đã khơi dậy mạnh mẽ tinh thần đoàn kết, tương thân tương ái trong toàn xã hội; huy động sự tham gia tự nguyện, rộng khắp của các tầng lớp Nhân dân, cộng đồng doanh nghiệp, các tổ chức xã hội, tổ chức tôn giáo và người Việt Nam ở nước ngoài. Hoạt động cứu trợ của Mặt trận bảo đảm hỗ trợ đúng đối tượng, kịp thời nhu cầu thiết yếu của người dân trong lúc khó khăn, hoạn nạn; góp phần quan trọng vào việc ổn định đời sống nhân dân, củng cố niềm tin xã hội.

Theo ông Cao Xuân Thạo, bên cạnh những kết quả đạt được, công tác giảm nghèo và cứu trợ vẫn còn nhiều khó khăn, bất cập cần được nhìn nhận thẳng thắn. Từ nội dung thảo luận, Tọa đàm sẽ cung cấp nhiều luận cứ quan trọng, góp phần nâng cao hiệu quả công tác giảm nghèo và cứu trợ trong thời gian tới; tiếp tục khẳng định và phát huy vai trò của Mặt trận trong sự nghiệp an sinh xã hội của đất nước.

Thực trạng tình hình triển khai công tác vận động hỗ trợ giảm nghèo và công tác vận động cứu trợ của MTTQ Việt Nam

Tại Hội nghị - Tọa đàm, các đại biểu đã thảo luận làm rõ thực trạng tình hình triển khai công tác vận động hỗ trợ giảm nghèo và công tác vận động cứu trợ của MTTQ Việt Nam thời gian qua; chỉ ra những thuận lợi, khó khăn, vướng mắc trong quá trình tổ chức thực hiện; đề ra các nhiệm vụ trọng tâm, giải pháp chủ yếu để nâng cao vai trò, trách nhiệm và hiệu quả hoạt động của MTTQ Việt Nam các cấp trong công tác cứu trợ và giảm nghèo; đồng thời đưa ra các đề xuất, kiến nghị với Đảng, Nhà nước, MTTQ Việt Nam nhằm hoàn thiện cơ chế, chính sách, sửa đổi, bổ sung các quy định của pháp luật về cứu trợ, giảm nghèo.

Ông Trần Sỹ Pha, Trưởng ban Công tác xã hội và Quản lý thảm họa Trung ương Hội Chữ thập đỏ Việt Nam phát biểu

Ông Trần Sỹ Pha, Trưởng ban Công tác xã hội và Quản lý thảm họa Trung ương Hội Chữ thập đỏ Việt Nam cho rằng, trong bối cảnh mới, công tác cứu trợ và giảm nghèo bền vững cần quan tâm đến các giải pháp về tăng cường công tác chuyển đổi số, đảm bảo tính minh bạch, nhanh chóng dựa trên dữ liệu thu thập từ MTTQ Việt Nam cấp xã, các Ban Công tác Mặt trận ở địa phương, bản đồ tương tác dân sinh để phân bổ nguồn lực cứu trợ hợp lý, cân đối giữa các địa phương chịu ảnh hưởng bởi thiên tai.

Theo ông Trần Sỹ Pha, MTTQ Việt Nam và các tổ chức thành viên đẩy mạnh công tác tuyên truyền đến các tổ chức, cá nhân về công tác cứu trợ, khuyến cáo người dân ưu tiên cứu trợ những gì người dân cần trong giai đoạn cứu trợ khẩn cấp, đảm bảo thiết thực, hiệu quả.

"Các địa phương cần nghiên cứu xây dựng các trung tâm điều phối cứu trợ tại các vùng có thiên tai xảy ra trên diện rộng. Những thông tin về nhu cầu cứu trợ của từng địa phương được cập nhật hàng ngày tới trung tâm này, từ đó thuận tiện cho việc điều phối nguồn lực đáp ứng nhu cầu của người dân ở vùng cần cứu trợ", ông Trần Sỹ Pha đề xuất.

Ông Trần Văn Lượng, Trưởng ban Tuyên giáo và Công tác xã hội Ủy ban MTTQ Việt Nam tỉnh Hà Tĩnh phát biểu

Chia sẻ kinh nghiệm thực tiễn ở địa phương, ông Trần Văn Lượng, Trưởng ban Tuyên giáo và Công tác xã hội Ủy ban MTTQ Việt Nam tỉnh Hà Tĩnh cho biết, thời gian qua, hệ thống nhà văn hoá cộng đồng ở tỉnh Hà Tĩnh được xây dựng đang phát huy hiệu quả rõ rệt trong phòng, chống thiên tai. Không chỉ là nơi tổ chức sinh hoạt văn hoá, những công trình kiên cố này là nơi bảo vệ an toàn cho người dân mỗi khi mưa lũ về. Các nhà văn hoá còn có thể trở thành điểm trung chuyển hàng cứu trợ. Những bao gạo, thùng mì, nước uống, áo phao, thuốc men được tập kết tại đây rồi phân phát đến từng hộ dân đang bị cô lập. Mô hình này cần được nhân rộng tại các địa phương trong thời gian tới.

