Quang cảnh Hội nghị

Tham dự Hội nghị có các chuyên gia, nhà khoa học trong Hội đồng Tư vấn Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam; lãnh đạo Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Bộ Giáo dục và đào tạo, các ban đặc thù của các tổ chức trị - xã hội trực thuộc Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam.

TS Nguyễn Quỳnh Liên, Ủy viên Đoàn Chủ tịch Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam phát biểu tại Hội nghị

Những điểm mới trong dự thảo Luật giáo dục nghề nghiệp (sửa đổi)

Dự thảo Luật gồm 9 chương và dự kiến 50 điều, được xây dựng bám sát chủ trương của Đảng, phù hợp với Hiến pháp, điều ước quốc tế và thực tiễn trong nước; bảo đảm tính kế thừa, phát triển và kiến tạo hành lang pháp lý đổi mới phát triển giáo dục nghề nghiệp (GDNN).

Dự thảo Luật GDNN (sửa đổi) quy phạm hóa từ 5 chính sách đã trình Chính phủ gồm: Đổi mới cơ cấu hệ thống GDNN; Đổi mới chương trình, tổ chức đào tạo và bảo đảm chất lượng GDNN; Đẩy mạnh vai trò của doanh nghiệp và tăng cường hợp tác quốc tế trong GDNN; Tăng cường huy động các nguồn lực và nâng cao hiệu quả quản lý, sử dụng tài chính, tài sản cho GDNN; Đổi mới cơ chế quản lý nhà nước về GDNN theo hướng minh bạch, hiệu quả.

Đại biểu tham dự Hội nghị

So với Luật GDNN hiện hành, dự thảo Luật GDNN (sửa đổi) có nhiều nội dung lược bỏ, sửa đổi, hoàn thiện, điều chỉnh, bổ sung…

Theo đó, dự thảo bổ sung: chương trình trung học nghề tích hợp giữa kiến thức cốt lõi của chương trình THPT và chuyên môn nghề cho đối tượng học sinh tốt nghiệp THCS; trường trung học nghề; công nhận kết quả học tập, năng lực nghề nghiệp đã tích lũy; vai trò của doanh nghiệp…

Dự thảo cắt giảm 32/74 thủ tục hành chính, chiếm 43,24% (cắt giảm điều kiện thành lập tổ chức kiểm định; cắt giảm thủ tục hành chính liên quan đến thành lập phân hiệu, công nhận hội đồng quản trị, đăng ký bổ sung hoạt động GDNN…).

Dự thảo đơn giản hóa giấy tờ, hồ sơ trong tổ chức và hoạt động GDNN đối với 42/74 thủ tục hành chính về thành lập, chia, tách, sáp nhập, giải thể; đăng ký hoạt động; thành lập văn phòng đại diện; liên kết đào tạo với nước ngoài. Việc cắt giảm, đơn giản hóa thủ tục hành chính nhằm tiết kiệm chi phí xã hội, tăng năng suất và hiệu quả công việc, gắn trách nhiệm người thực hiện công việc và người đứng đầu đơn vị; thực hiện chủ trương chuyển tiền kiểm sang hậu kiểm.

Về phân quyền, phân cấp, dự thảo phân quyền từ Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho Chính phủ quy định về điều kiện đầu tư, hoạt động GDNN và chính sách GDNN. Phân cấp từ Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ cho Bộ GD&ĐT, Bộ trưởng Bộ GD&ĐT quy định các vấn đề chuyên môn theo thẩm quyền quản lý nhà nước (quy định việc cấp văn bằng, chứng chỉ, chứng nhận hoàn thành khóa học; chuẩn chương trình đào tạo; hướng dẫn xây dựng, thẩm định, cập nhật, lựa chọn, sử dụng chương trình, giáo trình; danh mục ngành đào tạo cao đẳng, trung học nghề; thời gian, hình thức, phương thức tổ chức đào tạo và liên kết tổ chức thực hiện chương trình đào tạo...).

Cơ sở GDNN được tự chủ toàn diện trong hoạt động chuyên môn và quản trị nội bộ; có trách nhiệm giải trình trước cơ quan nhà nước có thẩm quyền, người học và xã hội về tổ chức, quản lý hoạt động và chất lượng đào tạo.

Dự thảo Luật GDNN đã thể hiện rõ tinh thần phân quyền, phân cấp trong quản lý nhà nước trong lĩnh vực GDNN, giao quyền chủ động, tự chủ nhiều hơn cho Bộ GD&ĐT, cấp tỉnh và cơ sở GDNN nhằm đáp ứng yêu cầu phát triển hiện đại, hiệu lực, hiệu quả.

