Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định điều hành phiên họp. Ảnh: Phạm Thắng

Phát biểu tại phiên họp, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định nhấn mạnh, việc Quốc hội xem xét biểu quyết thông qua Luật Tổ chức chính quyền địa phương (sửa đổi) ngay sau khi biểu quyết thông qua Nghị quyết của Quốc hội sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013 sẽ tạo cơ sở pháp lý đồng bộ để thực hiện mô hình chính quyền địa phương 2 cấp.

Để khẩn trương tổ chức thực hiện các văn bản nêu trên, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã phân công các cơ quan của Quốc hội chủ động phối hợp với Bộ Nội vụ, các bộ có liên quan để giúp Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ triển khai thực hiện các công việc thuộc thẩm quyền của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ đối với việc tổ chức thực hiện chính quyền địa phương 2 cấp trong thời gian vừa qua và cả trong thời gian tới. Đồng thời, các Ủy ban của Quốc hội tiếp tục theo dõi, giám sát quá trình thực hiện của Chính phủ.

"Ủy ban Thường vụ Quốc hội cũng đã giao Ủy ban Pháp luật và Tư pháp, Văn phòng Quốc hội phối hợp với Văn phòng Chủ tịch nước; đã có sự chuẩn bị để trình Chủ tịch nước ký lệnh công bố Nghị quyết về sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013 và Luật Tổ chức chính quyền địa phương để có hiệu lực từ hôm nay", Phó Chủ tịch Quốc hội cho biết.

Ủy ban Thường vụ Quốc hội cũng giao Ủy ban Công tác đại biểu chủ trì, phối hợp với các cơ quan liên quan giúp Ủy ban Thường vụ Quốc hội hướng dẫn thực hiện theo thẩm quyền đổi với việc sắp xếp các đoàn ĐBQH; tổ chức HĐND cấp tỉnh, cấp xã đồng bộ với quy định của Hiến pháp và Luật Tổ chức chính quyền địa phương (sửa đổi).

Đồng thời, giao Ủy ban Dân nguyện và Giám sát chủ trì, phối hợp với Ban Thường trực Đoàn Chủ tịch Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam tham mưu Ủy ban Thường vụ Quốc hội và Đoàn Chủ tịch Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam việc đổi mới công tác tiếp xúc cử tri của các ĐBQH ngay sau Kỳ họp này.

Bộ trưởng Bộ Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà phát biểu. Ảnh: Phạm Thắng

Bảo đảm nguyên tắc phân định thẩm quyền, phù hợp với nhiệm vụ, quyền hạn

Luật Tổ chức chính quyền địa phương (sửa đổi) gồm 7 chương, 54 điều.

Luật quy định đơn vị hành chính của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam được tổ chức thành 2 cấp, gồm có: tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương; xã, phường, đặc khu trực thuộc cấp tỉnh.

Xã là đơn vị hành chính ở nông thôn; phường là đơn vị hành chính ở đô thị; đặc khu là đơn vị hành chính ở một số hải đảo có vị trí quan trọng được thành lập phù hợp với điều kiện địa lý, tự nhiên, đặc điểm dân cư và yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm quốc phòng, an ninh.

Theo Luật, Quốc hội quyết định thành lập, giải thể, nhập, chia đơn vị hành chính, điều chỉnh địa giới và đổi tên đơn vị hành chính cấp tỉnh. Ủy ban Thường vụ Quốc hội quyết định thành lập, giải thể, nhập, chia đơn vị hành chính, điều chỉnh địa giới và đổi tên đơn vị hành chính cấp xã.

Chính phủ phân công UBND cấp tỉnh chủ trì xây dựng đề án thành lập, giải thể, nhập, chia đơn vị hành chính, điều chỉnh địa giới và đổi tên đơn vị hành chính cấp tỉnh trình Chính phủ để trình Quốc hội; UBND cấp tỉnh tổ chức xây dựng đề án thành lập, giải thể, nhập, chia đơn vị hành chính, điều chỉnh địa giới và đổi tên đơn vị hành chính cấp xã trình Chính phủ để trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội.

