Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn phát biểu khai mạc Kỳ họp

Hoạt động lập pháp đổi mới mạnh mẽ về tư duy

Trình bày dự thảo Báo cáo công tác nhiệm kỳ khoá XV của Quốc hội tại phiên khai mạc sáng nay, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn nhấn mạnh, Quốc hội khóa XV là một nhiệm kỳ đặc biệt, hoạt động trong bối cảnh phải đối mặt với nhiều thử thách, dịch bệnh toàn cầu phức tạp, thiên tai, biến đổi khí hậu khốc liệt, cục diện chính trị - kinh tế thế giới biến động khó lường. Khối lượng công việc tăng gấp nhiều lần so với các nhiệm kỳ trước, nhiều vấn đề hệ trọng, nhiều nội dung mới, phức tạp, chưa từng có tiền lệ.

Trước tình hình đó, Quốc hội đã khẳng định vai trò là cơ quan quyền lực nhà nước cao nhất, cơ quan đại biểu cao nhất của Nhân dân, thể hiện bản lĩnh, trí tuệ, đổi mới sáng tạo, nâng cao tính chuyên nghiệp, công khai, minh bạch, dân chủ, hiệu quả, thực hiện tốt chức năng lập hiến, lập pháp, giám sát tối cao, quyết định vấn đề quan trọng của đất nước, cũng như các hoạt động ngoại giao nghị viện, để lại nhiều dấu ấn nổi bật.

Thứ nhất, Quốc hội đã phát huy mạnh mẽ vai trò trong việc hoàn thiện thể chế, pháp luật; việc sửa đổi, bổ sung một số điều Hiến pháp năm 2013 đã kịp thời thể chế hóa các chủ trương lớn của Đảng, nhất là về sắp xếp tổ chức bộ máy nhà nước theo hướng “tinh gọn, hiệu lực, hiệu quả, gần dân, sát dân, sát thực tiễn”.

Thứ hai, hoạt động lập pháp có sự đổi mới mạnh mẽ về tư duy, quy trình xây dựng, chủ động, sáng tạo, tích cực, chuẩn bị từ sớm từ xa; các chính sách luôn lấy người dân, doanh nghiệp làm trung tâm, tích cực tháo gỡ khó khăn, vướng mắc để góp phần giải phóng sức sản xuất, huy động, sử dụng hiệu quả mọi nguồn lực cho sự nghiệp phát triển đất nước.

Lần đầu tiên, Quốc hội trình Bộ Chính trị xem xét, thông qua Định hướng Chương trình xây dựng pháp luật cho cả nhiệm kỳ. Công tác rà soát văn bản quy phạm pháp luật được tích cực triển khai, bảo đảm tính thống nhất, đồng bộ, khả thi của hệ thống pháp luật.

Thứ ba, hoạt động giám sát được tăng cường, có trọng tâm, trọng điểm, đi vào thực chất và có nhiều đổi mới thiết thực; tập trung vào lĩnh vực, vấn đề có tính thời sự, tác động sâu rộng đến sự phát triển kinh tế - xã hội và đời sống của Nhân dân.

Lần đầu tiên, Diễn đàn giám sát của Quốc hội được tổ chức; cùng với việc tổ chức thảo luận tại hội trường Báo cáo về kết quả giám sát việc giải quyết kiến nghị của cử tri; kết quả tiếp công dân, xử lý đơn thư và giám sát việc giải quyết khiếu nại, tố cáo của công dân gửi đến Quốc hội,... đã góp phần quan trọng vào công tác hoàn thiện pháp luật, quyết định các vấn đề quan trọng của đất nước, nâng cao hiệu lực, hiệu quả kiểm soát quyền lực nhà nước, hoạt động của bộ máy nhà nước, trách nhiệm thực thi công vụ, được cử tri, Nhân dân đồng tình, đánh giá cao.

Thứ tư, việc quyết định các vấn đề quan trọng của đất nước được đổi mới căn bản; Quốc hội đã đồng hành, phối hợp chặt chẽ với Chính phủ, các cơ quan liên quan để quyết định nhiều nội dung quan trọng, có tính chiến lược, ứng phó kịp thời với thực tiễn, phục vụ phát triển kinh tế - xã hội nhanh, bền vững, bảo đảm chăm lo thiết thực về an sinh xã hội, y tế, giáo dục cho người dân, đồng thời, đã quyết định những vấn đề mang tính cách mạng về sắp xếp tổ chức bộ máy nhà nước.