Thêm vào đó, sau khi mưa lũ đi qua, Ủy ban MTTQ Việt Nam tỉnh Hà Tĩnh đã quan tâm hỗ trợ kinh phí xây dựng, sửa chữa nhà ở kiên cố cho người dân, đồng thời vận động hỗ trợ nguồn lực giúp người dân tái thiết sinh kế, phát triển sản xuất, kinh doanh, nhanh chóng ổn định cuộc sống.

Từ thực tiễn triển khai công tác giảm nghèo bền vững và cứu trợ tại địa phương, bà Hoàng Thu Hồng, Trưởng ban Tuyên giáo và Công tác xã hội Ủy ban MTTQ Việt Nam TP Hà Nội đề xuất, cần sớm hoàn thiện khung pháp lý về công tác vận động ủng hộ để triển khai khả thi hơn trên thực tế; thiết lập cơ chế hướng dẫn phối hợp điều phối đối với các hoạt động thiện nguyện; tăng cường năng lực cho đội ngũ cán bộ Mặt trận tham gia công tác cứu trợ, tập huấn chuyên đề, chuyên sâu về sử dụng quỹ cứu trợ. Đồng thời cần hoàn thiện cơ chế tiếp nhận, quản lý, sử dụng hiện vật cứu trợ, gắn cứu trợ khẩn cấp với các chương trình an sinh xã hội và giảm nghèo bền vững.

Bà Hoàng Thu Hồng, Trưởng ban Tuyên giáo và Công tác xã hội Ủy ban MTTQ Việt Nam TP Hà Nội phát biểu

Đề xuất sửa đổi, bổ sung Nghị định số 93/2021/NĐ-CP ngày 27/10/2021 của Chính phủ

Tại Hội nghị - Tọa đàm, đại biểu tham dự cũng đề xuất sửa đổi, bổ sung Nghị định số 93/2021/NĐ-CP ngày 27/10/2021 của Chính phủ về vận động, tiếp nhận, phân phối và sử dụng các nguồn đóng góp tự nguyện nhằm hỗ trợ khắc phục hậu quả thiên tai, dịch bệnh, sự cố; hỗ trợ bệnh nhân mắc bệnh hiểm nghèo.

Các ý kiến nêu rõ, qua hơn 3 năm triển khai thực hiện, Nghị định số 93/2021/NĐ-CP đã tạo hành lang pháp lý quan trọng cho công tác vận động, tiếp nhận, phân phối và sử dụng nguồn đóng góp tự nguyện. Nghị định 93 đã tạo khuôn khổ pháp lý tốt hơn cho hoạt động thiện nguyện của các cá nhân và tổ chức, quy định trách nhiệm giải trình về hiệu quả và minh bạch trong giải ngân nguồn đóng góp từ người dân; xác lập rõ những yêu cầu để nâng cao tính trách nhiệm, giải trình, tính minh bạch, công khai của quá trình thiện nguyện một cách chặt chẽ, đảm bảo tính hiệu quả và nhất là đảm bảo lòng tin xã hội. Trong triển khai Nghị định 93/2021/NĐ-CP đã đảm bảo công tác vận động, tiếp nhận, phân phối các nguồn đóng góp tự nguyện hiệu quả, kịp thời; khuyến khích, tôn vinh và tạo điều kiện thuận lợi để các tổ chức, cá nhân phát huy tinh thần đoàn kết, tương thân, tương ái cùng với MTTQ nhanh chóng hỗ trợ nhân dân bị thiệt hại ổn định cuộc sống, khôi phục và phát triển sản xuất, sinh hoạt của người dân.

Đại biểu tham dự

Cùng với đó, Bộ Chính trị đã ban hành Quyết định số 304- QĐ/TW quy định chức năng, nhiệm vụ tổ chức bộ máy của Cơ quan Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam (bao gồm các tổ chức chính trị - xã hội). Quy định mới cũng bổ sung làm rõ MTTQ giữ vai trò chủ trì của Mặt trận. Tinh thần này đã được thể hiện từ Hiến pháp năm 2013 “các tổ chức chính trị - xã hội cùng các tổ chức thành viên khác của Mặt trận phối hợp thống nhất hành động trong MTTQ Việt Nam”. Thực tiễn trong công tác cứu trợ xã hội, MTTQ Việt Nam luôn giữ vai trò chủ đạo trong việc triển khai tổ chức các đợt vận động đến các doanh nghiệp, tổ chức và các tầng lớp nhân dân trên địa bàn; tạo được sự tin tưởng của các tầng lớp nhân dân.

Tuy nhiên qua tổng hợp từ MTTQ các địa phương, trong triển khai Nghị định 93/2021/NĐ-CP vẫn còn một số bất cập, như: chồng chéo về cấp hành chính, thời gian phân phối quá ngắn, chưa có cơ chế tài chính cho chi phí quản lý, đối tượng thụ hưởng còn hạn chế… dẫn đến một số khó khăn trong thực hiện các hoạt động cứu trợ xã hội tại các địa phương.

