Tổng Bí thư Tô Lâm thăm kiểm tra Trung tâm phục vụ hành chính công xã Si Pa Phìn, Điện Biên, chiều 26/7. Ảnh: Thống Nhất/TTXVN

Đến nay, sau hơn một tháng đi vào hoạt động, chuyển trạng thái từ “vừa chạy vừa xếp hàng” sang “hàng thẳng, lối thông, đồng lòng cùng tiến” vươn tới tương lai, cả hệ thống chính trị và hệ thống hành chính - từ Trung ương đến 34 tỉnh, thành phố và 3.321 xã, phường, đặc khu - đều đang vận hành theo hướng đổi mới tổ chức bộ máy, nâng cao chất lượng quản trị, điều hành khoa học, gần dân hơn, sát dân hơn, phục vụ nhân dân tốt hơn.

“Không thể một việc nhiều người làm, không rõ trách nhiệm của ai”

Kể từ sau Hội nghị Trung ương 10 Khóa XIII (tháng 9/2024) đến nay, Ban Chấp hành Trung ương đã giải quyết một khối lượng công việc khổng lồ để quyết tâm, quyết liệt thực hiện thắng lợi Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng.

Một trong những công việc trọng yếu đã và đang được toàn Đảng, toàn dân, toàn quân và cả hệ thống chính trị đồng lòng triển khai thực hiện, là tổng kết việc thực hiện Nghị quyết số 18-NQ/TW về tiếp tục đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả và sắp xếp đơn vị hành chính, tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp.

Đây thực sự là một cuộc cách mạng và là đòi hỏi tất yếu, khách quan của sự phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới. Thực tiễn cho thấy, nếu chúng ta không gọn nhẹ lại một tổ chức bộ máy đang cồng kềnh với 70% ngân sách nhà nước dùng để chi lương, thì đất nước không thể “vươn mình”, không thể “cất cánh”.

Quan trọng hơn, như Tổng Bí thư Tô Lâm đã nhiều lần nhấn mạnh, đây không phải chỉ là sắp xếp lại tổ chức bộ máy hành chính, cộng "cơ học” các tỉnh thành, mà cao hơn nữa là phải “định hình lại tư duy phát triển” của đất nước, của từng khu vực và từng địa phương như thế nào? “Đất nước muốn phát triển thì các tỉnh phải phát triển; muốn các tỉnh phát triển thì các xã phải phát triển”, Tổng Bí thư chỉ rõ.

Nếu như trước khi sắp xếp các đơn vị hành chính cấp tỉnh, thì tỉnh nọ cách tỉnh kia bằng “dòng sông”, “ngọn núi”, thì bây giờ “dòng sông” đó không còn là ranh giới phân chia nữa, mà trở thành trung tâm của sự phát triển. Vậy thì chúng ta phải tư duy, tính toán, quy hoạch thế nào để thúc đẩy sự phát triển cả hai bên bờ sông, tạo thuận lợi cho Nhân dân đi lại, cho giao thương hàng hóa...? Hay một số tỉnh thành trước hợp nhất, sáp nhập chỉ có rừng thôi, nhưng bây giờ có cả biển, cả cảng…, thì tư duy thế nào để phát triển đồng bộ, khai thác hết tiềm năng, thế mạnh?

Tổng Bí thư Tô Lâm thăm Trung tâm phục vụ hành chính công phường Đống Đa, Hà Nội, chiều 2/7. Ảnh: Thống Nhất/TTXVN

Với cái nhìn khách quan, toàn diện, cụ thể và biện chứng như vậy, người đứng đầu Đảng ta cũng chỉ rõ, cùng với việc sắp xếp lại tổ chức bộ máy, thì hệ thống của mô hình chính quyền đó cũng phải được cơ cấu lại, bảo đảm “ai cũng phải làm đúng trách nhiệm của mình”, “không thể một việc mà nhiều người làm, không rõ trách nhiệm của ai”.

Điều đáng mừng là sau hơn một tháng vận hành, tổ chức bộ máy chính quyền địa phương 2 cấp tại 34 tỉnh, thành phố với 3.321 xã, phường, đặc khu trên cả nước cơ bản vận hành hiệu quả, tạo hiệu ứng tốt, không có trục trặc lớn và đáp ứng được các yêu cầu đề ra. Đội ngũ cán bộ, công chức bước đầu đã thích ứng với công việc, nhiệm vụ của bộ máy mới. Quy trình xử lý công việc tương đối thông suốt, dịch vụ công được giải quyết nhanh hơn. Đặc biệt, người dân đều bày tỏ sự đồng tình và kỳ vọng mô hình mới sẽ hoạt động hiệu quả hơn.

Tuy nhiên, so với yêu cầu và đòi hỏi của thực tiễn, thì vẫn còn rất nhiều việc phải làm, chứ không phải sắp xếp, tổ chức và vận hành bộ máy chính quyền địa phương 2 cấp như thế là xong, Tổng Bí thư chỉ rõ.

Tại Hội nghị 12 vừa qua, trên cơ sở tổng kết thực tiễn, Trung ương đã yêu cầu: cần tiếp tục hoàn thiện các quy định hướng dẫn, xây dựng quy trình nghiệp vụ liên thông; kịp thời điều chỉnh những bất cập trong phân công, phân cấp nhiệm vụ; nâng cao chất lượng đào tạo lại, bồi dưỡng cán bộ, đặc biệt là ở cấp xã; tăng cường giám sát, kiểm tra, đánh giá định kỳ hiệu quả vận hành của mô hình.