Thứ năm, hoạt động đối ngoại của Quốc hội được thúc đẩy cả trên bình diện song phương và đa phương, đi vào chiều sâu, được triển khai ở nhiều cấp độ, đạt được nhiều kết quả tốt đẹp, tạo dấu ấn đậm nét, góp phần nâng tầm hoạt động đối ngoại của Việt Nam cùng với những thành công chung của công tác đối ngoại của Đảng, ngoại giao Nhà nước.

Thứ sáu, cách thức tổ chức kỳ họp Quốc hội có nhiều cải tiến, đổi mới, linh hoạt thích ứng với thực tiễn đặt ra. Nhiệm kỳ khóa XV có số lượng kỳ họp lớn nhất từ trước đến nay và là nhiệm kỳ đầu tiên trong lịch sử hoạt động, Quốc hội tổ chức 19 kỳ họp, trong đó có 9 kỳ họp bất thường để xem xét, quyết định các nội dung quan trọng, cấp bách, đáp ứng yêu cầu do thực tiễn đặt ra.

Thứ bảy, Quốc hội đã gương mẫu trong sắp xếp tổ chức bộ máy, đồng thời, chủ động triển khai các nhiệm vụ được giao để cùng cả hệ thống chính trị quyết tâm đưa mô hình chính quyền 2 cấp đi vào vận hành từ ngày 1/7/2025, được Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Bộ Chính trị, Ban Bí thư, Tổng Bí thư Tô Lâm ghi nhận, đánh giá cao.

Thứ tám, tích cực triển khai triển ứng dụng khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia; đẩy mạnh ứng dụng trí tuệ nhân tạo, chuyển đổi số, xây dựng hạ tầng số, phát triển các nền tảng, hệ thống chuyên biệt, bước đầu góp phần hiện đại hóa và nâng cao hiệu quả hoạt động của Quốc hội.

Thứ chín, tổ chức Kỷ niệm 80 năm Ngày Tổng tuyển cử đầu tiên bầu Quốc hội Việt Nam được chuẩn bị từ sớm, triển khai nhiều hoạt động có ý nghĩa thiết thực; lần đầu tiên tổ chức thành công rất tốt đẹp, trang trọng, ý nghĩa và xúc động cuộc gặp mặt của Tổng Bí thư Tô Lâm với các thế hệ đại biểu Quốc hội.

Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn phát biểu khai mạc Kỳ họp

Tiếp tục nghiên cứu cải tiến, đổi mới cách thức hoạt động của Quốc hội

Bên cạnh những kết quả đạt được, Chủ tịch Quốc hội cũng chỉ rõ những hạn chế cần khắc phục như: việc hoàn thiện thể chế chưa hoàn toàn đáp ứng đầy đủ yêu cầu của thực tiễn phát triển, chưa tương thích với bối cảnh hội nhập quốc tế sâu rộng và những vấn đề kinh tế - xã hội trong nước mới phát sinh; Chương trình lập pháp phải điều chỉnh, bổ sung nhiều; một số quy định pháp luật còn hạn chế, thiếu đồng bộ, khả thi, tính dự báo chưa cao.

Hoạt động giám sát và quyết định các vấn đề quan trọng của đất nước còn có mặt hạn chế; việc đôn đốc, theo dõi xử lý các kiến nghị sau giám sát trong một số trường hợp còn chưa quyết liệt. Việc theo dõi thực hiện các thỏa thuận, kết quả hoạt động đối ngoại hiệu quả chưa cao. Công tác tham mưu, tổ chức phục vụ hoạt động của Quốc hội có lúc còn bị động. Hạ tầng công nghệ thông tin, chuyển đổi số, cơ sở vật chất tuy được quan tâm đầu tư nhưng vẫn còn khó khăn...

Nhiệm kỳ Quốc hội khóa XVI là dấu mốc quan trọng trên chặng đường phát triển mới của đất nước, có ý nghĩa định hướng tương lai, bước vào kỷ nguyên mới của dân tộc Việt Nam. Tình hình trên đặt ra yêu cầu, nhiệm vụ rất lớn đối với công tác của Quốc hội, đặc biệt là nhiệm vụ hoàn thiện thể chế với yêu cầu “Biến cải cách thể chế thành lợi thế cạnh tranh, thành động lực phát triển”.

Quốc hội khóa XV kiến nghị Quốc hội khóa XVI và các khóa tiếp theo một số vấn đề.

Một là, tiếp tục đổi mới tư duy, thực hiện tốt 3 chức năng quan trọng nhất là lập pháp, giám sát tối cao, quyết định các vấn đề quan trọng của đất nước.

