Tinh thần Cách mạng Tháng Tám- biểu tượng rực rỡ nhất cho sức mạnh của đại đoàn kết toàn dân tộc. Ảnh: Quang Vinh.

Năm 1945, trong bối cảnh thế giới bước vào giai đoạn cuối của Chiến tranh thế giới thứ hai, phong trào cách mạng Việt Nam đã phát triển mạnh mẽ, hội tụ đủ điều kiện “thiên thời, địa lợi, nhân hòa” để giành chính quyền. Đảng ta đã thể hiện sự nhạy bén, tài tình trong việc chớp thời cơ, huy động toàn dân tộc đứng lên tiến hành tổng khởi nghĩa, lật đổ ách thống trị thực dân - đế quốc và phong kiến.

Điểm nổi bật nhất tạo nên thắng lợi vang dội của Cách mạng Tháng Tám chính là tinh thần đại đoàn kết toàn dân tộc. Đảng và Chủ tịch Hồ Chí Minh đã thực hiện tư tưởng đoàn kết dân tộc, tập hợp mọi lực lượng yêu nước vào Mặt trận Việt Minh, đưa toàn dân tộc trở thành một khối thống nhất, cùng hướng về mục tiêu giành độc lập dân tộc.

Sau thắng lợi của Cách mạng Tháng Tám, nhà nước non trẻ đứng trước hàng loạt thử thách sống còn: giặc đói, giặc dốt, giặc ngoại xâm. Trong bối cảnh ấy, tinh thần đoàn kết toàn dân một lần nữa lại phát huy mạnh mẽ. Dưới sự lãnh đạo của Đảng và Chủ tịch Hồ Chí Minh, toàn dân đứng lên kháng chiến với khẩu hiệu “toàn dân kháng chiến, toàn diện kháng chiến, trường kỳ kháng chiến”.

Tinh thần đại đoàn kết tiếp tục được Đảng và Chủ tịch Hồ Chí Minh phát huy trong hai cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ. Đó là sự kết hợp giữa sức mạnh chính trị - tinh thần, sức mạnh quân sự và thế trận lòng dân, giữa hậu phương và tiền tuyến, giữa các tầng lớp nhân dân, không phân biệt tôn giáo, dân tộc, giai cấp.

Trong kháng chiến chống Pháp, tinh thần đại đoàn kết được thể hiện rõ nét qua việc thành lập các mặt trận dân tộc thống nhất như Liên Việt, Mặt trận Tổ quốc… kết nối mọi thành phần yêu nước, cả trong và ngoài nước. Từ đó hình thành nên sức mạnh toàn dân đưa đến thắng lợi của Chiến dịch Điện Biên Phủ lịch sử năm 1954.

Bước sang thời kỳ chống Mỹ, cứu nước, khối đại đoàn kết được đẩy lên đỉnh cao, được khơi dậy mạnh mẽ hơn bao giờ hết. Với tinh thần “Đoàn kết, đoàn kết, đại đoàn kết. Thành công, thành công, đại thành công”, cả dân tộc “Xẻ dọc Trường Sơn đi cứu nước”; đồng bào miền Bắc nhường cơm sẻ áo, chi viện cho tiền tuyến lớn miền Nam, tạo thành thế trận chiến tranh nhân dân vững chắc, với sức mạnh tổng hợp và hiệu quả to lớn. Đại thắng mùa Xuân năm 1975, giải phóng hoàn toàn miền Nam, thống nhất đất nước là kết quả của sự đoàn kết từ hậu phương đến tiền tuyến, giữa đồng bào và chiến sĩ, từ trong nước đến quốc tế.

Đoàn kết là động lực phát triển bền vững trong công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc

Từ sau năm 1975, đất nước bước vào giai đoạn mới - hàn gắn vết thương chiến tranh, khôi phục kinh tế và bảo vệ biên cương. Những năm đầu sau ngày giải phóng miền Nam đầy gian nan, khối đại đoàn kết toàn dân luôn là điểm tựa giúp đất nước từng bước vượt qua khó khăn.

Trước thử thách của vận mệnh quốc gia dân tộc, Đảng đã đề ra đường lối đổi mới toàn diện, mở ra kỷ nguyên phát triển mới tại Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ VI. Từ năm 1986 đến nay, tinh thần Cách mạng Tháng Tám và đại đoàn kết dân tộc tiếp tục là nền tảng tư tưởng, động lực phát triển và là “chìa khóa” giúp đất nước vượt qua mọi khó khăn, thách thức.

Đại đoàn kết dân tộc được thể hiện rõ trong công cuộc xóa đói, giảm nghèo, phát triển kinh tế - xã hội, xây dựng nông thôn mới, cải cách hành chính, hội nhập quốc tế. Đảng ta luôn xác định “lấy dân làm gốc”, mọi chủ trương, chính sách đều nhằm phát huy quyền làm chủ của nhân dân, khơi dậy tiềm năng sáng tạo trong mọi tầng lớp xã hội.