GS.TS Trần Ngọc Đường, Chủ nhiệm Hội đồng Tư vấn Dân chủ và pháp luật phát biểu tại Hội nghị

Làm rõ vai trò của doanh nghiệp trong tham gia đào tạo nguồn nhân lực

Phát biểu định hướng tại Hội nghị, GS.TS Trần Ngọc Đường, Chủ nhiệm Hội đồng Tư vấn Dân chủ và pháp luật cho rằng, dự thảo Luật giáo dục nghề nghiệp (sửa đổi) liên quan trực tiếp tới những nội dung Nghị quyết được BCH Trung ương, Bộ Chính trị, Ban Bí thư ban hành, nhất là thể chế hóa nội dung 4 Nghị quyết “trụ cột”: Nghị quyết số 57-NQ/TW ngày 22/12/2024 của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia; Nghị quyết 59-NQ/TW ngày 24/1/2025 của Bộ Chính trị về "Hội nhập quốc tế trong tình hình mới"; Nghị quyết số 66-NQ/TW về đổi mới công tác xây dựng và thi hành pháp luật đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới; Nghị quyết số 68-NQ/TW ngày 4/5/2025 của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế tư nhân.

Nhấn mạnh bốn Nghị quyết quan trọng của Bộ Chính trị ban hành trong thời gian gần đây sẽ là những trụ cột để thể chế nền tảng, tạo động lực mạnh mẽ đưa đất nước ta tiến lên trong kỷ nguyên mới, ông Trần Ngọc Đường đề nghị đại biểu cần tập trung thảo luận vào những điểm mới; tinh thần phân quyền, phân cấp trong quản lý nhà nước trong lĩnh vực giáo dục nghề nghiệp; việc cắt giảm thủ tục hành chính; chương trình giáo dục đào tạo có thực sự tạo được sự liên thông và đáp ứng với yêu cầu thực tế giai đoạn hiện nay hay chưa?;…

PGS.TS Hoàng Xuân Lâm, Ủy viên Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam khóa X, thành viên Hội đồng Tư vấn Dân chủ và pháp luật phát biểu tại Hội nghị

Đánh giá cao chất lượng và tinh thần đổi mới trong dự thảo Luật Giáo dục nghề nghiệp (sửa đổi), PGS.TS Hoàng Xuân Lâm, Ủy viên Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam khóa X nhận định, dự thảo lần này thể hiện nỗ lực lớn của cơ quan soạn thảo trong việc xây dựng một hệ thống chính sách có tính đột phá nhằm nâng cao chất lượng đào tạo và đáp ứng ngày càng tốt hơn yêu cầu của thị trường lao động.

PGS.TS Hoàng Xuân Lâm cho biết, bố cục và kết cấu của dự thảo gồm 9 chương với 50 điều được sắp xếp một cách logic, hợp lý. Các mục tiêu, nội dung và giải pháp cơ bản trong dự thảo đã bao quát được những vấn đề cốt lõi của hệ thống giáo dục nghề nghiệp, đảm bảo tính khả thi và phù hợp với định hướng đổi mới toàn diện lĩnh vực này.

Tuy vậy, ông Lâm cũng lưu ý một số nội dung cần tiếp tục hoàn thiện. Cụ thể, tại Điều 12 về đăng ký hoạt động giáo dục nghề nghiệp, cần bổ sung quy định về việc các cơ sở GDNN được quyền tự chủ mở mã ngành đối với các chương trình cấp văn bằng, chứng chỉ nếu đáp ứng đầy đủ điều kiện theo quy định và vượt qua đánh giá kiểm định chất lượng. Việc này không chỉ giúp nâng cao quyền tự chủ cho các cơ sở GDNN mà còn là động lực thúc đẩy công tác kiểm định chất lượng một cách thực chất và hiệu quả hơn.

“Cần bổ sung một điều riêng về “Nhà đầu tư”, trong đó làm rõ khái niệm, trách nhiệm và quyền hạn của chủ thể này trong các cơ sở GDNN có yếu tố xã hội hóa. Đây là yêu cầu cần thiết nhằm đảm bảo tính minh bạch trong đầu tư, đồng thời tránh những mâu thuẫn nội bộ giữa các bên liên quan sau khi luật được ban hành và đi vào triển khai. Nếu không có quy định cụ thể, rất dễ phát sinh tranh chấp trong điều hành nhà trường cũng như gây khó khăn cho công tác quản lý của cơ quan có thẩm quyền”, ông Lâm để xuất.

Đại biểu tham dự Hội nghị

Góp ý cho dự thảo Luật Giáo dục nghề nghiệp (GDNN) sửa đổi, ông Nguyễn Hồng Sơn, đại diện Hội Khuyến học Việt Nam bày tỏ quan điểm rằng, trong dự thảo lần này, trách nhiệm được giao cho doanh nghiệp trong việc bổ sung nguồn lực đào tạo là khá lớn. Tuy nhiên, nếu không làm rõ và nhấn mạnh nội dung này trong luật, rất dễ dẫn đến tình trạng thiếu ràng buộc và lãng phí nguồn lực.

