Thành viên CLB Văn hóa Thái phường Mường Lay tập luyện tính tẩu

Kết nối để gìn giữ bản sắc

Trong kho tàng văn hóa dân gian của dân tộc Thái, có nhiều loại hình đặc sắc: Văn học dân gian với những câu chuyện, truyền thuyết, tục ngữ, ca dao…; tiếng nói, chữ viết; các nghi thức tín ngưỡng, phong tục tập quán, các loại hình biểu diễn nghệ thuật, tri thức bản địa... Mỗi loại hình đều là kết tinh của đời sống tinh thần, được chắt lọc, hun đúc qua bao thế hệ, phản ánh tâm hồn phong phú của đồng bào nơi đây. 

Tuy nhiên, cùng với quá trình hội nhập, giao thoa văn hóa, nhiều giá trị truyền thống của người Thái đang đứng trước nguy cơ mai một. Không ít phong tục, làn điệu, nghề thủ công chỉ còn hiện hữu trong ký ức của lớp người cao tuổi. Số lượng người trẻ quan tâm, tìm hiểu văn hóa truyền thống chưa nhiều; không gian để thực hành, truyền dạy các giá trị văn hóa cho thế hệ sau cũng dần thu hẹp...

Những năm qua, cùng với các dự án và Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi, tỉnh Điện Biên đã chú trọng đầu tư khôi phục, phát triển văn hóa truyền thống. Song song với việc nâng cao đời sống vật chất, nhiều hội, nhóm, câu lạc bộ (CLB) gìn giữ và phát huy văn hóa Thái đã được hình thành, quy tụ những người tâm huyết, am hiểu, yêu thích văn hóa dân tộc. Những mô hình này đã tạo nên sự kết nối, lan tỏa, làm phong phú đời sống tinh thần, mở ra hướng phát triển kinh tế gắn với du lịch, quảng bá hình ảnh miền đất, con người Điện Biên đến với bạn bè gần xa.

Đơn cử, cuối tháng 12/2024, Hội Văn hóa dân tộc Thái tỉnh Điện Biên được thành lập (tiền thân là CLB Bảo tồn văn hóa, văn nghệ dân gian dân tộc Thái tỉnh Điện Biên) với gần 200 thành viên. Hội là nơi quy tụ đa dạng nhất các giá trị văn hóa dân gian của dân tộc Thái trong tỉnh. Ngay từ những ngày đầu, Hội đã chú trọng thúc đẩy giao lưu, học hỏi, tăng cường liên kết giữa các hội, nhóm văn hóa Thái ở các địa phương.

Vòng xòe được giáo viên và học sinh Trường Tiểu học Thanh Luông, tỉnh Điện Biên biểu diễn

Nhiều lớp tập huấn, truyền dạy được tổ chức như: Nâng cao năng lực bảo tồn, phát huy văn hóa truyền thống; truyền dạy dân ca, dân vũ; hướng dẫn viết và đọc chữ Thái cổ; khôi phục các làn điệu, nghi lễ, nghề thủ công có nguy cơ thất truyền.

Ông Lò Văn Quang, Phó Chủ tịch Hội Văn hóa dân tộc Thái tỉnh Điện Biên cho biết: Xu hướng nhiều làng, bản lấy văn hóa làm sản phẩm phục vụ du lịch và phát triển kinh tế, ngày càng rõ nét. Để các giá trị văn hóa Thái thêm đầy đủ, hấp dẫn hơn trong mắt người dân và du khách, Hội đã tích cực tham gia các sự kiện văn hóa của tỉnh, đồng thời liên kết, hợp tác với nhiều CLB văn hóa Thái ở các địa phương khác. Nhờ vậy, kiến trúc nhà sàn, làng nghề thủ công, chữ viết, phong tục tín ngưỡng… được gìn giữ và quảng bá rộng rãi, gắn liền với phát triển kinh tế - xã hội.

Một trong những đơn vị hợp tác chặt chẽ với Hội Văn hóa dân tộc Thái tỉnh Điện Biên là CLB Văn hóa Thái Phường Mường Lay, nơi quy tụ và bảo tồn văn hóa truyền thống của đồng bào Thái trắng. Với bề dày lịch sử, kiến trúc độc đáo, văn hóa Thái trắng ở Mường Lay từ lâu đã trở thành điểm nhấn thu hút khách du lịch. Nhiều năm qua, địa phương đã khai thác các giá trị này để phát triển du lịch bền vững, gắn với các sản phẩm đặc trưng vùng miền.

Ông Lò Minh Triều, Chủ nhiệm CLB Văn hóa Thái Phường Mường Lay chia sẻ: Việc tăng cường hợp tác với Hội Văn hóa dân tộc Thái tỉnh giúp phát triển văn hóa truyền thống trong nhịp sống hiện đại thuận lợi hơn. Thông qua kênh truyền thông của Hội và thành viên CLB, công tác quảng bá, liên kết các sản phẩm du lịch của dân tộc Thái trắng Mường Lay đến với người dân, du khách sẽ hiệu quả, dễ dàng.

Lan tỏa văn hóa, thúc đẩy phát triển

Chủ động tham gia các hoạt động giao lưu văn hóa, các CLB và Hội Văn hóa dân tộc Thái tỉnh Điện Biên còn định hướng xây dựng các sản phẩm văn hóa phục vụ du lịch theo hướng chuyên nghiệp như: Tạo không gian để du khách chiêm ngưỡng những bộ trang phục truyền thống rực rỡ sắc màu, nghe tiếng khèn, tiếng trống, xem các điệu xòe; trực tiếp trải nghiệm nghề thủ công dệt thổ cẩm, đan lát, chế tác nhạc cụ… hoặc tham gia lễ hội, nghi thức dân gian cùng bà con.

Chị Nguyễn Thanh Huyền, du khách đến từ Hà Nội chia sẻ: Lên Điện Biên, tôi được tham gia điệu xòe, trải nghiệm các bộ áo cóm truyền thống của phụ nữ Thái, mọi thứ thật tuyệt. Tôi sẽ trở lại đây nhiều lần nữa để trải nghiệm thêm văn hóa vùng miền.

Khi xã hội ngày càng phát triển, nhu cầu bảo tồn đi đôi với khai thác hợp lý giá trị văn hóa truyền thống ngày càng trở nên cấp thiết. Việc hình thành và mở rộng mạng lưới các CLB, hội, nhóm văn hóa đã tạo ra không gian kết nối vừa gìn giữ được bản sắc, vừa thích ứng với nhịp sống mới. Và hôm nay, trong dòng chảy hội nhập, những nỗ lực của các tổ chức, cá nhân tâm huyết đã và đang trở thành nguồn lực tinh thần, không chỉ góp phần gìn giữ, bảo tồn mà còn thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội của Điện Biên hôm nay và mai sau.

Theo TTXVN