Đặc biệt, trước sự chống phá của các thế lực thù địch bằng chiến lược “diễn biến hòa bình”, “phi chính trị hóa quân đội”, với thủ đoạn thúc đẩy “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ, cùng các luận điệu xuyên tạc lịch sử, chia rẽ khối đoàn kết dân tộc…, tinh thần đại đoàn kết càng cần được bảo vệ và phát huy để giữ vững ổn định chính trị, củng cố lòng tin của nhân dân đối với Đảng, bảo vệ vững chắc độc lập, chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ.

Phát huy tinh thần Cách mạng Tháng Tám trong kỷ nguyên mới

Trong bối cảnh tình hình thế giới và khu vực diễn biến phức tạp, cạnh tranh chiến lược giữa các nước lớn gia tăng, cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư bùng nổ, xung đột vũ trang, các nguy cơ an ninh phi truyền thống... đang đặt ra những thách thức lớn. Hiện nay, đất nước ta đang tiếp tục đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa; tập trung thực hiện quyết liệt nhưng vững chắc để kiến tạo một hệ thống tổ chức bộ máy của Đảng, của hệ thống chính trị tinh gọn, thống nhất, hợp lý, đồng bộ, thông suốt, hoạt động hiệu lực, hiệu quả, có khả năng thích ứng cao với thời cuộc và đáp ứng yêu cầu hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng. Do đó, việc phát huy tinh thần Cách mạng Tháng Tám và khối đại đoàn kết toàn dân tộc là yêu cầu cấp bách và có ý nghĩa chiến lược, thể hiện trên những nội dung chủ yếu sau đây:

- Tăng cường xây dựng khối đại đoàn kết toàn dân trên nền tảng chủ nghĩa yêu nước, chủ nghĩa xã hội, lợi ích quốc gia, dân tộc. Củng cố niềm tin của nhân dân vào vai trò lãnh đạo của Đảng, vào Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa.

- Không ngừng nâng cao nhận thức cho cán bộ, đảng viên và nhân dân về giá trị cốt lõi của đại đoàn kết dân tộc, về vai trò lãnh đạo của Đảng, về âm mưu phá hoại khối đoàn kết của các thế lực thù địch.

- Tiếp tục đổi mới nội dung, phương thức hoạt động của Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức chính trị - xã hội để gắn bó chặt chẽ với nhân dân, phát huy vai trò giám sát, phản biện xã hội, tham gia xây dựng Đảng, chính quyền vững mạnh.

- Chăm lo tốt hơn đời sống vật chất, tinh thần của nhân dân, thu hẹp khoảng cách phát triển vùng miền, tạo điều kiện cho mọi người dân, mọi thành phần kinh tế, mọi tầng lớp trong xã hội được đóng góp, cống hiến và hưởng thành quả của sự phát triển.

- Phát huy mạnh mẽ giá trị văn hóa dân tộc, đạo lý “uống nước nhớ nguồn”, “tương thân tương ái”, gìn giữ sự gắn bó cộng đồng, đoàn kết vùng miền, dân tộc, tôn giáo, không để xảy ra chia rẽ, kỳ thị, cục bộ địa phương. Đồng thời, phát huy vai trò của người Việt Nam ở nước ngoài, vừa là cầu nối văn hóa, kinh tế, vừa là lực lượng góp phần bảo vệ chủ quyền, hình ảnh và lợi ích quốc gia trên trường quốc tế.

Tinh thần Cách mạng Tháng Tám chính là biểu tượng rực rỡ nhất cho sức mạnh của đại đoàn kết toàn dân tộc. Đó không chỉ là bài học lịch sử quý báu mà còn là kim chỉ nam cho hành trình phát triển đất nước. Trong mọi giai đoạn lịch sử, từ đấu tranh giành độc lập đến xây dựng, bảo vệ và phát triển đất nước, đại đoàn kết luôn là yếu tố quyết định thành công.

Nhiệm vụ xây dựng, phát triển và bảo vệ đất nước hôm nay đang đứng trước thời cơ, vận hội để dân tộc bước vào kỷ nguyên mới - đòi hỏi phải tạo chuyển biến căn bản về nhận thức, hành động của toàn Đảng, toàn dân, toàn xã hội trong việc giữ gìn, nuôi dưỡng, sử dụng hiệu quả nhất các nguồn lực của đất nước. Đặc biệt, kỷ nguyên mới đặt ra yêu cầu phải phát huy cao nhất tinh thần, ý chí, sức mạnh của nhân dân - chủ thể đóng vai trò trung tâm của sự nghiệp kiến tạo kỷ nguyên mới.

Trước những yêu cầu mới của sự nghiệp cách mạng, chúng ta cần củng cố và phát huy hơn nữa khối đại đoàn kết toàn dân tộc, phát huy sức mạnh toàn dân dưới sự lãnh đạo của Đảng. Với truyền thống vẻ vang, với bài học từ Cách mạng Tháng Tám, toàn Đảng, toàn dân, toàn quân ta tiếp tục đoàn kết một lòng, vượt qua mọi khó khăn, thử thách, đưa đất nước Việt Nam bước vào kỷ nguyên mới – kỷ nguyên phát triển, thịnh vượng, hùng cường.

Lê Quang Lạng (Viện Lịch sử quân sự)