Cũng theo ông Sơn, việc huy động doanh nghiệp tham gia vào hoạt động GDNN là xu thế tất yếu, nhưng cần có cơ chế phối hợp rõ ràng, hiệu quả giữa doanh nghiệp và các cơ sở GDNN. Nhà trường và doanh nghiệp phải “bắt tay” thực chất, chia sẻ trách nhiệm trong đào tạo, chứ không nên coi đó là trách nhiệm riêng rẽ của bên nào. Đặc biệt, doanh nghiệp cần thay đổi tư duy, nhận thức rằng chính họ cũng là một chủ thể của hệ thống GDNN, chứ không chỉ đơn thuần là nơi tiếp nhận lao động sau đào tạo. Khi doanh nghiệp coi mình là một “cơ sở giáo dục nghề nghiệp”, họ sẽ thấy rõ hơn vai trò và trách nhiệm trong quá trình đào tạo, từ khâu tuyển sinh đến đào tạo và sử dụng lao động. Ngoài ra, trong Luật Giáo dục, cũng đang tồn tại song song các mô hình như trung tâm giáo dục nghề nghiệp và trung tâm giáo dục thường xuyên, đều có chức năng tương đối giống nhau. Do đó, đề nghị cần rà soát, đánh giá kỹ để tránh sự chồng chéo, trùng lặp trong hệ thống các cơ sở giáo dục.

Ông Nguyễn Xuân Phương, Phó Chủ tịch - Tổng Thư ký Hội Cựu giáo chức Việt Nam phát biểu tại Hội nghị

Đồng quan điểm với ông Nguyễn Hồng Sơn, ông Nguyễn Xuân Phương, Phó Chủ tịch - Tổng Thư ký Hội Cựu giáo chức Việt Nam cho rằng, hiện nay, Đảng, Nhà nước đã và đang nhấn mạnh tới vai trò của kinh tế tư nhân đối với sự phát triển của nền kinh tế, vì vậy, điều 5 cần nói rõ hơn nữa tới vai trò của doanh nghiệp trong đào tạo nguồn nhân lực bởi thực tế, khi doanh nghiệp mở các trường dạy nghề sẽ đáp ứng nhu cầu lao động của chính doanh nghiệp đó và họ có thể tạo ra triển vọng mới trong thị trường lao động thời gian tới.

Đề cập tới thực tế việc tuyển sinh vào lớp 10 trong những năm gần đây, ông Phương cho rằng, việc xây dựng dự thảo Luật phải tạo được sự chuyển biến rõ trong phân luồng học sinh bởi hoạt động tuyển sinh vẫn là một cuộc đua quyết liệt và tạo sự căng thẳng đối với phụ huynh và học sinh.

“Một trong những lý do phân luồng chậm là do chủ trương đầu tư xây dựng trường vẫn chưa được đầu tư thực sự, bởi vậy cần đưa ra quy chuẩn đối với trường Phổ thông, trường Trung cấp nghề”, ông Phương lý giải và cho rằng cũng cần phải làm rõ những quy định về chuẩn mực đào tạo đối với giáo viên, phải lượng hóa cụ thể năng lực, trình độ để cấp cơ sở quản lý thuận tiện hơn.

GS.TS Trần Ngọc Đường, Chủ nhiệm Hội đồng Tư vấn Dân chủ và pháp luật phát biểu tại Hội nghị

Tiếp thu ý kiến của đại biểu tại Hội nghị, ông Trần Ngọc Đường đề nghị Ban Soạn thảo cần tiếp tục chỉnh sửa nội dung dự thảo để tạo chuyển biến mới trong lĩnh vực giáo dục, dự thảo luật phải tạo sự liên kết đối với Hiến pháp và các Luật liên quan tới lĩnh vực giáo dục và khẳng định được tính hợp hiến và hợp pháp của dự thảo Luật.

“Hệ thống cơ sở tham gia hoạt động giáo dục nghề phải được quy định cụ thể hơn; việc phân cấp, phân quyền và nâng cao hiệu quả quản lý Nhà nước về giáo dục nghề nghiệp cần được làm rõ hơn; chương trình đào tạo cần thể chế hóa Nghị quyết 57-NQ/TW, nhất là cần có chính sách thu hút nguồn nhân lực chất lượng cao để đáp ứng với thực tiễn phát triển của đất nước trong giai đoạn hiện nay”, ông Đường gợi mở.

Hương Diệp - ảnh Thế Quảng