Việc phân quyền cho chính quyền địa phương các cấp phải được quy định trong luật, nghị quyết của Quốc hội, trong đó xác định rõ chủ thể thực hiện, nội dung, phạm vi nhiệm vụ, quyền hạn, bảo đảm các nguyên tắc phân định thẩm quyền và phù hợp với nhiệm vụ, quyền hạn của chính quyền địa phương các cấp quy định tại Luật này.

Chính quyền địa phương tự chủ trong việc ra quyết định, tổ chức thi hành và tự chịu trách nhiệm trong phạm vi nhiệm vụ, quyền hạn được phân quyền; được phân cấp, ủy quyền thực hiện các nhiệm vụ, quyền hạn được phân quyền theo quy định tại Điều 13 và Điều 14 của Luật này, trừ trường hợp luật, nghị quyết của Quốc hội quy định không được phân cấp, ủy quyền.

Bổ sung chủ thể phân cấp là HĐND và Chủ tịch UBND cấp tỉnh

Trước đó, trình bày Báo cáo tiếp thu, chỉnh lý và hoàn thiện dự thảo Luật Tổ chức chính quyền địa phương (sửa đổi), Bộ trưởng Bộ Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà nêu rõ, dự thảo Luật xác lập mô hình tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp (cấp tỉnh và cấp xã) thống nhất trong cả nước, phân định rõ nhiệm vụ, thẩm quyền và cơ cấu tổ chức bộ máy của từng cấp chính quyền; thiết lập cơ sở pháp lý đầy đủ cho mô hình chính quyền địa phương ở đặc khu.

Tiếp thu ý kiến của các đại biểu Quốc hội, Chính phủ đã chỉnh lý, bổ sung các quy định về đơn vị hành chính, nguyên tắc tổ chức và hoạt động của chính quyền địa phương bảo đảm tinh gọn, hiệu năng, hiệu lực, hiệu quả, gần dân, sát dân, phục vụ Nhân dân tốt hơn, thực hiện triệt để nguyên tắc “địa phương quyết, địa phương làm, địa phương chịu trách nhiệm”, phát huy tính chủ động, sáng tạo, tự chủ, tự chịu trách nhiệm của chính quyền địa phương.

Về phân định thẩm quyền, phân quyền, phân cấp, ủy quyền, Bộ trưởng cho biết, để thể chế hóa các quan điểm, chỉ đạo của Trung ương, Bộ Chính trị, Ban Bí thư, dự thảo Luật đã hoàn thiện các nguyên tắc phân định thẩm quyền, phân quyền, phân cấp giữa Trung ương với chính quyền địa phương, giữa chính quyền địa phương cấp tỉnh với chính quyền địa phương cấp xã một cách khoa học, đồng bộ, thống nhất; phân định rõ thẩm quyền giữa tập thể UBND và cá nhân Chủ tịch UBND, tạo điều kiện thực hiện cơ chế điều hành linh hoạt, hiệu quả, khuyến khích tính chủ động, sáng tạo của người đứng đầu cơ quan hành chính nhà nước ở địa phương.

Tiếp thu ý kiến của các đại biểu Quốc hội, Chính phủ đã chỉnh lý, bổ sung hoàn thiện các quy định về phân định thẩm quyền, phân quyền, phân cấp và ủy quyền.

Cụ thể, bổ sung chủ thể phân cấp là HĐND và Chủ tịch UBND cấp tỉnh; bổ sung cơ chế theo dõi, đánh giá và giám sát để điều chỉnh kịp thời các nội dung phân quyền, phân cấp; trao quyền cho Chủ tịch UBND cấp tỉnh trực tiếp chỉ đạo, điều hành việc giải quyết những vấn đề thuộc nhiệm vụ, quyền hạn của cơ quan chuyên môn, tổ chức hành chính khác thuộc cấp mình và của UBND, Chủ tịch UBND cấp xã, không để việc giải quyết công việc, thủ tục hành chính đối với người dân, doanh nghiệp bị đình trệ, ùn tắc, kém hiệu quả.

Theo Đại biểu Nhân dân