Các ý kiến mong muốn việc sửa đổi sẽ phù hợp với việc thực hiện chính quyền địa phương 2 cấp hiện nay và sẽ khắc phục một số bất cập quy định trong Nghị định 93/2021/NĐ-CP; bổ sung một số quy định mới nhằm tăng cường minh bạch, ứng dụng công nghệ thông tin, bảo đảm và nâng cao hơn nữa tính khả thi, hiệu quả trong hỗ trợ khắc phục hậu quả thiên tai, dịch bệnh, sự cố; hỗ trợ bệnh nhân mắc bệnh hiểm nghèo. Từ đó góp phần nâng cao vai trò, trách nhiệm của MTTQ và các tổ chức chính trị - xã hội trong tham gia cùng Nhà nước, chính quyền nâng cao hiệu quả; phát huy vai trò nòng cốt của MTTQ trong giám sát, điều phối công tác khắc phục hậu quả thiên tai, dịch bệnh, sự cố; hỗ trợ bệnh nhân mắc bệnh hiểm nghèo.

Đại biểu phát biểu tại Hội nghị - Tọa đàm

Theo đó, về nguyên tắc tổ chức vận động, tiếp nhận, phân phối và sử dụng nguồn đóng góp tự nguyện, đại biểu nêu rõ, trong thời gian qua, MTTQ đã khẳng định được vai trò chủ đạo trong việc triển khai tổ chức các đợt vận động đến các doanh nghiệp, tổ chức và các tầng lớp nhân dân trên địa bàn; các hoạt động cứu trợ được kiểm tra, giám sát và công khai, minh bạch đã tạo được sự tin tưởng của các tầng lớp nhân dân trong công tác cứu trợ, bởi vậy đề xuất thêm cụm từ có sự tham gia giám sát của Mặt trận tổ quốc và Nhân dân tại cơ sở và sửa đổi như sau: “Tiếp nhận, phân phối và sử dụng tiền, hiện vật đóng góp để khắc phục khó khăn do thiên tai, dịch bệnh, sự cố và hỗ trợ bệnh nhân mắc bệnh hiểm nghèo đảm bảo kịp thời, hiệu quả, công bằng, công khai, đúng mục đích, đối tượng; có sự phối hợp đồng bộ, chặt chẽ giữa các cơ quan, bộ, ngành, địa phương, tổ chức và cá nhân có liên quan; có sự tham gia giám sát của Mặt trận tổ quốc và Nhân dân tại cơ sở”.

Về đối tượng áp dụng, đại biểu nêu rõ, ngày 23/7/2025, Thủ tướng Chính phủ đã ký Quyết định số 1585/QĐ-TTg tổ chức lại Ban chỉ đạo phòng thủ dân sự quốc gia, Ban chỉ đạo quốc gia về phòng chống thiên tai, Ủy ban quốc gia ứng phó sự cố, thiên tai và tìm kiếm cứu nạn thành Ban chỉ đạo phòng thủ dân sự quốc gia. Dự thảo sửa đổi như sau: “Ban chỉ đạo phòng thủ dân sự quốc gia vận động, tiếp nhận đóng góp tự nguyện từ quốc tế trong các tình huống khẩn cấp về thiên tai, dịch bệnh, sự cố; hỗ trợ bệnh nhân mắc bệnh hiểm nghèo”.

Về kêu gọi, vận động đóng góp tự nguyện, đại biểu đề xuất bổ sung khoản 7 tại Điều 6: “Khi có thiên tai, dịch bệnh, sự cố nghiêm trọng, Ủy ban MTTQ Việt Nam các cấp là đầu mối phối hợp với các tổ chức, cá nhân trong vận động và phân phối nguồn đóng góp tự nguyện”.

Về Quản lý tài chính, xây dựng, chế độ báo cáo, đề xuất bổ sung: “Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam các cấp tham gia giám sát độc lập toàn bộ quá trình vận động, phân phối nguồn đóng góp tự nguyện để khắc phục khó khăn do thiên tai, dịch bệnh, sự cố và hỗ trợ bệnh nhân mắc bệnh hiểm nghèo. Trách nhiệm của các tổ chức, cá nhân phải gửi báo cáo kết quả vận động và phân phối về Mặt trận Tổ quốc tại địa phương được hỗ trợ để tổng hợp, giám sát”.

Ông Cao Xuân Thạo, Ủy viên Đoàn Chủ tịch, Trưởng ban Công tác xã hội Cơ quan UBTƯ MTTQ Việt Nam phát biểu

Tiếp thu các ý kiến tham luận của đại biểu, ông Cao Xuân Thạo nhấn mạnh, đây là những ý kiến tâm huyết, trách nhiệm, là căn cứ để Ban Công tác xã hội tập hợp, tham mưu trình Ban Thường trực Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam để tiếp tục chỉnh sửa, hoàn thiện các giải pháp và cơ sở pháp lý trong triển khai hiệu quả công tác giảm nghèo bền vững và hoạt động cứu trợ trong thời gian tới.

Hương Diệp - ảnh Hoài Nam