Đồng thời, Trung ương cũng giao Đảng ủy Chính phủ, Đảng ủy các Cơ quan Đảng Trung ương; Đảng ủy MTTQ và các đoàn thể Trung ương, Đảng ủy các các tỉnh thành tiếp tục theo dõi sát tình hình, sơ kết toàn diện sau 6 tháng để kiến nghị điều chỉnh phù hợp thực tiễn.

Tổng Bí thư Tô Lâm nói chuyện thân mật với các đại biểu trí thức, nhà khoa học, văn nghệ sĩ

Trọng tâm là "phục vụ Nhân dân" và "kiến tạo phát triển"

Tại cuộc gặp mặt các đại biểu trí thức, nhà khoa học, văn nghệ sĩ nhân kỷ niệm 80 năm Cách mạng tháng Tám và Quốc khánh 2/9 giữa tuần qua, Tổng Bí thư Tô Lâm cũng thẳng thắn chỉ rõ, với mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, thì “cách thức, kỹ năng và tác phong làm việc của cán bộ, công chức cũng còn rất nhiều vấn đề”.

Đơn cử với bộ máy hành chính cấp xã, bước đầu vận hành cho thấy, người dân rất đồng tình và thấy rằng thủ tục hành chính được cải cách, nhanh gọn hơn rất nhiều so với trước đây. Hầu hết các công việc liên quan đến thủ tục hành chính đã được phân cấp cho cấp xã, người dân không phải vất vả lên tỉnh để giải quyết.

Tuy nhiên, Tổng Bí thư cũng cho rằng, với một thiết chế quản trị hiện đại, tinh gọn và hướng tới người dân như hiện nay, thì việc giải quyết thủ tục hành chính cũng chỉ nên chiếm 20 - 30% công việc hàng ngày cấp xã mà thôi, còn lại 70 - 80% là “phải phục vụ Nhân dân, phải kiến tạo phát triển, phải nắm được tình hình của Nhân dân, phải giải quyết những yêu cầu, bức xúc của Nhân dân, phải nâng cao đời sống cho Nhân dân”. Đây mới là nhiệm vụ trọng tâm của bộ máy chính quyền địa phương 2 cấp.

Chính quyền địa phương 2 cấp phải tính được địa phương mình muốn phát triển thì phải làm gì? Cụ thể, phát triển nông nghiệp thì phải làm gì, phát triển công nghiệp thì ở đâu? Muốn nâng cao đời sống cho nhân dân thì phương hướng, nhiệm vụ, giải pháp thế nào? Tổng Bí thư cũng chỉ rõ, “ở đâu dân có nguy cơ bị đói là Chủ tịch xã, Bí thư xã phải nắm được”; hay, để doanh nghiệp, hộ kinh tế gia đình phát triển, thì “chính quyền xã phải gặp gỡ để hỏi xem mong muốn của người dân, doanh nghiệp là gì, có khó khăn gì không, chứ không phải ông ngồi ở UBND chờ người dân, doanh nghiệp mang hồ sơ, giấy tờ đến, rồi ông hoạnh họe, yêu cầu bổ sung hết cái này, cái khác, rồi chờ đợi, ngâm hồ sơ đấy không giải quyết…”.

Chỉ rõ, đấy là những tác phong “hoàn toàn lạc hậu” và không đúng tinh thần “phục vụ Nhân dân”, Tổng Bí thư Tô Lâm nhấn mạnh, chính quyền bây giờ phải “rất gần gũi” và “trách nhiệm” trong giải quyết các công việc, yêu cầu của Nhân dân. “Xã không giải quyết được, thì phải báo cáo lên tỉnh”… Phải hành động và phục vụ Nhân dân với cách thức như thế mới có thể chuyển đổi để thích ứng với mô hình chính quyền địa phương 2 cấp.

Sau hơn một tháng vận hành, bộ máy chính quyền địa phương 2 cấp bước đầu đã cho thấy những chuyển động tích cực, khẳng định tính đúng đắn và thực tiễn của những chủ trương lớn, quyết sách chiến lược mang tính lịch sử của Đảng ta, trong đó có việc sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy. Tuy nhiên, để bảo đảm bộ máy thật sự “gần dân hơn, sát dân hơn, phục vụ Nhân dân tốt hơn”, như lưu ý của Tổng Bí thư Tô Lâm, thì “còn rất nhiều việc phải làm”.

Và, trong số “nhiều việc phải làm” đó, "tiếp tục hoàn thiện mô hình chính quyền 2 cấp, đồng thời nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, tinh thần phục vụ, hiệu lực quản trị công” được Trung ương xác định là một trong 6 nhiệm vụ trọng tâm mà các cấp ủy, tổ chức đảng và cả hệ thống chính trị cần tập trung thực hiện tốt để triển khai hiệu quả các kết luận của Hội nghị lần thứ 12 Khóa XIII.

Đây chính là bước đột phá về tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị, thể hiện quyết tâm cao của Đảng trong việc thiết lập một thiết chế quản trị hiện đại, liêm chính, tinh gọn và hướng tới người dân; đồng thời, là một trong những nền tảng chính trị - xã hội vững chắc để chúng ta tiếp tục tiến bước trong kỷ nguyên mới.

Theo Đại biểu nhân dân