Hoạt động lập pháp cần xác định là công tác “đột phá của đột phá”, phải đi trước, mở đường, dẫn dắt cho phát triển của đất nước. Chú trọng những lĩnh vực mới như kinh tế số, tài sản số, dữ liệu, năng lượng tái tạo, tăng trưởng xanh, kinh tế tuần hoàn, môi trường, biến đổi khí hậu, quốc phòng - an ninh phi truyền thống...

Hoạt động giám sát cần tập trung vào những vấn đề như quản lý đất đai, tài nguyên, môi trường, phòng chống tham nhũng, lãng phí, bảo vệ quyền con người, quyền công dân... Gắn chặt với thực tiễn và ý kiến phản ánh của người dân; xác định đúng điểm nóng, đúng điểm nghẽn của nền kinh tế - xã hội, từ đó có phản ứng chính sách linh hoạt, kịp thời và đề xuất sát thực tế.

Hoạt động quyết định các vấn đề quan trọng của đất nước cần bảo đảm khách quan, công tâm, mọi quyết định cần thực sự đặt lợi ích quốc gia - dân tộc, lợi ích của Nhân dân lên trên hết, trước hết.

Hai là, tiếp tục phát huy vai trò, đề cao trách nhiệm của ĐBQH, mỗi ĐBQH cần thể hiện khát vọng cống hiến, dám nghĩ, dám làm, dám đổi mới sáng tạo, dám chịu trách nhiệm, thực sự là người đại diện trung thành cho ý chí, nguyện vọng của Nhân dân.

Ba là, tiếp tục nghiên cứu cải tiến, đổi mới cách thức hoạt động của Quốc hội, các cơ quan của Quốc hội, bảo đảm hiệu quả, giảm tính hình thức, tăng tính thực chất. Trọng tâm là tiếp tục cải tiến việc xây dựng chương trình kỳ họp, phương thức thảo luận, tranh luận, chất vấn và trả lời chất vấn, quy trình thẩm tra, tổ chức giám sát, tiếp xúc cử tri; vai trò trung tâm của đại biểu Quốc hội hoạt động chuyên trách; phương thức hoạt động của các cơ quan của Quốc hội.

Bốn là, tăng cường chuyển đổi số toàn diện trong hoạt động của Quốc hội, xây dựng “Quốc hội số”, ứng dụng trí tuệ nhân tạo AI, coi nhiệm vụ đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số là khâu đột phá trong tổ chức thực hiện chức năng, nhiệm vụ của Quốc hội, các cơ quan của Quốc hội và đại biểu Quốc hội. Phong trào “bình dân học vụ số” phải tiếp tục triển khai thường xuyên tại các cơ quan của Quốc hội và từng cá nhân.

Năm là, tăng cường phối hợp giữa các cơ quan của Quốc hội, Chính phủ, MTTQ Việt Nam, Tòa án nhân dân tối cao, Viện Kiểm sát nhân dân tối cao, Kiểm toán nhà nước, các cơ quan chức năng trong chuẩn bị các nội dung trình Quốc hội, bảo đảm chặt chẽ, chất lượng, hiệu quả.

Tiếp tục kiện toàn tổ chức bộ máy tham mưu, giúp việc theo hướng tinh gọn, chuyên nghiệp, hoạt động hiệu quả; rà soát chức năng, nhiệm vụ để tránh chồng chéo, phân định rõ vai trò tham mưu, giúp việc.

Nhân dịp này, Ủy ban Thường vụ Quốc hội khóa XV trân trọng cảm ơn sự lãnh đạo, chỉ đạo sâu sát, kịp thời của Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Bộ Chính trị, Ban Bí thư, đứng đầu là Tổng Bí thư Tô Lâm; chân thành cảm ơn về sự phối hợp chặt chẽ, kịp thời, hiệu quả giữa các cơ quan Nhà nước, các Ban xây dựng Đảng, nhất là Chính phủ, Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam, Tòa án nhân dân tối cao, Viện Kiểm sát nhân dân tối cao, Kiểm toán nhà nước, Ban Tổ chức Trung ương, Ủy ban Kiểm tra Trung ương, Văn phòng Trung ương Đảng và các cơ quan hữu quan.

Đồng thời, cảm ơn các ĐBQH, các chuyên gia, nhà khoa học... đã cống hiến cho Quốc hội với tất cả tình cảm, tâm huyết, trách nhiệm thực sự trước đất nước, trước Nhân dân.

Quốc hội cũng trân trọng cảm ơn các cơ quan thông tấn, báo chí, các Bộ, ban, ngành ở Trung ương và các địa phương đã chủ động phối hợp công tác để Quốc hội khóa XV thực hiện trọng trách của mình.

Theo Đại biểu Nhân dân